Ευγενία Μπογιάνου, Αυτές

 

"Αυτές" είναι οι σιωπηλές γυναίκες της διπλανής πόρτας, με ένα εσωτερικό επαναστατικό καρδιοχτύπι. Είναι η εγγονή, η κόρη, η σύζυγος, η μάνα, η ερωτευμένη μαθήτρια, η έφηβη, η νεαρή γυναίκα που έρχεται αντιμέτωπη με τους κραδασμούς του κόσμου, η ενήλικη που νιώθει να ασφυκτιά από τις πρώτες κοφτερές απογοητεύσεις, η πιο ώριμη που αναμετριέται με τις καταφάσεις και τις αρνήσεις της.
 

"Αυτές" έχουν βλέμμα οικείο και ξένο, δανεικό. Έχουν λέξεις στην άκρη των χειλιών τους που τις παίρνει η βροχή, έχουν σκέψεις ανυπεράσπιστες και όνειρα θαμμένα κάτω απ΄ τα χώματα του χρόνου. Πετάνε πέτρες και σπάνε τα τζάμια του σπιτιού τους, βαδίζουν στο πυκνό δάσος της εφηβείας, χάνουν την ισορροπία τους και πέφτουν με τα μούτρα στη βατομουριά της παιδικής τους ηλικίας. "Αυτές" γίνονται ακροάτριες ενός ακύμαντου μέλλοντος, κρατούν, κουβαλούν και σπάνε ένα σταυρό, ρίχνουν ένα ποτήρι καφέ πάνω σε αφίσες που τους μιλούν σε μια ακατάληπτη γλώσσα, κάνουν παιχνίδι με ένα ζευγάρι πατημασιές μέσα στην υγρασία της νύχτας, λογοδοτούν στη σάρκα προσκυνώντας τη λαγνεία, καπνίζουν παρέα με τη βραδύτητα, τσακίζουν τη φωνή τους - κι εκείνη τη φωνή την άλλη, την άγνωστη- με ένα σφυρί, δέχονται την επίσκεψη της επανάληψης, μπαίνουν σε πεδίο μάχης με τη σαγήνη του πόνου, κινούν τα πιόνια της βεβαιότητας σε μια παρτίδα ενάντια στην αβεβαιότητα, κλίνουν το ρήμα "φταίω" σε όλα τα πρόσωπα για να δουν τί και ποιος φταίει, απαξιώνουν το "λίγο" και αποθεώνουν το "πολύ" κολυμπώντας σε ένα ποτήρι αλκοόλ,, βιώνουν μια αλληλουχία δεύτερων στιγμών και επαναληπτικών κινήσεων, υποφέρουν το ανυπόφορο μέσα στο οχυρό τους, ταξιδεύουν με το λεωφορείο της δυσαρέσκειας και θυμώνουν με την αθωότητα των σωμάτων, φυσάνε τη στάχτη των μικρών ενοχών κατάμουτρα σε χείλη και μάτια, δραπετεύουν -πατώντας γκάζι - από το φόβο και την παρηγοριά της προσευχής, περπατούν φορώντας ξένο πρόσωπο. Στα σώματά τους, οι αρνήσεις δημιουργούν ρίχτερ, σεισμό, συντρίμμια. Τριγυρίζουν στο άδειο σπίτι αντικρίζοντας το σχήμα της απώλειας και των καλοσιδερωμένων κλινοσκεπασμάτων. Βγάζουν ένα άηχο ουρλιαχτό πατώντας ένα κόκκινο κουμπί.
 

"Αυτές" είναι γυναίκες σε διαφορετικές στιγμές και ηλικίες. Είναι μόνες και βουβές μέσα στο θόρυβο της πόλης, της μέρας, της νύχτας, της ζωής τους. Αγαπούν, μισούν, αγαπιούνται, υπομένουν, προσδοκούν, υποτάσσονται, μιλούν με το βλέμμα, ζωγραφίζουν με τη σκέψη, ποθούν με το σκοτάδι και το φως, συμπαραστέκονται αγόγγυστα στη μοναξιά τη δική τους και των άλλων, στα "όχι" και στα "ναι" που δεν ειπώθηκαν παρά υπονοήθηκαν. Έχουν τραύματα ξεχασμένα, πρόχειρα φροντισμένα κι έχουν μια θάλασσα που τις καταπίνει και τις ξαναβγάζει στην επιφάνεια και τους δείχνει στεριά και δρόμο για να κάνουν το βήμα. Το βήμα πραγματοποιείται, "Αυτές" έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με το φόβο τους και ξεσπάνε εναντίον του.
 

