Γιάννης Νικολούδης, ΑΠΟ ΧΩΜΑ ΚΑΙ ΚΟΚΑΛΑ

Ηχηρή και με δυνατό αποτύπωμα η δεύτερη εμφάνιση του Κρητικού συγγραφέα, Γιάννη Νικολούδη, στα ελληνικά γράμματα με ένα αριστοτεχνικό μυθιστόρημα που συνταράσσει. Οι εκδόσεις Σκαρίφημα μόλις εξέδωσαν το συγκεκριμένο έργο που διαθέτει υψηλή πρόζα και ένταση, πειραματικό, κινηματογραφικό,ποιητικά καταγγελτικό ύφος και εναλλαγές αφηγήσεων: γραμμική τριτοπρόσωπη, πρωτοπρόσωπη με μαρτυρία - μονόλογο, δευτεροπρόσωπη μέσω εμβόλιμων εξομολογητικών αποσπασμάτων από το τετράδιο του κεντρικού ήρωα και χρήση flashback. Μια νοερή κάμερα αποτυπώνει με γκρο πλαν συσπάσεις, βλέμματα, παύσεις. Ένα υποκειμενικό στέκεται κάπου δίπλα ή απέναντι από τους ήρωες της ιστορίας.

 
Ο Μάνος τοποθετείται ως αναπληρωτής δάσκαλος σε ένα χωριό της Κρήτης. Από παιδί, μοναχικός και ερμητικά κλειστός σαν σπίτι ερειπωμένο, με μια εφηβεία μόνιμα κρεμασμένη στο χείλος της αβύσσου. Διορισμένος, βρίσκεται σε ένα τόπο φτιαγμένο από χώμα και κόκαλα, αφουγκράζεται τις ρωγμές πίσω απ' τη σιωπή, τον άγριο παφλασμό των κυμάτων, τον τριγμό των οστών. Οδοιπόρος, ξένος εντός και εκτός, σε μια γη όπου "το αδοκίμαστο και το απ' αλλού φερμένο δεν το αντέχουν οι άνθρωποι", συναντά τον έφηβο εαυτό του στο πρόσωπο του 14χρονου Παύλου. Η παγερή - σαν μαύρο δάσος- και άγρια μοναχική εφηβεία του αγοριού, οι κοινοί τους φόβοι, οι κοινές διαταραχές των διαλυμένων τους ψυχών, η νύχτα που κουβαλάνε και οι δύο μέσα τους, τους φέρνουν κοντά σε μια ανθρώπινη σχέση που γεννά μισή χαρά - δραπέτη από κρύπτη, προσδοκία, θάλασσα, εξαγνισμό, γκρεμό και δίδυμα κύματα. Έρχεται βροχή και σεισμός. Τα στόματα μιλούν και στάζουν χολή, στήνονται σταυροί, εκτοξεύονται βέλη, παντού ένα βουητό εντόμων, αλαλαγμοί, φωνές. Άλλα στόματα μένουν ερμητικά κλειστά και κεφάλια βουτάνε στη λάσπη. Ο ουρανός φανερώνει σημάδια, ο κλεμμένος αέρας δημιουργεί ασφυξία και σφυροκοπήματα. Το νερό αλλάζει χρώμα, τρομαγμένο απ' την οχλοβοή και τη βία για την τιμή και την αξιοπρέπεια. Άνθρωποι αφηγούνται ο καθένας τη δική του εκδοχή για το Κακό που παραμονεύει γύρω από τον νερόμυλο όπου η σιωπή σκαλίζει γλυπτό ομορφιάς και ζωής.

 
Μυθιστόρημα ακτινογραφία του Τέρατος που κατοικεί εντός των ανθρώπων και θεριεύει όσο τρέφεται με φόβο, σιωπή, συμβιβασμό, Χώμα και Κόκαλα.

 

 

