Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2020

Μαξ Μπλέχερ, Περιστατικά στο εγγύς εξωπραγματικό

 
Max Blecher, Περιστατικά στο εγγύς εξωπραγματικό


Ένας τόσο σύντομος βίος, ο βίος του Μαξ Μπλέχερ, και το έργο του περιορισμένο σε έκταση αλλά τόσο σπουδαίο.  Στα 19 του αρρώστησε από τη νόσο του Ποτ (φυματίωση των οστών) και ως το τέλος της ζωής του, στα 29 του, περιερχόταν κατάκοιτος και εύθραυστος τα σανατόρια. Οι σωματικοί και ψυχικοί πόνοι ήταν αβάσταχτοι, ανυπόφοροι και η γραφή ήταν ένα είδος γιατρικού για αυτόν τον κορυφαίο Ρουμανοεβραίο συγγραφέα της ρουμανικής πεζογραφίας του Μεσοπολέμου.
 
Τα Περιστατικά στο εγγύς εξωπραγματικό, εσωτερικά και εξωτερικά, αποτελούν ένα μείγμα μυθιστορήματος, ημερολογίου δίχως ημερομηνία και κειμένου φιλοσοφικών στοχασμών για τον άνθρωπο, τον έρωτα, τη ζωή, τον θάνατο, το παράλογο της ύπαρξης και τις διαψεύσεις.

Κείμενο αυτοβιογραφικό, ονειρικό και ρεαλιστικό, γεμάτο εποχές, αρώματα και εικόνες: ανθισμένα δέντρα, καλοκαιρινή ζάλη, παγωνιά σε σπίτια και ψυχές, φύλλα ξερά και λάσπες.

Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια του Μπλέχερ στροβιλίζονται στο χρόνο, κάτω απ' τη βροχή, σε δρόμους και στη γη. Τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και το ξύπνημα του σώματος και των αισθήσεων. Ένα παραλήρημα σχεδόν μόνιμο, μια κατάσταση ασθενούς μέθης που συγχέει πραγματικότητα και φαντασία. Ένα φιλντισένιο κεφάλι, που διαλύεται στους εφιάλτες τις νύχτες του πυρετού, γίνεται προάγγελος θανάτου. Το φθινόπωρο με τα αχνισμένα πρωινά του και τον κοκκινωπό ήλιο, τα αντικείμενα που παίρνουν άλλη όψη μπροστά στα μάτια του ταλαιπωρημένου αγοριού.

Υγρασία, βροχή, λάσπη: η φύση η ανθρώπινη και η επιστροφή κάτω από το έδαφος.

Ρεαλισμός και υπερρεαλισμός συνυφαίνονται σε τούτο το πανάκριβο σαν διαμάντι κείμενο, που γράφτηκε υπό την ένταση της ασθένειας του Μπλέχερ και τα εσωτερικά του αθόρυβα Ρίχτερ, στην ηλικία των 25!  Οι περιγραφές του για την αποσύνθεση του ανθρώπινου σώματος είναι αριστουργηματικές, όπως και οι παρομοιώσεις που χρησιμοποιεί, για να κάνει τα ασήμαντα σημαντικά που αιφνιδιάζουν και συγκινούν.

Κορυφαίο έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, πρώτη φορά μεταφρασμένο στα ελληνικά, χάρη στην ύπαρξη των εξαίρετων νεοσύστατων εκδόσεων Loggia, που ήρθαν για να αφήσουν το δικό τους ισχυρό αποτύπωμα στον εκδοτικό χάρτη.

Αριστουργηματική πρόζα μικρής έκτασης, σπάνιας ομορφιάς και αισθητικής στα χέρια μας και στην καρδιά μας, σαν θησαυρός που αστράφτει σε σκοτεινό κελάρι.

Αριστοτεχνική η μετάφραση από τα ρουμανικά του  Βίκτορα Ιβάνοβιτς, ειδικού σε θέματα ρουμανικού πολιτισμού. Σημαντικότατη η συμβολή του Κώστα Βραχνού στο επίμετρο.