"Αυτές" είναι οι 24 αόρατες - ορατές ηρωίδες των έξοχων διηγημάτων της Ευγενίας Μπογιάνου. Γυναίκες - νεύματα/βλέμματα/άδειες αγκαλιές/μετάνοιες/σιωπές/υποταγές/εκρήξεις. Έχουν για όνομα μόνο το αρχικό τους γιατί τι σημασία έχουν τα ονόματα μέσα στο χρόνο που κυλά, αφαιρεί, προσθέτει, αλλοιώνει, σκοτεινιάζει και ξημερώνει. "Αυτές" είναι η προσωπογραφία μιας γυναίκας και των σταδίων της ζωής της από την παιδική ηλικία μέχρι το γήρας. Ουσιαστικά ανώνυμες, είναι ένα σώμα σε 24 σώματα που ριγούν, ξυπνάνε, πονούν, παραδίνονται, τραυματίζονται. Μια ζωή σε 24 ζωές που δεν διασταυρώνονται κι όμως αποτελούν τον χάρτη του ανθρώπινου γυναικείου σύμπαντος.
 

Η γραφή της Μπογιάνου είναι αιχμηρή, υπαινικτική, υπέροχα ποιητική, απόλυτα ρεαλιστική. Η ικανότατη και σπουδαία πεζογράφος, διηγηματογράφος και κριτικός βιβλίου  στην εφημερίδα Αυγή, στην παρούσα συλλογή της που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις, φιλοτεχνεί πορτραίτα γυναικών που κινούνται δίπλα μας αθόρυβα, διακριτικά, σταθερά, με ζωές που προδιαγράφονται σαν ζωές κανονικές και κάπου στην πορεία λοξοδρομούν στα έρημα σοκάκια της συγκατάβασης, της αυτοσυντήρησης, των καταφάσεων, των υποχωρήσεων, των πνιγμένων επαναστάσεων και των ξαφνικών εκρήξεων. Η Ευγενία Μπογιάνου διαθέτει μια οξεία ματιά σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης φύσης και, κυρίως, έχει το χάρισμα της αφήγησης ολοκληρωμένων ιστοριών με αξιοζήλευτη οικονομία λόγου και παράλληλα με αφθονία συναισθημάτων και γενναιοδωρία λέξεων και γλώσσας. Έχοντας στο ενεργητικό της δυο μυθιστορήματα και τρείς συλλογές διηγημάτων, για μια φορά ακόμα με την καινούργια της συλλογή αποδεικνύει πόσο σημαντική συγγραφέας είναι.
 

Αναφορά και στη φωτογραφία του εξωφύλλου του βιβλίου, που ανήκει στον Γιώργο Θωμόπουλο, τον γνωστό και αγαπητό Γιώργο της Εισόδου Α του βιβλιοπωλείου Πολιτεία, που εκτός από εξαιρετικός πωλητής βιβλίων είναι και ένας καλλιτέχνης που ξέρει με τον φακό του να αιχμαλωτίζει στιγμές μετατρέποντας την καθημερινότητα των βλεμμάτων και των βημάτων σε τέχνη.

 

 

Εκδόσεις  Πόλις

Thomas Bernhard, Βαδίζοντας

 

Ο ανώνυμος αφηγητής αυτής της σπουδαίας νουβέλας περπατούσε με τον φίλο του, Όλερ, μόνο τις Τετάρτες ενώ τώρα, τώρα που ο κοινός τους φίλος Κάρερ οδηγήθηκε στην παράνοια και βρίσκεται έγκλειστος στο ψυχιατρείο του Στάινχοφ, ο αφηγητής βαδίζει παρέα με τον Όλερ και τις Δευτέρες. Άλλοτε προς τα δυτικά κι άλλοτε προς τα ανατολικά, άλλοτε πιο αργά κι άλλοτε πιο γρήγορα, οι δυο τους, βαδίζοντας, συζητούν για διάφορα θέματα και πάντα καταλήγουν να μιλούν για τον Κάρερ που, κι εκείνος, παλιότερα, βαδίζοντας, συζητούσε ενώ παρατηρούσε τα πάντα γύρω του και και κυρίως τους ανθρώπους που πηγαινοέρχονται στο κέντρο της πόλης, πάντα ίδιοι, με τις ίδιες κινήσεις, τα ίδια βλέμματα, τα ίδια μισοκρυμμένα ψέματα,τις ίδιες μισοειπωμένες αλήθειες, τις πικρές παραδοχές, τους ίδιους σταυρούς στην πλάτη, τα ίδια πάθη και δράματα.