Εκδόσεις Σκαρίφημα

María Fernanda Ampuero, Κοκορομαχία

Η María Fernanda Ampuero είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας από το Εκουαδόρ και εδώ έχουμε το πρώτο της πεζογραφικό έργο το οποίο προκάλεσε έντονη αίσθηση στις χώρες όπου μεταφράστηκε. Άρτι αφιχθείσα και στα ελληνικά, αυτή η συγκλονιστική συλλογή διηγημάτων, από τις εκδόσεις Σκαρίφημα, σε θαυμάσια μετάφραση της Ιφιγένειας Ντούμη. Δεκατρία διηγήματα που κόβουν την ανάσα λόγω της θεματολογίας, της ωμότητας, του ρεαλισμού και της ρηξικέλευθης γραφής τους. Δίχως ίχνος απόκρυψης, θυμίζουν δημοσιογραφικά χρονικά και μαρτυρίες καθώς περιλαμβάνουν ωμές περιγραφές και λεπτομέρειες και δίνουν βήμα και φωνή σε αθώα πλάσματα που βιώνουν την απόλυτη κόλαση μέσα στην πατριαρχική και ανδροκρατούμενη κοινωνία του Εκουαδόρ. Οι ιστορίες είναι ειπωμένες από τα χείλη παιδιών και εφήβων, κυρίως κοριτσιών, που υφίστανται σωματική και συναισθηματική κακοποίηση από γονείς και συγγενείς. Άλλες ιστορίες είναι ειπωμένες από οικιακές βοηθούς, μάρτυρες του Κακού και θύματα ρατσισμού και γελοιοποίησης ή από γυναίκες που προσπαθούν να αντέξουν την βαναυσότητα. Αφηγήσεις σε πρώτο, δεύτερο και τρίτο πρόσωπο, σοκαριστικές, μακάβριες, άσεμνες, γραμμένες επιδέξια και με τόλμη για τη βία, τη σεξουαλική κακοποίηση, τον φόβο, τη σιωπή και το τραύμα που οι ηρωίδες και οι ήρωες των διηγημάτων σέρνουν σαν βαριές αλυσίδες έως την ενήλικη κατεδαφισμένη ζωή τους.  Η Ampuero δημιουργεί σκοτεινά οικογενειακά πορτρέτα, μιλάει μέσω των χαρακτήρων της για το φύλο, τις κοινωνικές ανισότητες και το Τέρας που παραμονεύει πίσω από κλειστές πόρτες. Αμφισβητεί άφοβα τον θεσμό της οικογένειας και ρίχνει άπλετο φως στις πληγές που δεν κλείνουν ποτέ, που ανοίγουν ξανά και ξανά, σαπίζουν, μολύνουν και μεταδίδονται.
 

Σώματα που δεν έχουν μνήμη, διψούν για αγάπη και ξεχνούν το αίμα που τα ενώνει. Σώματα που επιπλέουν στο νερό, σώματα που κρύβονται μέσα σε ντουλάπες και κάτω από κρεβάτια. Στους εφιάλτες υπάρχουν κλειδωμένες πόρτες και ο ήχος μιας αρμαθιάς κλειδιών. Το Χλώριο δεν μπορεί να απολυμάνει τη  βρωμιά πράξεων και σκέψεων.
 

Κοφτερά διηγήματα υψηλής έντασης και θερμοκρασίας για τη βία, τον παραλογισμό, την εξουσία, τη φρίκη και το θαύμα που περικλείουν οι τέσσερις τοίχοι ενός σπιτιού.

 

 

Εκδόσεις Σκαρίφημα

Νίκος Φρατζέτης, Η Χαρτοπετσέτα

Ήταν νύχτα και τα παράθυρα του κόσμου φωτισμένα κρύβανε στην καρδιά τους ζωές, λύπη, χαρά, χωρισμό, θυμό, φόβο, μοναξιά. Οι άνθρωποι πίσω απ' τα παράθυρα, ο καθένας με το δικό του προσωπικό αγώνα για αλλαγή ή φευγιό, τη δική του παραίτηση χαμένη μέσα σε καπνούς τσιγάρων. Μια νύχτα ακόμα θα τη βγάλουν πετώντας πιο ψηλά κι απ' τ' αστέρια. Θα σκαλίσουν στάχτη παλιά, θα ορκιστούν, θα εξομολογούνται, θα αποκαλύπτονται, θα παρακολουθούν το άρμα των ονείρων τους να τρέχει χωρίς χαλινάρι.
 