Εκδόσεις Loggia

Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2020

Τατιάνα Κίρχοφ, Ιστορίες που (δεν) είπα στον ψυχολόγο μου

Τατιάνα Κίρχοφ, Ιστορίες που (δεν) είπα στον ψυχολόγο μου
 
Πρωτοεμφανιζόμενη στην ελληνική πεζογραφία, η Τατιάνα Κίρχοφ συστήνεται στο αναγνωστικό κοινό με μια αξιοζήλευτη συλλογή διηγημάτων. Γραμμένα σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση κυρίως, και με ήρωες που ξεγυμνώνουν την ψυχή τους σε ένα καθρέφτη, σε μια φυσική ή φανταστική παρουσία, αποκαλύπτουν όσα κρατούσαν για χρόνια κλειδωμένα στα συρτάρια των σωμάτων και των προσωπικών τους διαδρομών.
 
Η "Ει, ψιτ" ή ,αλλιώς, Ανώνυμη, εξομολογείται τους παιδικούς φόβους της, την υποταγή της, τις σπουδές της στην Αθήνα που μετατρέπονται σε εσωτερικό πανικό, την απόφασή της να κυνηγήσει το όνειρό της και από Ανώνυμη να γίνει Ιουλιέτα, Πουκ, Ιφιγένεια, Πυλάδης.
 
Η σημασία και η μαχαιριά του να είναι κανείς δεύτερος σε όλα, επιτυχημένος αλλά λίγος, δέντρο ανθισμένο στη σκιά των άλλων.

Η εξομολόγηση ενός παππού προς το νεκρό εγγόνι του και η ικεσία για συγχώρεση.

Η μαμά που δεν αντέχει τις δυσκολίες και εγκαταλείπει την οικογένειά της, μετακομίζοντας στο απέναντι γειτονικό σπίτι, απόφαση και αφήγηση από τα χείλη του νεκρού της γιου που ταξιδεύει ήσυχα και ανεξάρτητα, σαν δελφίνι.

Η αρρώστια της αρρωστοφοβίας και το σύνδρομο του γονιού που γίνεται μεταδοτικός ιός στο παιδί του.

Μια μοναχική βόλτα, ανήμερα Χριστούγεννα, στο έρημο κέντρο: Ιπποκράτους, Ασκληπιού, Χαριλάου Τρικούπη. Και η βουτιά σε έναν κόσμο όπου κανείς δεν κάνει κακό σε κανέναν.

Ένα παιχνίδι με ζάρια και πόρτες για αποφάσεις, κατευθύνσεις, αξίες, λάθη, για μια χαμένη παρτίδα.

Μια μέθοδος αναπόλησης κι ένα ρολόι με σταματημένους δείκτες, ενθύμιο ενός χεριού που έδινε, φρόντιζε, χάιδευε, γαλήνευε, λογάριαζε, σημείωνε κι έγινε χέρι που δεν θυμόταν πια να κρατήσει ένα πιρούνι φαγητού.

Μια πικρή εξομολόγηση για τους ρόλους που μας δίνουν οι άλλοι, όπως θέλουν, όπως τους συμφέρει.

Η κατάδυση ενός συνταξιούχου καθηγητή στο βυθό της άνοιας όπου παρελθόν και παρόν γίνονται φυσαλίδες.

Και μια ιστορία για ένα χωρισμό που αλλοιώνει τον έρωτα που προηγήθηκε.

Έντεκα ιστορίες, έντεκα φωνές ανθρώπων που μας μοιάζουν ή που είναι κομμάτι του καλά κρυμμένου εαυτού μας. Φόβοι, αγωνίες, μοναξιές που στήνουν παιχνίδι με άλλες μοναξιές και όνειρα που στριμώχτηκαν σε ένα συρτάρι, έγιναν αριστοτεχνικά διηγήματα από την νεαρότατη και πολλά πολλά υποσχόμενη Τατιάνα Κίρχοφ.
 