Βαδίζοντας στην Κλοστερνοϊμπουργκερστράσε, οι άνθρωποι συναντούν την αθλιότητά τους, την κοιτούν κατάματα κι ύστερα της γυρίζουν πλάτη για να συνεχίσουν την προσπάθεια στη ζωή που λέγεται ζωή.
 

Κανείς δε μπορεί να φύγει από την Κλοστερνοϊμπουργκερστράσε γιατί αφού δεν έφυγαν νωρίς, είναι πολύ αργά για να φύγουν και αναρωτιούνται γιατί δεν μπόρεσαν να φύγουν την κατάλληλη στιγμή, σύμφωνα με τον Κάρερ.  Ο δρόμος της Κλοστερνοϊμπουργκερστράσε είναι γερασμένος, κουρασμένος, παραιτημένος, ήσυχος σαν σφραγισμένος τάφος, κατά τον Κάρερ, και όλα είναι ανυπόφορα και είναι τέχνη να υποφέρει κανείς το ανυπόφορο και να επιβιώνει απέναντι στα γεγονότα.
 

Βαδίζοντας, με την Ιστορία στο φόντο σε αλληλουχία θολωμένων πλάνων, ο Όλερ μιλά μέσω φράσεων και συλλογισμών του Κάρερ για τον Κάρερ, για την ανθρώπινη σκέψη, για την απουσία της νόησης, για το έγκλημα να φέρνει κανείς ένα παιδί στον κόσμο, για τις συνέπειες του μακρινού ταξιδιού των σκέψεων, για την παραφροσύνη της Ιστορίας, για την αυτοκτονία του χημικού Χολενστάινερ και την επίδρασή της στον ευαίσθητο ψυχισμό του Κάρερ, για την αδιαφορία της πολιτείας προς τους ιδιοφυείς, για την επανάληψη συμπεριφορών, για τη σχέση μεταξύ βαδίσματος και σκέψης,  για την κατάρρευση του Κάρερ μέσα σε ένα κατάστημα ρούχων, για εκείνους που περπατούν αργά και σκέφτονται ταχύτατα και για εκείνους που περπατούν ταχύτατα και σκέφτονται αργά, για τα ανθρώπινα κεφάλια που αδειάζουν το περιεχόμενό τους όπου βρουν και προκαλούν δυσωδία και παράνοια στον κόσμο.
 

Με τη χρήση της επανάληψης, των παραλληλισμών και της διεισδυτικής εσωτερικής θέασης στα ανθρώπινα πράγματα, ο Τόμας Μπέρνχαρντ, αυτός ο εξέχων Αυστριακός πεζογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, με το τόσο χαρακτηριστικό του ύφος και με το τόσο έντονο αποτύπωμά του στη γερμανική πεζογραφία, με την ίδια φωνή να αφηγείται σχεδόν την ίδια ιστορία από διαφορετική οπτική γωνία σε κάθε του έργο, φανατικός παρατηρητής και ανατόμος ακριβείας των ανθρώπων, διαθέτει γραφή που αποκαλύπτει τη ροή του αίματός τους, τον παλμό της καρδιάς τους, το μπερδεμένο κουβάρι της σκέψης τους. Οι ήρωες του Μπέρνχαρντ είναι εμμονικοί, συγκρούονται με τον κόσμο και την αλήθεια και ο εαυτός τους τελικά τους συντρίβει.
 