Τρίτη ποιητική συλλογή του Νίκου Φρατζέτη, "Η Χαρτοπετσέτα", κυκλοφόρησε πριν ένα χρόνο από τις εκδόσεις Κίχλη. Τριάντα αριστοτεχνικά ποιήματα πεζού χαρακτήρα, σκοτεινά, φωτεινά, απλά και ευθύβολα για το συγκρατημένο χαμόγελο της καθημερινότητας, για το απρόοπτο, το αβάσταχτο, την ελπίδα, την αναγέννηση. Η ποίηση στη "Χαρτοπετσέτα" έχει ήρωες ανθρώπους της διπλανής πόρτας, έχει ξέμπαρκους, έχει αδέσποτα, έχει όρκους, καρδιές με ρωγμές μετά από σεισμό, αγάπες που δεν χωράνε πουθενά γιατί είναι ελεύθερες περιγραφών, φαντάσματα που χαμογελάνε κι έρχονται να θυμίσουν ότι δεν έφυγαν κι ας μην είναι εδώ. Ένα πλάνο στο απέναντι μπαλκόνι και στη μοναξιά των απλωμένων ρούχων. Ταινία μικρού μήκους στη μοναξιά της Κυριακής που περιπλανιέται και ζητά βλέμμα και τσιγάρο. Γκρο πλαν σε ένα ζευγάρι χέρια που ψηλαφίζουν την απουσία κι έπειτα παίρνουν ένα κομμάτι γυαλί και ευλαβικά το τοποθετούν πλάι σε αντικείμενα τρυφερής μνήμης στην αγκαλιά μιας Χαρτοπετσέτας - Φίλης - Φυλαχτού κόντρα σε ό,τι θερίζεται. Κι εκείνα τα δάκρυα της λύτρωσης που κυλούν σε ανύποπτο χρόνο για μια μέρα ακόμα που μας βρίσκει μαζί.
 

Ρεαλισμός σε εικόνες και σκέψεις για το καθημερινό του μικρού ανθρώπου, της επιθυμίας και της φυλακής του. Γραφή πικρή με αποσκευή την ελπίδα, σε μια ποιητική συλλογή, ενός Ποιητή αρωγού των ρωγμών του κόσμου, που διαβάζεται ξανά και ξανά. 

Εκδόσεις Κίχλη

Hervé Le Tellier, Ένα τραμ στη Λισαβόνα

Η ζωή και ο χρόνος ενώνουν και χωρίζουν ανθρώπους και τους ξαναενώνουν σε ένα ανελέητο παιχνίδι συμπτώσεων. Μια πολυεπίπεδη ιστορία αγάπης είναι ουσιαστικά η βασική υπόθεση αυτού του σπουδαίου μυθιστορήματος που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2014 από τις εκδόσεις Opera.
 

Όταν έχουμε βέβαια να κάνουμε με έναν συγγραφέα σαν τον Le Tellier, τίποτα μα τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και οι ταμπέλες χαμηλώνουν! Αυτός ο τρομερός Γάλλος στιλίστας και δεινός αφηγητής γνωρίζει καλά την τέχνη γραφής ενός καλειδοσκοπικού έργου με στρώματα και επίπεδα, με υψηλή θερμοκρασία και ένταση. Άρα, στο "Ένα τραμ στη Λισαβόνα" δεν έχουμε ένα απλό love story αλλά μια μελέτη για την αποσύνθεση των ανθρωπίνων σχέσεων μέσα στο χρόνο και για τους γκρεμούς που κρύβουν οι πόθοι.
 

Κεντρικός ήρωας -alter ego- του συγγραφέα είναι ο Βενσάν που μεταβαίνει στη Λισαβόνα ως αρθρογράφος για να καλύψει το ρεπορτάζ της δικαστικής υπόθεσης ενός serial killer. Συναντά τον Αντόνιο, φωτογράφο και συνεργάτη του στην υπόθεση. Η επιστροφή του Αντόνιο στη Λισαβόνα και η αφήγησή του για τον παιδικό του έρωτα πλάι στις γραμμές του τραμ, είναι η αφορμή να ξετυλιχθεί ένα ολόκληρο κουβάρι συναισθημάτων, ανθρώπων και ιστοριών. Ανάμεσα στους δύο άντρες, η Ιρέν. Και γύρω τους, ένας θίασος προσώπων των οποίων οι ζωές συνυφαίνονται, ίπτανται πάνω από τον Τάγο, χάνονται σε λαβύρινθους, αντικατοπτρίζονται στα νερά του ωκεανού και στα σπασμένα τους κομμάτια.  Μια ιστορία αγάπης και υπόγειας εκδίκησης με την πόλη σύμμαχο. Ονειρική ατμόσφαιρα σαν ομίχλη που αφήνει λίγο φως σε όσα από το παρελθόν κεντάνε με σαϊτιές το παρόν: οικογενειακές σχέσεις, δυσλειτουργικές οικογένειες, παιδικά τραύματα ανεπούλωτα, χαμένες ευκαιρίες, αισθήματα σε αταξία και σε προσμονή.
 

Πλήθος αναφορών και φόρος τιμής σε συγγραφείς, τέχνες, στην ίδια την πόλη. Ένα μυθιστόρημα γράφεται κι  ένα άλλο μεταφράζεται μέσα στο ίδιο μυθιστόρημα.
 

Ένα σπαρακτικό νοσταλγικό fados για την ήττα και τα μάτια που περιμένουν ένα ζεστό βλέμμα. Μυθιστόρημα που ενεργοποιεί τις αισθήσεις. Άψογη μετάφραση από τον μαιτρ Αχιλλέα Κυριακίδη.