Εκδόσεις Πόλις

Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2020

Don DeLillo, Η σιωπή

Don DeLillo, Η σιωπή

 

Εικόνα πρώτη 
Ένα ζευγάρι, ο Τζιμ και η Τέσα, κατά τη διάρκεια μιας πτήσης Παρίσι - Νέα Υόρκη. Εκείνος με το βλέμμα καθηλωμένο στη μικρή οθόνη, πάνω από το κεφάλι του, που περιγράφει ύψος, ταχύτητα, εξωτερική θερμοκρασία και ώρα άφιξης. Επαναλαμβάνει τις ψηφιακές πληροφορίες όσο η σύζυγός του γράφει στο σημειωματάριό της. Ο διάλογος μεταξύ τους είναι τόσο αυτοματοποιημένος όσο και οι ενδείξεις της οθόνης.
Κι ύστερα, αρχίζουν οι κραδασμοί του αεροσκάφους.
 
Εικόνα δεύτερη 
Σε ένα διαμέρισμα στο Μανχάταν, ο Μαξ, η σύζυγός του Νταϊάν και παλιός μαθητής της, Μάρτιν, καθισμένοι μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης. Βραδιά του τελικού πρωταθλήματος Super Bowl LVI. Στην οθόνη τρέχουν σαν καταρράκτες οι διαφημίσεις μετά την διακοπή της μετάδοσης του αγώνα.  Ώσπου οι καταρράκτες παγώνουν, η οθόνη σβήνει. Κι ύστερα τα τηλέφωνα νεκρώνουν.
Ατύχημα ή σαμποτάζ;
 
Τοποθετημένο στο 2022, αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα μικρής έκτασης και μεγάλης σημαντικότητας, θεωρείται προφητικό σε σχέση με όσα βιώνουμε παγκοσμίως με την εμφάνιση του covid-19. Η Σιωπή κόβει βόλτες στις μεγαλουπόλεις κι εγκαθίσταται στα πιο εσωτερικά στρώματα της ψυχής.
 
Ο DeLillo, αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας και στοχαστής, ξεκίνησε να γράφει τη Σιωπή το 2018 και την ολοκλήρωσε λίγο πριν την έναρξη της πανδημίας. Κοφτερό πνεύμα και κοφτερή γραφή - νυστέρι που διεισδύει στις πρόχειρα δεμένες πληγές του δυτικού κόσμου: τη στενή προσκόλληση του ατόμου στην τεχνολογία, τον έλεγχο που ασκούν πάνω του οι κάθε μορφής εξουσίες και το ψεύδος που σαν ορμητικό ποτάμι παρασύρει προς τον μαύρο βυθό.
 
Οι πέντε ήρωες της Σιωπής αναμετριούνται σε/με ένα κόσμο offline όπου ο λογικός ειρμός βρίσκεται σε κώμα.
 
Μυθιστόρημα ηχηρό μέσα στη σιωπή, έντονα πολιτικό και με κριτική διάθεση, έρευνα στη σύγχρονη ζωή που βιώνεται σε ένα ζοφερό τοπίο ανασφάλειας, αβεβαιότητας, τρομοκρατίας και οικονομικής κατάρρευσης.
 
Θαυμάσια η μετάφραση από την Ζωή Μπέλλα - Αρμάου σε ένα βιβλίο που έρχεται να προστεθεί στην εξαίσια σειρά Aldina των εκδόσεων Gutenberg.

Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2020

Θοδωρής Αστραίος, Φέτος η άνοιξη θα αργήσει

 

Θοδωρής Αστραίος, Φέτος η άνοιξη θα αργήσει

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο μυθιστόρημα του Θοδωρή Αστραίου, με τρεις ιστορίες αυτόνομες και ταυτόχρονα αλληλοσυμπλεκόμενες που αγκαλιάζουν στοργικά η μια την άλλη. Εκτυλίσσονται στο παρόν ή, για να το θέσουμε πιο σωστά, στο κοντινό παρελθόν, λίγους μήνες πριν, με την εμφάνιση του covid-19.
 