Η έντονη τάση κριτικής, η παραληρηματική κυνική αφήγηση, η ανάλυση και η αυτοανάλυση, η κοινωνική απομόνωση, η τραγωδία της ύπαρξης και ο θάνατος είναι τα κυρίαρχα στοιχεία του "Βαδίζοντας" καθώς και τα βασικά θέματα με τα οποία ο Μπέρνχαρντ καταπιάστηκε στο σύνολο του έργου του.  Μετά τη συλλογή διηγημάτων "Πρόζα" και τα θεατρικά έργα "Πλατεία ηρώων" και "Ρίττερ, Ντένε. Φος", οι εκδόσεις Κριτική μόλις εξέδωσαν αυτή τη συγκλονιστική νουβέλα, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1971. Δύσκολη η αναμέτρηση με τη μεταφορά του πυκνού λόγου του Μπέρνχαρντ στη γλώσσα μας αλλά η Μαρία Γκεγκοπούλου με τη μετάφρασή της τα κατάφερε θαυμάσια.
 

Η νουβέλα "Βαδίζοντας" δεν έχει γραμμική αφήγηση, δεν χωρίζεται σε κεφάλαια και παραγράφους, έχει μακροπερίοδο λόγο με εναλλαγές κωμικού και τραγικού. Είναι ένα ορμητικό ποτάμι λέξεων και συλλογισμών που σε προκαλεί και σε παρασύρει ώσπου τα ορμητικά νερά σε ξεβράζουν σε έρημη στεριά και στέκεσαι ξέπνοος να έχεις για ανάσα την ασθματική ανάσα του Μπέρνχαρντ και των ηρώων του, οι οποίοι, βαδίζοντας, έχουν θέα προς τη λάθος πορεία  του κόσμου και την κωμική τραγωδία του.

 

Εκδόσεις Κριτική

Ζιλμπέρ Λασκό, Η Κοκκινοσκουφίτσα, παντού

                           
Σαράντα οχτώ μικρές και μεγαλύτερες γουλιές μεθυστικής λογοτεχνίας αξιώσεων. Σαράντα οχτώ κείμενα μικρής έκτασης, μεγάλης ευρεσιτεχνίας, τρομερής σύλληψης, ευφάνταστων παραλλαγών και πειραματισμών πάνω στο γνωστό παραμύθι του Charles Perrault. Ο ανα χείρας τόμος ιστοριών του Ζιλμπέρ Λασκό είναι μια γιορτή δημιουργίας λέξεων και συμβολισμών, μια σημαντική στιγμή  της σύγχρονης πεζογραφίας που έχει ρίζες και δομή στο κίνημα Oulipo (Ouvroir de Litterature Potentielle - Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας), όπου η λογοτεχνία αποτελεί ένα σαγηνευτικό παιχνίδι συνδυασμών, τεχνικών και μορφών λόγου.
 

Εδώ, με την τεχνική της Συνδυαστικής Ανάλυσης, ο σπουδαίος Γάλλος συγγραφέας αντλεί το "οργιαστικό" του υλικό από το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας και ανασυνθέτει στοιχεία πλάθοντας παραλλαγές, παρρεκλίσεις και συναρπαστικές πρόζες, αυστηρά για ενήλικες, ενώ κάνει τον αναγνώστη συμπαίκτη σε μια παρτίδα με τη γλώσσα, τους μύθους και την Ιστορία.
 

Η Κοκκινοσκουφίτσα ξεπηδάει απ΄το παραμύθι της, ταξιδεύει στο χώρο και στο χρόνο, αλλάζει πρόσωπα, γίνεται θύμα, θύτης, άγγελος και δαίμονας ανάμεσα σε λύκους που παραφυλάνε σε κάθε γωνία.
 