 

 

Εκδόσεις Opera

Πέλα Σουλτάτου, Η θάλασσα δεν είναι μπλε

Μετά την εκρηκτική νουβέλα "Ανάποδες στροφές" του 2018, η Πέλα Σουλτάτου επιστρέφει με μια εξαίρετη συλλογή διηγημάτων, πρόσφατη κυκλοφορία των εκδόσεων Καστανιώτη. Διηγήματα ολκής που προκαλούν γέλιο, συγκίνηση, υγρασία στα μάτια πριν την καταιγίδα. Διηγήματα που κρατάνε μικρό σουγιά και σκαλίζουν μνήμες και παλιές -πρόχειρα επουλωμένες- πληγές, μιας και οι ιστορίες κάτι μας θυμίζουν, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου.
 

Η Πέλα Σουλτάτου στέκεται μπροστά σε καμβά, διαλέγει τα πιο φωτεινά γήινα χρώματα και ζωγραφίζει εικόνες των παιδικών της χρόνων στην Κρήτη και σκοτεινές έννοιες όπως: τόπος κλειστός, αποχωρισμοί, προσωπικές χαράδρες, φόβοι, επιθυμίες, απογοητεύσεις, ασταθής πορεία προς την ενηλικίωση, αναζήτηση πτήσης προς την ελευθερία. Αναφορές στα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, τα πρώτα ποιήματα, στη δίψα για ένα ζευγάρι χείλη. Μια καντάδα το 1838, ένα ζωηρό κορίτσι που ματώνει και μαζί του ματώνει όλη η πλάση, η διάκριση κλίσης - κλήσης για τη γραφή, η κυρία Ερωφίλη που μιλάει ακατάπαυστα στον νεκρό σύζυγό της σε κρητική διάλεκτο περιμένοντας να ανοίξει τα φεγγίδια του, η Φωτιά που ακολουθεί κατά πόδας έναν άνθρωπο, η μυρωδιά της ναφθαλίνης σε μαύρο σώμα πόθου, η γυναίκα που πεθαίνει από υπερβολική ευτυχία, η τελευταία νύχτα της οικουμένης, δέντρα που μιλάνε και καταριούνται, ένα στοιχειωμένο σύννεφο, άνθρωποι που μεταμορφώνονται σε δέντρα.
 

Πάντρεμα στοιχείων μαγικού ρεαλισμού και ωμού ρεαλισμού, μύθων και αυτοβιογραφικών αφηγήσεων, δημοτικής και ροκ ποίησης σκάλισμα σε βράχο. Τα διηγήματα της συλλογής έχουν γέλιο, έχουν δάκρυ, έχουν μαγεία γιατί έχουν ζωή απ' τη ζωή. Έχουν ποικιλία σε ύφος και έκταση, υπάρχουν ολοκληρωμένες ιστορίες μισής σελίδας και ανολοκλήρωτες των πέντε και άνω σελίδων, όπου ο αναγνώστης μπαίνει στο "παιχνίδι" της πεζογράφου να δώσει ο ίδιος συνέχεια και τέλος. Μεθυστική ατμόσφαιρα με άρωμα δίκταμου και ήχους λύρας που συναντούν το hard rock με τις στιγμές λυρισμού να βγάζουν αγκάθια.
 

Ξεχωριστή η περίπτωση της Σουλτάτου στα ελληνικά γράμματα, με δυνατό αποτύπωμα και σκαπτικό εργαλείο για τις μνήμες της/μας.

 

 