Οι ήρωες του σπονδυλωτού μυθιστορήματος, μόνοι ή λιγότερο μόνοι, έρχονται αντιμέτωποι με την εισβολή του ιού όσο οι ζωές τους κυλάνε, συνυφαίνονται και παίζουν περίεργα παιχνίδια.

Η Μαρίνα και ο Άγγελος δέχονται μια απρόσμενη "επίσκεψη" που θα ταράξει την καθημερινότητά τους, την ήδη κουρασμένη σχέση τους και το γάμο τους που παρουσιάζει ρωγμές και υγρασία σε σημεία.

Ο Στράτος και η Μυρσίνη, δύο ηλικιωμένοι σε γηροκομείο, αναπολούν, μοιράζονται συναισθήματα, αγωνίες, φόβο, αναμνήσεις και παρόν, όσο ο νέος ιός τυλίγει τον πλανήτη με πυκνή ομίχλη.
 
Και ο Σωκράτης, άστεγος, μαζί με τον σκύλο του, Λόκο, περπατούν στην κρύα πόλη που αλλάζει μουδιασμένη. Κι ενώ το σύνθημα των ημερών είναι "Μένουμε σπίτι", το δικό τους είναι "Μένουμε δρόμο", απόκληροι και ξεχασμένοι.
 
Αν κάτι κάνει τους ήρωες του Αστραίου να ξεχωρίζουν, αυτό είναι ότι παραμένουν άνθρωποι με πίστη στη ζωή και αγώνα ενάντια στο φόβο, την ώρα που ο κόσμος γύρω μπαίνει ορμητικά -συχνά με βία και αγριότητα- σε μια καινούργια σελίδα της Ιστορίας. Οι ήρωες του βιβλίου είναι άνθρωποι χαμηλών τόνων που αντιμετωπίζουν τα ζόρια τους με πραότητα και υπομονή, περιμένοντας εναγωνίως για μια Άνοιξη που θα αργήσει.
 
Κι όμως, δύο παπαρούνες και το πέταγμα ενός χελιδονιού μπορούν να κάνουν το θαύμα!

Ένα μικρό θαύμα και το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, με σφιχτοδεμένη πλοκή, γραφή έντιμη, που βρίθει λυρισμού και στοχεύει στην καρδιά χωρίς εκβιασμό στο συναίσθημα.
 
Ο Αστραίος αιωρείται με το ένα πόδι στο παρελθόν τιμώντας τους σπουδαίους συγγραφείς που αγαπά, ενώ με το άλλο πόδι πατάει στο σήμερα με βηματισμό σταθερό προς το μέλλον. Κρατάει ψηλά τη σημαία της καθαρότητας σε γραφή και εγκάρδιας κατάθεσης κόσμων στο χαρτί. 
 
Εκδόσεις Οδός Πανός

Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2020

Jean-Claude Grumberg, Η πιο πολύτιμη πραμάτεια

Jean-Claude Grumberg, Η πιο πολύτιμη πραμάτεια

Μια φορά κι έναν καιρό, παλιά, -όχι όμως τόσο παλιά, ώστε όλα να έχουν γίνει μια κιτρινισμένη φωτογραφία πεταμένη σκόπιμα στο βάθος του συρταριού- κι ενώ ένας παγκόσμιος πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη και γινόταν φίδι θανατηφόρο, σ' ένα δάσος μεγάλο και σ' ένα σπίτι μικρό ζούσαν ένας φτωχός ξυλοκόπος με τη γυναίκα του. Μόνοι, δίχως παιδιά.
 
Κι ένα τρένο περνούσε συχνά, πολύ συχνά, μέσα απ' το δάσος, φορτωμένο "άκαρδους" και "πραμάτειες".
 