Είναι μια χυμώδης σαραντάρα οδηγός φορτηγού που οι συνάδελφοι - εραστές της την αποκαλούν κόκκινο βατόμουρο. Στη Γενεύη του 1915, είναι μια τριαντάρα Κοκκινοσκουφίτσα που χαρίζει το σκουφί της στον Βλάντιμιρ 'Ιλιτς Ουλιάνοφ για να το κάνει σημαία της επανάστασης του μέλλοντος. 14ος αιώνας και είναι μια γερασμένη, τυφλή, ανάπηρη γυναίκα που συναντά στο δρόμο της έναν άνευ οδοντοστοιχίας κουτσό λύκο. 11ος αιώνας, η Κοκκινοσκουφίτσα υποδύεται τον Άγιο Σεβαστιανό.  Ενώ ο Ιησούς αφήνει την τελευταία του πνοή πάνω στο σταυρό του μαρτυρίου, την ίδια ώρα, στον πλανήτη Αφροδίτη, μια Κοκκινοσκουφίτσα σταυρώνεται από τη συμμορία των άγριων Αφροδισιανών με κεφάλι λύκου.  Στον Βόρειο Πόλο γίνεται κορίτσι που κινείται με έλκηθρο προς το ιγκλού της γιαγιάς της ενω μια πολική αρκούδα παραμονεύει.   Είναι γοργόνα στο βυθό του Ειρηνικού, είναι εκείνη που ξυπνάει την Ωραία Κοιμωμένη, είναι η ινφάντα με τα κόκκινα στον άγνωστο πίνακα του Βελάθκεθ, είναι συνθέτης στην Εστρεμαδούρα και δημιουργεί μουσικές για κάθε μέρα και στιγμή, είναι η ανάμνηση του μύθου της στο ναυάγιο του Τιτανικού, είναι η Ελίζαμπεθ που παρασύρει τον Βικτόρ Ουγκό σε ένα παιχνίδι ρόλων και φαντασιώσεων. Σπέρνει το θάνατο μέσα στο κάστρο των σαμουράι. Γίνεται Ντάμα ανάμεσα σε Ρηγάδες και Βαλέδες σε ένα παράξενο παιχνίδι με τράπουλα σε κάποια χωριά της Σικελίας. Διεκδικεί με την ομάδα της (πενήντα δυο Κοκκινοσκουφίτσες) τα προάστια του Σεντ Αντουάν έναντι της συμμορίας των Λύκων και εξήντα εννέα γιαγιάδων και καταλήγουν και οι τρείς συμμορίες σε ένα συλλαλητήριο μπροστά στη Βαστίλη.  Είναι ένα κορίτσι κόκκινο από ντροπή μέσα σε μια κατακόκκινη μονοτονία.
 

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ιστορίες που, με τόση μαεστρία και σκαμπρόζικο ύφος, σκάρωσε ο τρομερός Λασκό σε ένα παιχνίδι αλλοιώσεων, υπαινιγμών, αναφορών, δηλώσεων και συμβόλων. Οι καλειδοσκοπικές, αλληγορικές, παράδοξες, σκοτεινές και αστραφτερές πρόζες, αυτές οι ευρηματικές αντι- ιστορίες του Γάλλου συγγραφέα - που κατέχει την έδρα "Τερατοσκοπίας και Δεινογραφίας" του Κολεγίου Παταφυσικής - περιέχουν μια ή περισσότερες γιαγιάδες, ένα ή περισσότερα δάση, ένα ή περισσότερα μάνταλα στην πόρτα του σπιτιού της γιαγιάς και πολλούς λύκους.
 

Ολιγογράφος μάστορας της μικρής φόρμας ο δαιμόνιος Λασκό χρησιμοποιεί τεχνάσματα γλώσσας, νου και γραφής και μας παρουσιάζει τον κόσμο και την ακόρεστη πείνα του για αίμα και εξουσία, μέσα από αφηγήσεις που χωράνε σχεδόν σε μια σελίδα ή σε μια παράγραφο.  Δαιμονισμένα υπέροχη, ακριβής και αριστοτεχνική η μετάφρασή τους από τον μετρ Αχιλλέα Κυριακίδη, που αποδίδει με απόλυτη σχολαστικότητα και εμβρίθεια ακόμα και το πιο μικρό σημείο στίξης, ακόμα και τις παύσεις που κρύβονται πίσω από τις λέξεις του συγγραφέα, οι οποίες συνθέτουν κομμάτι κομμάτι μικρές προσωπογραφίες του κόκκινου κοριτσιού σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, περιοχές και περιστάσεις.
 

Ενας λογοτεχνικός θησαυρός ανάμεσα στους αμέτρητους θησαυρούς των εκδόσεων opera, "Η Κοκκινοσκουφίτσα, παντού" κυκλοφόρησε στα ελληνικά πριν από μια δεκαετία και αξίζει πολλαπλής ανάγνωσης και συμμετοχής στο μαγικό αφηγηματικό παιχνίδι.