Εκδόσεις Καστανιώτη

Μιχάλης Κατράκης, Υλικό καθαρισμού

 
Οι ήρωες των συνταρακτικών ιστοριών του Μιχάλη Κατράκη βιώνουν τρομακτικά γεγονότα, τα ουρλιαχτά τους δεν ακούγονται, οι ίδιοι σκοτώνουν ή σκοτώνονται, καταλήγουν να ξεχαστούν σύντομα ακόμα κι αν τύχουν αναφοράς στα ψιλά γράμματα των εφημερίδων ή ενός βίντεο σε βραδινό δελτίο ειδήσεων. Μια εισαγωγή και εννέα ιστορίες τεκμηρίωσης και έρευνας από τον καθημερινό ατομικό και συλλογικό αβίωτο βίο σε συγκεκριμένα σημεία του παγκόσμιου χάρτη.  Ιστορία 1η: Αφρική και η βάναυση μέθοδος των κλειτοριδεκτομών. Ιστορία 2η: Τσετσενία, η δίωξη των ομοφυλόφιλων σε μια προσπάθεια εθνοκάθαρσης. Ιστορία 3η: Μόρια, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και η βουτιά τους στη σήψη. Ιστορία 4η: Η αγριότητα του πολέμου στα γιουγκοσλαβικά σύνορα, η λήθη, τα αίμα, τα δεμένα μάτια. Ιστορία 5η: Οι εργάτες στο Μπαγκλαντές και τα όνειρά τους θαμμένα κάτω από μια άμορφη μάζα τσιμέντου και σωμάτων, θυσία για το χαμηλό κόστος των ονείρων της ανθρωπότητας. Ιστορία 6η: Λίβερπουλ, η βιομηχανία της πορνείας, η αξία της ζωής σε υποβιβασμό για το κάθε εδώ του καθενός. Ιστορία 7η: Οι απελπισμένοι της Ονδούρας, ο αγώνας διαφυγής τους από τη βία της δικτατορίας. Ιστορία 8η: Ένας ηλικιωμένος άντρας στην Ιταλία και η επίπονη ανάσυρση μνήμης ενός "αστείου" κάποτε, σε ένα ορφανοτροφείο. Ιστορία 9η: Μια εταιρεία "καθαρισμού" ροής στο FB, με εμβόλιμα πλάνα των οχτώ προηγούμενων ιστοριών. Ένα ξυράφι χαράσσει το δέρμα και το αίμα ενώνεται με το αίμα των κατατρεγμένων του κόσμου.
 

Κοινοί άξονες των διηγημάτων είναι η οδύνη, η βουβή απελπισία, το ανελέητο παιχνίδι επιβολής εξουσίας από τον ισχυρό στον ανίσχυρο, η βία, το αίμα, η έλλειψη αχτίδας φωτός, η αποσιώπηση, οι άνθρωποι που σπάνε.   Ο Κατράκης στέκεται μάρτυρας απέναντι στους χαρακτήρες του με αποστολή να καταγράψει την απόγνωσή τους, να την γνωστοποιήσει και το καταφέρνει άκρως επιτυχημένα, σκαλίζοντας λέξεις και έννοιες ως τη ρίζα τους. Η οδύνη έρχεται σαν άγρια αφύπνιση. Τα διηγήματα κόβουν σαν ξυράφια, ρίχνουν απανωτές γροθιές στα σαγόνια του ναρκισσισμού μας, αντικατοπτρίζουν έναν κόσμο που επιδεικτικά αρνούμαστε να δούμε.
 

Ωμός ρεαλισμός, ανατριχιαστικές περιγραφές και, χωρίς επινόηση, αφηγηματική ροή που καθηλώνει.
 

Διηγήματα που προκαλούν χάλασμα,  εσωτερική σύγκρουση και σεισμό. Τα τείχη γκρεμίζονται: η βία είναι ορατή κι εσύ συνένοχος, Αναγνώστη! Η αλήθεια έρχεται στο τζάμι της δημόσιας εικόνας σου σαν ανεξίτηλη σταγόνα αίμα.

 

Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων

Sigrid Nunez, Ο Φίλος

Η ηρωίδα-αφηγήτρια αυτού του ήσυχα εκκωφαντικού και σπαραξικάρδιου μυθιστορήματός είναι συγγραφέας και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής. Περνάει φάση συγγραφικού μπλοκαρίσματος, πάσχει από κατάθλιψη, έχει φοβίες, πενθεί για τον στενό της φίλο, λογοτεχνικό της μέντορα και κρυφό της έρωτα, που έβαλε τέλος στη ζωή του μην αντέχοντας άλλο να αγωνίζεται, βιώνοντας απογοήτευση, θλίψη και κρίση μέσης ηλικίας. Ό,τι απέμεινε από εκείνον, πέρα των αναμνήσεων της κοινής τους πορείας, είναι ο μεγαλόσωμος σκύλος του, ο Απόλλωνας. Ένα πλάσμα ιδιαίτερο και βαριά τραυματισμένο από την ξαφνική απώλεια του αφεντικού του, περνάει στα χέρια και την καθημερινότητα της ηρωίδας. Εκείνη δένεται με τον νέο τετράποδο Φίλο της, προσπαθώντας να κατανοήσει τα συναισθήματα και την συμπεριφορά του. Παράλληλα, απευθύνεται στον εκλιπόντα αγαπημένο της άνθρωπο, σε δεύτερο ενικό πρόσωπο και του μιλάει για την εποχή, τα γεγονότα, την ίδια του τη ζωή. Μέσα από τις αφηγήσεις της και την ανάσυρση τρυφερών, αστείων και επίπονων αναμνήσεων, η προσωπικότητα του νεκρού άντρα χτίζεται κομμάτι κομμάτι.
 