Η γυναίκα του ξυλοκόπου πλησίαζε στη σιδηροδρομική γραμμή περιμένοντας, ικετεύοντας σιωπηλά για λίγα τρόφιμα, λίγα ρούχα, κάτι πολύτιμο.
 
Ώσπου μια μέρα μια πολύτιμη πραμάτεια βγαίνει από το παράθυρο του τρένου από χέρια ανθρώπινα απελπισμένα.
 
Δώρο, θαύμα κι ευλογία στην αγκαλιά της άπορης γυναίκας: ένα μωρό.
 
Το μωρό σώζεται, μεγαλώνει, βλασταίνει στη νέα του οικογένεια, ενώ η "άκαρδη" δική του μαζί με ένα πλήθος άκαρδων ανθρώπων -φακελωμένων, παράνομων, με ένα αστέρι κίτρινο για καρδιά-, φτάνοντας στον τελικό προορισμό τους, συναντούν τη Φρίκη και τη θέα στο Παράλογο, γίνονται έλικες καπνού που υψώνονται στους ουρανούς.
 
Παραμύθι για μεγάλα παιδιά, άηχη κραυγή για το Ολοκαύτωμα, την ιστορία που επαναλαμβάνεται, το Τέρας που ελλοχεύει και τη μνήμη που πρέπει οπωσδήποτε να παραμείνει ζωντανή.
 
Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας Jean-Claude Grumberg μεταμόρφωσε τις πληγές της παιδικής του ηλικίας σε μια σύντομη αριστουργηματική ιστορία που συγκινεί αβίαστα και συγκλονίζει με την απλότητα και την σκληρή ομορφιά της.
 
Μετάφραση καρδιάς από την Ρούλα Γεωργακοπούλου.
 
Η πιο πολύτιμη πραμάτεια, ένα ακόμα διαμάντι στη συλλογή των εκδόσεων Πόλις.
Μόλις κυκλοφόρησε και πρέπει να διαβαστεί. 


Εκδόσεις Πόλις

Τρίτη 6 Οκτωβρίου 2020

Τσαμπίκα Χατζηνικόλα, ΑΚΡΟΔΑΧΤΥΛΑ

Τσαμπίκα Χατζηνικόλα, ΑΚΡΟΔΑΧΤΥΛΑ
 

Όταν είμαι κοντά σου,
παύω να αμφιβάλλω για τον κόσμο. Κι όταν σ' αποχωρίζομαι,
είναι τ' αποσιωπητικά σου
η αιτία της ξαγρύπνιας μου,
για όλα τα μυστικά και ψέματα
που κρύβουν αυτές οι τρεις τελείες .

Πρώτη ποιητική συλλογή της Τσαμπίκας Χατζηνικόλα, γεμάτη εσωτερικότητα και ειλικρίνεια, με μια υπέροχα ισορροπημένη έκφραση για την αρχή και το τέλος του Έρωτα, έκφραση που ρίχνει διάφανο φως σε σκοτεινά δωμάτια και δρόμους.

Η συλλογή χωρίζεται σε τρεις πράξεις:

I. Ψευδαισθήσεις: η απάτη πάνω στην οποία σπέρνουμε επιθυμίες και φρούδες ελπίδες.
II. Σώματα: ό,τι δικό μας γίνεται ξένο κι ό,τι ξένο πολύ δικό μας.
III. Κόσμος: ό,τι μας περιβάλλει, μας ψηλώνει και μας γκρεμίζει.
 
Μικρές ιστορίες για σώματα που αγγίζονται και μεταμορφώνονται σε χάρτες του κόσμου για όσο τα χείλη είναι κήποι και τ' ακροδάχτυλα χορεύουν από σφυγμούς την ώρα του αγκαλιάσματος.
 
Κι ύστερα, τα σώματα παγώνουν στον χειμώνα του αποχωρισμού και οι εποχές κρύβονται η μια στα σύνορα της άλλης, από φόβο και ντροπή για την αναπάντεχη μοναξιά.
 