 

 

Εκδόσεις opera

Deborah Levy, Ο άνθρωπος που τα είδε όλα

Σ' αυτό το έξοχο και πολύ ιδιαίτερο μυθιστόρημα - που υπήρξε υποψήφιο στη λίστα των βραβείων Booker το 2019 και που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg στη σειρά θησαυρών Aldina - τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατά η πρόσφατη ευρωπαϊκή Ιστορία που καλύπτει την περίοδο λίγο πριν την πτώση του Τείχους του Βερολίνου εως το 2016 στο δεύτερο δημοψήφισμα του Brexit. Η Ιστορία κατοικεί εντός των ηρώων του μυθιστορήματος, τους διαμορφώνει, τους γεννά και τους πεθαίνει, βρίσκεται μπροστά, πίσω τους και δίπλα τους και τους στοιχειώνει, όπως "το φάντασμα στοιχειώνει την Ευρώπη", ακολουθεί και ακολουθείται, παρακολουθεί και παρακολουθείται. Κι αυτό το φάντασμα περιφέρεται και στοιχειώνει το μυθιστόρημα από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα, αλλάζει σχήματα, μορφές, εκδοχές και φωνές. Εμφανίζεται ξαφνικά και θολώνει σκέψεις, φωτογραφικά στιγμιότυπα, αφηγήσεις και πράξεις που παραμένουν ανομολόγητες και που τελικά καθορίζουν το παρόν που βιώνουν οι χαρακτήρες του έργου.

Συμπρωταγωνιστής και αφηγητής, ο άνθρωπος που τα είδε όλα, είναι ο Σαούλ Άντλερ, ένας από τους πιο εκκεντρικούς, γοητευτικούς και ιδιόρρυθμους χάρτινους ήρωες της σύγχρονης λογοτεχνίας. Ο Σαούλ είναι ιστορικός, είναι η ίδια η Ιστορία, είναι εκτοξευμένος σε διαφορετικές κατευθύνσεις και χρονικές περιόδους. Άντρας θεσπέσιας ομορφιάς και τόσο διαλυμένος συναισθηματικά, σκορπισμένος σε χώρο και χρόνο. Τώρα. Πριν. Εδώ. Εκεί. Αριστερά. Δεξιά. Σήμερα. Χθες. Αύριο. Ποτέ. Πάντα. Μπροστά. Πίσω. Απέναντι. Τον συναντάμε το 1988, είναι 28 ετών, κάνει μια έρευνα με θέμα την πολιτιστική αντίσταση στην άνοδο του φασισμού τη δεκαετία του '30 ενώ γράφει μια διάλεξη για την ψυχολογία των αρσενικών τυρράνων, όντας ο ίδιος θύμα ψυχολογικής βίας και εκφοβισμού από τον πατέρα του και τον αδερφό του. Πηγαίνοντας να συναντήσει την ερωμένη του Τζένιφερ, φωτογράφο, στη διάβαση πεζών της Abbey Road στο Λονδίνο, ο Σαούλ χτυπιέται από αυτοκίνητο και τραυματίζεται ελαφρά. Έπειτα συναντά τη Τζένιφερ προκειμένου να πραγματοποιήσουν τη φωτογράφηση - αναπαράσταση του εξωφύλλου του θρυλικού άλμπουμ των Beatles. Αργότερα ο Σαούλ θα μεταβεί στην Ανατολική Γερμανία για να κάνει την έρευνά του, υπό το άγρυπνο βλέμμα των κρατικών υπηρεσιών. Εκεί, ερωτεύεται τον μεταφραστή του, Βάλτερ και παράλληλα την αδερφή του Βάλτερ, Λούνα. Όλα δείχνουν να κυλούν σχετικά ομαλά κι όλα είναι ένα μπερδεμένο κουβάρι που μετακινείται αδέξια σε ένα κόσμο εξίσου μπερδεμένο.

Ιούνιος του 2016, ακριβώς στην ίδια διάβαση πεζών της Abbey Road, ο Σαούλ παθαίνει το ίδιο ατύχημα, τραυματίζεται σοβαρά και μεταφέρεται στο νοσοκομείο, με τη μνήμη του να χάνεται και να επανέρχεται, με οικεία πρόσωπα να στροβιλίζονται γύρω του θραυσματικά και να μπαινοβγαίνουν στις διαταραγμένες του αναμνήσεις. Η αφήγηση του Σαούλ είναι συχνά άναρχη όπως ακριβώς και τα γεγονότα που θυμάται ή επινοεί. Κι ενώ προσπαθεί να τα βάλει σε μια τάξη, οι εικόνες και οι λεπτομέρειες επαναλαμβάνονται, μεταλλάσονται, αποκτούν άλλο νόημα και καινούργια σημασία. Τα μικρά και καθημερινά, τα μεγάλα και σημαντικά συνυφαίνονται και αντικατοπτρίζουν ένα ξύλινο παιδικό τρενάκι, ένα έντονο ερωτικό βλέμμα στον καθρέφτη, μια επιθυμία για φυγή, ένα σπιρτόκουτο με λίγες στάχτες, ένα μαργαριταρένιο κολιέ, μια φωνή να τραγουδά το "Penny Lane" κάτω από μια ρόδινη βροχή, το όνομα Ισαάκ, μια αγκαλιά χωρίς την αίσθηση της επιθυμίας.