Πρώτο επίπεδο του μυθιστορήματος είναι το πένθος γυναίκας και σκύλου, η διαχείριση, η μνήμη. Δεύτερο επίπεδο, ένας ύμνος στη φιλία και την αγάπη και μια ενδελεχής αναφορά στην ανάγνωση και την τέχνη της γραφής, στη "δύση" της καλής λογοτεχνίας, στην πανταχού παρούσα επιφανειακή ανάγνωση και στα "αδέσποτα" άτομα των μεγαλουπόλεων που πάντα ψάχνουν τη θέση τους μέσα στον κόσμο.
 

Όλοι οι ήρωες της ιστορίας είναι ανώνυμοι πλην ενός, του Απόλλωνα, που παρατηρεί τα όσα διαδραματίζονται γύρω του.
 

Σπουδαίο μυθιστόρημα-μελέτη για τη σχέση ανθρώπων και ζώων, για την τέχνη της γραφής και τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Μείγμα πεζογραφίας, δοκιμίου, απομνημονευμάτων με πλήθος αναφορών σε κορυφαίους συγγραφείς, αυτόχειρες και μη. Έργο βαθιάς ωριμότητας και πειραματικού ύφους, ευφυές, απολαυστικό μέσα στην τραγωδία της κάθε απώλειας. Η παρουσία του θλιμμένου σκύλου φέρνει λίγη λιακάδα: οι μοναξιές ενώνονται, έρχεται η αγάπη και το χαμόγελο μετά τα κλάματα και τις εκρήξεις. Έρχονται πολύχρωμες πεταλούδες που φτερουγίζουν πάνω από ένα γιγάντιο βράχο στο γρασίδι. Κι ένα όνομα, το μόνο όνομα, γίνεται λέξη ανείπωτη.

Εξαιρετική η μετάφραση του Γιώργου Λαμπράκου, σε ένα ακόμα εκδοτικό θαύμα της σειράς Aldina.

 

 

(Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας ΗΠΑ 2018)
Εκδόσεις Gutenberg
 

Αλέξανδρος Κάσσης, Όσα απέμειναν από τους εραστές

Δύο πρώην εραστές συναντιούνται τυχαία στο Παρίσι, έντεκα χρόνια μετά το τέλος της σύντομης σχέσης τους. Καταλήγουν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του ενός, παίκτες σε μια συναισθηματική μονομαχία εν μέσω στάχτης που ακόμα βγάζει σύννεφα καπνού. Παραδέχονται, αμφισβητούν, μιλούν ανοιχτά για το πριν, την διάρκεια και το μετά. Γυρεύουν εκείνο το είδος της λύτρωσης που δίνει σκυτάλη στην απελευθέρωση. Ζυγίζουν και αναμοχλεύουν: τη δύναμη και την αδυναμία, το πάθος που έγινε βορά στη συνήθεια, το πάθος που ένωνε σώματα και ανάσες και άλλαξε σχήμα και μετατράπηκε σε αμηχανία. Οι δύο τους, ο Μιχάλης και η Αλεξάνδρα, σαν δυο μικρά παιδιά σκαλίζουν νευρικά με την άκρη των παπουτσιών τους το έδαφος μετά το απότομο τέλος ενός παιχνιδιού με ασαφείς κανόνες.
 

Μόνο για μια νύχτα, στο Παρίσι, 8/11/2015, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου, βυθίζονται σε υγρές ρωγμές καλύπτοντας τεχνηέντως το ουρλιαχτό του εσωτερικού τους θηρίου. Γυρνούν πίσω το χρόνο, Απρίλιο έως Σεπτέμβρη του 2004. Εξετάζουν ο καθένας με το δικό του στηθοσκόπιο τους χτύπους της καρδιάς τους, εκείνης της περιόδου.
 

Περνούσαν μαζί τα Σαββατοκύριακα γνωρίζοντας ο ένας το κορμί του άλλου, έγιναν κάτοικοι της προσωπικής τους γης της επαγγελίας ευτυχισμένοι, φαινομενικά, και παγιδευμένοι, ουσιαστικά, στην αγκαλιά της συνήθειας. Η ικανοποίηση της επιθυμίας άρχισε να φθίνει. Ήρθε ένα ταξίδι, ήρθε μια επιστροφή, ήρθαν οι πρώτες αθόρυβες σταγόνες μιας κρύας βροχής. Η ένωση των σωμάτων απέκτησε σχήμα απόγνωσης και μανιώδους σωτηρίας από μια σάπια σανίδα. Φόβος στο συναίσθημα και το τέλος φτάνει, ήσυχα κι απλά.
 