Ακριβή σύγχρονη ερωτική ποίηση από μια εργάτρια της γης και του Λόγου, για εκείνο το συναίσθημα που "σακατεύει απ' την αρχή του κιόλας" και για τις λέξεις που προφητεύουν το κάθε τέλος.
 
 
Εκδόσεις Πόλις

Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2020

Πάνος Καραβίας, Νύχτα εγκληματική με πράσινους καπνούς κρυσταλλωμένους στον ορίζοντα

Πάνος Καραβίας, Νύχτα εγκληματική με πράσινους καπνούς κρυσταλλωμένους στον ορίζοντα

 




Ετούτη η ολιγοσέλιδη αριστουργηματική νουβέλα του Πάνου Καραβία που εξέδωσαν οι εκδόσεις Σκαρίφημα ανασύροντάς την από τη λήθη, γράφτηκε κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής Κατοχής.

Λίγο πριν την έκδοσή της, τότε, λογοκρίθηκε από τις γερμανικές αρχές και ο συγγραφέας αρνήθηκε την δημοσίευσή της. Κυκλοφόρησε το 1957 στο περιοδικό Νέα Εστία για να εκδοθεί τελικά ως βιβλίο το 1977. Και ξανακυκλοφορώντας σήμερα, είναι βέβαιο ότι θα μαγέψει τον αναγνώστη.

Πυκνός λόγος, μια εκπληκτικά μοντέρνα αφήγηση, γλώσσα ολοζώντανη, εικόνες που στοιχειώνουν νου και καρδιά και έλλειψη χρόνου και χώρου. Γιατί τελικά σημασία έχει η φρίκη του πολέμου ανεξαρτήτως τόπου και στιγμής, σημασία έχει ότι η κραυγή ενάντια σε κάθε είδος πολέμου θα ηχεί εις τους αιώνας των αιώνων.

Πάντα κάπου ένας άνθρωπος θα στέκεται σαν κουρελιασμένη σημαία που θα ανεμίζει και θα θυμάται και θα μετράει απώλειες, φωτιές, καπνούς,δάκρυα και χέρια σπαρμένα.

Πάντα κάπου στον κόσμο, μέσα στους πράσινους καπνούς της νύχτας, θα ακούγεται ένας θρήνος για ό,τι χάθηκε, μια φωνή που θα κομματιάζεται σαν κρύσταλλο πάνω σε βράχο κι ύστερα θα γίνεται έρμαιο των κυμάτων.

Κι ο Άνθρωπος θα στέκεται Ψηλός Ψηλά, αγναντεύοντας μια λιτανεία από ξύλινους σταυρούς.

Τριτοπρόσωπη αφήγηση του ανώνυμου ήρωα που συχνά απευθύνεται στον αναγνώστη ζητώντας του ένα βήμα ακόμα πιο κοντά στην αλήθεια. Για μια νύχτα εφιαλτική, με θρυμματισμένες ζωές -  κούκλες στις λάσπες και στο πλήθος, σε φωτιά αρχέγονη.

Εισαγωγή και παρουσίαση του Στέφανου Ροζάνη. Εξώφυλλο και μονοτυπίες, εμβόλιμα πλάνα στη νουβέλα, της Σελέστ Πολυχρονιάδη.

Εκπρόσωπος της γενιάς του '30, ο Καραβίας, με μια γραφή που ξεπερνά κατά πολύ την εποχή του, δημιούργησε μια σκοτεινή ποιητική ιστορία όπου τα πρόσωπα, μες στους καπνούς, αλλάζουν όψη και ταυτότητα.

Έργο υψηλής λογοτεχνικής αξίας, βιβλίο σαν θησαυρός παλιού ναυαγίου.
 
 
Εκδόσεις Σκαρίφημα
(Σειρά: Ανασύροντας από τη λήθη)