Ένα πολυεπίπεδο σπουδαίο μυθιστόρημα της σύγχρονης βρετανικής πεζογραφίας για την αγάπη, την προδοσία, την φθορά του χρόνου και των σχέσεων, την απειλητική εξουσία μας απέναντι στους άλλους, την κατασκευή και ανακατασκευή της αλήθειας και της Ιστορίας, το πλάσιμο του χρόνου και του χώρου σύμφωνα με τις επιθυμίες μας σε πολιτικό, συλλογικό και προσωπικό επίπεδο.

Η Deborah Levy, αναμφισβήτητα, είναι μια χαρισματική συγγραφέας που ξέρει να παίζει καλά με τα λογοτεχνικά είδη, να εφαρμόζει καινοτόμες τεχνικές και να εντυπωσιάζει με το ύφος της, κάτι που η Αργυρώ Μαντόγλου με τη μετάφρασή της επιτυχώς αναδεικνύει.

Πολιτική αλληγορία, συγκλονιστικό κείμενο γεμάτο συναίσθημα και αιχμηρούς υπαινιγμούς. Ένα μυθιστόρημα που κατατάσσεται σε αυτά της πρώτης γραμμής.

 

 

Εκδόσεις Gutenberg / σειρά Aldina

Μαρία Τζιαούρη-Χίλμερ, Γραμμή ανάμεσά μας

Στα 21 διηγήματα αυτής της εξαιρετικής συλλογής της Μαρίας Τζιαούρη - Χίλμερ, από τις εκδόσεις ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ, συναντά κανείς όλα εκείνα που ενώνουν και όλα αυτά που χωρίζουν τον άνθρωπο απ΄τον άνθρωπο.

Το συλλογικό και το ατομικό ανεπούλωτο τραύμα, η καταρράκωση, η τάση εκδίκησης, η αγάπη που υψώνει και υψώνεται, η μετανάστευση, ο ξεριζωμός απ΄τα οικεία χώματα και η μεταφορά στα παγωμένα ξένα, η συναισθηματική και η φυσική απώλεια, ο έρωτας που σβήνει και η θύμησή του που αποτελεί ενα αναμνηστικό έπαθλο ξεχασμένο στο σαλόνι, η αιώνια προσμονή, είναι τα θέματα τα οποία η Κύπρια συγγραφέας και φιλόλογος Χίλμερ ανατέμνει και τόσο επιτυχημένα παρουσιάζει χωρίς τάση εντυπωσιασμού και καλλωπισμού. Αντιθέτως, με ειλικρίνεια, με ζηλευτό συμπυκνωμένο, υπαινικτικό και μεστό λόγο, με λεπτή εσωτερική αφήγηση, μέτρο και χρήση της κυπριακής διαλέκτου, δημιούργησε ιστορίες που βρίθουν ρεαλισμού, εικόνων, ήχων και αρωμάτων. 

Πεζά μικρής έκτασης σε πρωτοπρόσωπη και τριτοπρόσωπη αφήγηση, με ιστορικά και ανθρώπινα καθημερινά γεγονότα που χρονικά καλύπτουν την περίοδο από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 εως σήμερα, με τους ήρωες να μη μπορούν να αποτινάξουν απο μέσα τους κι από πάνω τους τη μαχαιριά της ιστορίας του τόπου τους και να μένουν εκεί περιμένοντας μια επιστροφή ή να έχουν φύγει, τσακισμένοι, σε αναζήτηση ζωής μακριά απ΄την πληγή. Κύπρος, Αθήνα, Γερμανία, Παρίσι, Λονδίνο, Ισπανία είναι οι τόποι όπου διαδραματίζονται οι άρτιες ιστορίες της Χίλμερ.