Η τυχαία συνάντηση στο Παρίσι είναι αφορμή να γίνει η βουτιά στον συναισθηματικό τους βυθό, σε μια προσπάθεια ανεύρεσης πολύτιμων κομματιών του παλιού ναυαγίου. Για να βγουν στο φως οι θησαυροί της ισορροπίας και της απαλλαγής από αυταπάτες.
 

Σφιχτοδεμένη πλοκή, κινηματογραφική αφήγηση με σεκάνς στιγμών, βλεμμάτων και αισθήσεων σε διέγερση και νάρκωση. Ρεαλιστικοί διάλογοι, χαμηλόφωνοι, υψηλής θερμοκρασίας. Ο Αλέξανδρος Κάσσης παρέδωσε ένα εξαιρετικό, πολυσύνθετο μυθιστόρημα μέσα στην απλότητά του για την πολυπλοκότητα, τους γκρεμούς και τα βεγγαλικά του έρωτα, για ό,τι απομένει από το "μαζί" πίσω από τη μάσκα του "ποτέ μαζί", για τη φθορά, τη συνήθεια - δίχτυ και την βαθιά αγάπη που ριζώνει για πάντα βαθιά.
 

Η ομορφιά της γραφής στο μεγαλείο της.

 

 

Εκδόσεις Πνοή

Χέρμαν Ούνγκαρ, Η τάξη

"Η τάξη" κυκλοφόρησε το 1927 και μεταφράστηκε στα ελληνικά το 1988. Ένα αριστουργηματικό αλληγορικό μυθιστόρημα για την εξουσία και την παράνοια, για τα ψυχολογικά συμπλέγματα, για τα παιδικά χρόνια που σέρνουμε μαζί μας όπως τις βαριές αλυσίδες στα πόδια του ένας κατάδικος, για τα παιχνίδια ανωτερότητας, δύναμης και εκδίκησης.   Με επιρροές από το κίνημα του εξπρεσιονισμού και της ψυχανάλυσης, ο Ούνγκαρ, ολιγογράφος λόγω του σύντομου βίου του, δημιούργησε ένα κορυφαίο έργο της γερμανόφωνης πεζογραφίας που δυστυχώς πέρασε σχεδόν απαρατήρητο και, οπωσδήποτε, αξίζει προσοχής, εξόδου από τη λήθη και δεύτερης ζωής.
 

Κεντρικός ήρωας είναι ο Γιόζεφ Μπλάου, δάσκαλος, νευρωτικός, ανασφαλής, καχύποπτος, με έντονο το αίσθημα κατωτερότητας λόγω των φτωχικών του παιδικών χρόνων απέναντι στους μαθητές του, γόνους εύπορων οικογενειών. Δίνει καθημερινή μάχη ώστε να αποφύγει το παραμικρό λάθος που θα τον γελοιοποιήσει στα μάτια των απείθαρχων, επηρμένων μαθητών. Επιβάλλει αυστηρό καθεστώς για να τους υποτάξει και να νικήσει τους φόβους του, έχει εμμονή με την τάξη και την πειθαρχεία, ζει με τον τρόμο ότι οι νεαροί μαθητές θα τον κατασπαράξουν στο πρώτο δείγμα αδυναμίας. Φοβάται το απροσδόκητο, αποφεύγει τις πολλές κουβέντες μιας και οι λέξεις ή οι πράξεις μπορούν να εμπεριέχουν σπόρο για λέξεις ή πράξεις που οδηγούν στην καταστροφή. Παντού νιώθει μια αόρατη απειλή, έναν αγύρτη εχθρό, μια υπόγεια συνωμοσία σε βάρος του. Μια μόνιμη εσωτερική πάλη σε συνδυασμό με τον γάμο του που παρουσιάζει σημάδια κατάρρευσης.
 

Ο κλοιός σφίγγει περισσότερο: ένα γραμμάτιο, ένα μυστικό, ένας κύκλος ανθρώπων ανεπιθύμητων, μια αυτοκτονία, η τάξη που ανατρέπεται και η γέννηση του γιου του Γιόζεφ, ένα ακόμα βάρος.
 

Ο παιδικός φίλος του Γιόζεφ, ο Μοντλίτσκι, μια μεφιστοφελική φιγούρα, ένας δολοφόνος με πεντακάθαρα χέρια, προσφέρει λύσεις με μοιραία αποτελέσματα. Η επιθυμητή τάξη μετατρέπεται σε πλήρη αταξία.
 

Εφιαλτική, νοσηρή και καφκική ατμόσφαιρα σε ένα σπουδαίο κλασικό διαχρονικό κείμενο. Ο Ούνγκαρ εισχώρησε στις πιο στενές διόδους του μυαλού των ηρώων του και αποκάλυψε σκέψεις που άλλοι θα προτιμούσαν να αφήσουν βαθιά θαμμένες.
 

Η Μαρία Αγγελίδου μετέφρασε εξαιρετικά ένα συγκλονιστικό έργο που θα ήταν ευχής έργον η σύντομη επανέκδοσή του.

 

 

Εκδόσεις Νεφέλη

Maurice Attia, Το κόκκινο και το φαιό

 

Η μεγάλη επιστροφή του Maurice Attia και η ακόμα μεγαλύτερη επιστροφή του ήρωά του, Πάκο Μαρτίνεθ, σηματοδοτούνται με την πρόσφατη κυκλοφορία αυτού του συναρπαστικού μυθιστορήματος, από τις εκδόσεις Πόλις.
 

Ο Μαρτίνεθ που γνωρίσαμε στην κορυφαία τριλογία "Το μαύρο Αλγέρι", "Η κόκκινη Μασσαλία" και "Παρίσι μπλουζ" και έπειτα στη "Λευκή Καραϊβική", εργάζεται πλέον ως αστυνομικός συντάκτης σε εφημερίδα νοσταλγώντας τα χρόνια της ενεργού δράσης του ως δαιμόνιος αστυνομικός.
 

Το παρόν μυθιστόρημα χωρίζεται σε δύο μέρη. Πρώτο μέρος, "Το κόκκινο": Μάρτιος του 1978. Ο Άλντο Μόρο, πρόεδρος της Χριστιανικής Δημοκρατίας, απάγεται από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες που ζητάνε ως αντάλλαγμα την απελευθέρωση των φυλακισμένων μελών τους. Ο Πάκο μεταβαίνει στη Ρώμη για ρεπορτάζ και συλλογή στοιχείων για την υπόθεση, εκεί θα συναντήσει την δημοσιογράφο της La Repubblica Λεα Τρότσκι. Γοητεύονται ο ένας από τον άλλον και συνάπτουν ερωτική σχέση εν μέσω του κόκκινου χρώματος που βάφει σκέψεις, ώρες, συνθήκες, αποσπάσματα ημερολογίου που ο Άλντο Μόρο γράφει κατά τη διάρκεια της ομηρίας του και της χαώδους κατάστασης που επικρατεί στην Ιταλία: ισχυρή Ακροδεξιά, Κομμουνιστικό Κόμμα με κλίση προς τη σοσιαλιστική δημοκρατία, μαφία και Άκρα Αριστερά με τις ευλογίες της Μόσχας. Ώσπου η Λεα πέφτει θύμα ενός τροχαίου, όλα γίνονται ύποπτα κι ο Πάκο ξαναμπαίνει στο αγαπημένο του παιχνίδι: περιπέτεια, έρευνα, ανατροπή.
 

Δεύτερο μέρος, "Το φαιό": πίσω στη Μασσαλία, η Ιρέν, σύζυγος του Πάκο, ανακαλύπτει τυχαία ένα κρυμμένο λογοτεχνικό χειρόγραφο του πατέρα της. Ο χρόνος γυρίζει πίσω στο 1899 και έρχονται στο φως οικογενειακά μυστικά και ιστορικά γεγονότα που δένουν απόλυτα με το παρόν της αφήγησης και το παρόν που ζούμε σήμερα, με την Ιστορία να κάνει αχόρταγα κύκλους, με την Ακροδεξιά και τον αντισημιτισμό να γεννιούνται διαρκώς από τις στάχτες τους.
 

Δύο αφηγήσεις δεμένες σφιχτά και με μαεστρία μεταξύ τους, για τις ανθρώπινες σχέσεις που αλληλοσπαράσσονται στο όνομα των ιδεολογιών και των γεγονότων, για την τρομοκρατία, το προσωπικό και συλλογικό σκοτάδι, για τη συλλογική λησμονιά που φέρνει οδυνηρή επανάληψη.
 

Αγωνία, σασπένς, δράση και ανατροπή, ψυχολογικό ξεδίπλωμα των ηρώων...όλα υπό τη συγγραφική μπαγκέτα του Attia, σε αυτό το εξαιρετικό κοινωνικοπολιτικό νουάρ όπου τα χρώματα αναμειγνύονται και παίρνουν το βαθύ κόκκινο του αίματος της ίδιας της Ιστορίας.
 

Θαυμάσια μετάφραση από την Ειρήνη Παπακυριακού.

 

 

Εκδόσεις Πόλις