Οι χαρακτήρες στέκονται πίσω απο διαχωριστικές γραμμές, είναι απελπισμένοι ελπίζοντας, έρχονται αντιμέτωποι με τους κραδασμούς των οικογενειακών δεσμών. Ο κόσμος τους έχει συντριβεί και κάνουν προσπάθεια να χτίσουν ένα καινούργιο κόσμο απ΄την αρχή, που συχνά μένει ανολοκλήρωτο κτίσμα.

Με γλώσσα απλή και ανεπιτήδευτη και με μεγάλες δόσεις ψυχής, αίματος και βιώματος, η πρωτοεμφανιζόμενη στην πεζογραφία Μαρία Τζιαούρη - Χίλμερ διαθέτει πένα που σκαλίζει τρυφερά και αιχμηρά το συναίσθημα και χτυπάει κατευθείαν στην καρδιά, γιατί το αίμα είναι ακόμα νωπό, γιατί ο ανθρώπινος πόνος είναι οξύς και επαναλαμβανόμενος όπως η Ιστορία. Οι ήρωες των διηγημάτων περπατούν σε τεντωμένο σχοινί χωρίς δίχτυ προστασίας, γίνονται για λίγο οι άλλοι για να επιστρέψουν μετά στον εαυτό τους, πιάνονται από μια αχτίδα ή μια χιονονιφάδα τρυφερών στιγμών, φεύγουν χωρίς να μπορούν να φύγουν απ΄ τη φυλακή τους, ξεριζώνουν την ψυχή και τα μάτια τους και ξεριζώνονται για μια νεα αρχή που απ΄την αρχή έχει το σχήμα του τέλους. Συνομιλούν με τη μνήμη, τη φροντίζουν κι έπειτα τη φυγαδεύουν μαζί με κάτι απομεινάρια ονείρων που τα πληρώσανε ακριβά. Ζητούν αποδοχή κι απάγκιο, πολεμούν με τον εσωτερικό τους εχθρό, με τις τύψεις, τη φθορά του χρόνου και την ταυτότητά τους. Ξεπερνούν τα όριά τους, βουλιάζουν στα συλλογικά και προσωπικά τους πένθη / πάθη, περνούν έξω από την αυλή με το ξερό - ποτισμένο απο αίμα - γιασεμί, πάνω σε μια ταφόπλακα ξετυλιγουν στιγμές και γιρλάντες, πάνω σε μια γέφυρα βλέπουν τη ζωη τους να παρασύρεται στα ορμητικά νερά του ποταμού. Βροχή πίσω από την πράσινη γραμμή, πυκνή ομίχλη πίσω από την κόκκινη, αυτή η γραμμή - η κάθε γραμμή - ανάμεσά τους που ενώνει τη μια άκρη με την άλλη, διχάζει, γίνεται γιατρικό και δηλητήριο, εμπνέει και ακυρώνει βήματα.

Η ζωή είναι ένα άγνωστο σώμα προέκταση του πιο δικού. Η ζωή είναι ένα τραγούδι του Άκη Πάνου "όλη, ένα τσιγάρο". Ο έρωτας κρατάει όσο ένας ζεστός καφές, η αγάπη η αμάραντη δίνει παλμό στις κουρασμένες καρδιές. Ο διαφορετικός Βασίλης ντυμένος χριστουγεννιάτικη γιορτή, κάτω απ΄το χώμα. Ο έφηβος που ντύνεται τη μάνα του για να μπεί στα άδυτα της ψυχής της. Παράλληλοι κόσμοι, Αθήνα - Βερολίνο, με κοινά αδιέξοδα. Η πόρτα που κλείνει ένα κύκλο βίας και καρτερίας. Οι άνθρωποι σαν μικρά νησιά της άγονης γραμμής Νοέμβρη μήνα. Η θάλασσα που μπαίνει μέσα στο ονειρεμένο σπίτι των βράχων.

Ολοκληρωμένοι χαρακτήρες σε σφιχτοδεμένα άρτια διηγήματα της μιας ανάσας ή της πιο αργής βαθιάς εισπνοής, ανθρωποκεντρικά, υπαινικτικά, λουσμένα στο ημίφως της συννεφιάς του βίου. Σε μια πιστή αναπαράσταση του κόσμου, με μια γραμμή ανάμεσα.

 

 

 

Εκδόσεις  ΤΟ  ΡΟΔΑΚΙΟ