Ζαν Εσενόζ, Φεύγω

Κυκλοφορία του 2001 στα ελληνικά, σε μετάφραση της Τρισεύγενης Παπαϊωάννου και επιμέλεια του Αχιλλέα Κυριακίδη. Στη Γαλλία κυκλοφόρησε το 1999 για να αποσπάσει την ίδια χρονιά το σημαντικό βραβείο Goncourt.
 

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μικρής έκτασης, ατμοσφαιρικό, γοητευτικό με πανούργο χιούμορ και γρήγορο ρυθμό, με αφηγηματικές εναλλαγές και πρωτότυπο ύφος. Ένας ευφυής χειρισμός της αφηγηματικής δομής, ένα μείγμα σάτιρας, περιπέτειας και ιστορίας μυστηρίου και, κυρίως, ιστορίας ανθρώπων που διψούν για αγάπη και επιτυχία.
 

Ο κεντρικός ήρωας είναι ο Φελίξ Φερέρ, γύρω στα 50, έμπορος τέχνης. Πρώτη Κυριακή του Ιανουαρίου εγκαταλείπει τη σύζυγό του Σουζάν, χωρίς πολλές εξηγήσεις, με ένα σκέτο «φεύγω, σ' αφήνω...». Εγκαταλείπει εκείνη και τις ίδιες απαράλλαχτες μέρες του. Πηγαίνει στο σπίτι της ερωμένης του, για λίγο, γιατί φεύγει κι απ' αυτή. Φεύγει από τον εαυτό του τον ίδιο γιατί δεν θέλει να βρίσκεται πουθενά. Αφήνει την γκαλερί του και ξεκινάει ταξίδι με ένα παγοθραυστικό προς τον Αρκτικό κύκλο, προκειμένου να ανακαλύψει και να φέρει πίσω μαζί του θησαυρούς και κομμάτια λαϊκής τέχνης που είναι θαμμένα κάτω από στρώματα πάγου. Ένα ταξίδι, μια περιπέτεια, μια εξαπάτηση, μια κλοπή και γυναικείες φιγούρες, απαραίτητες για την ύπαρξη του Φερέρ. Επιστρέφει στην γκαλερί του και έρχεται αντιμέτωπος με τις αλλαγές στον κόσμο και στη χώρα του και με έναν καθρέφτη απέναντι του να αντικατοπτρίζει την μοναξιά του και το πρόβλημα υγείας του.
 

Ένα χρόνο μετά, Ιανουάριος ξανά, ο κύκλος που είχε κλείσει ο Φερέρ κάνει ένα μικρό άνοιγμα με τη φράση «Παίρνω απλώς ένα ποτό και φεύγω.».
 

Ένας άνδρας σε διαρκή φυγή και μετακίνηση, με καρδιά ραγισμένη, σε αναζήτηση συναισθημάτων σε μια εποχή ψευδαισθήσεων.
 

Μυθιστόρημα-χάρτης ανθρωπίνων σχέσεων, τόπων και εικόνων, μια παρωδία του κόσμου της τέχνης και του κόσμου μέσα μας και γύρω μας.

 

 

Εκδόσεις ΠΌΛΙΣ

William Saroyan, Η ανθρώπινη κωμωδία

Ένα τρυφερό και γλυκόπικρο πορτραίτο ανθρώπων της αμερικανικής υπαίθρου και της ακλόνητης ελπίδας τους για άνθηση και αναγέννηση του Καλού. Από το σενάριο της ομώνυμης ταινίας του 1943, μετατροπή σε ένα θαυμάσιο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα.
 

Η ιστορία λαμβάνει χώρα στην Ίθακα της Καλιφόρνιας όπου ο δεκατετράχρονος Όμηρος ενηλικιώνεται πρόωρα λόγω των συνθηκών: ο πατέρας του έχει πεθάνει και ο μεγάλος του αδερφός, Μάρκους, βρίσκεται στο μέτωπο του Β' Παγκοσμίου πολέμου. Ο Όμηρος εργάζεται ως ταχυδρόμος μοιράζοντας τηλεγραφήματα, προκειμένου να στηρίξει οικονομικά τα μέλη της οικογένειάς του: τη μητέρα του, την αδελφή του και τον τετράχρονο αδερφό του Οδυσσέα. Αν και έχει στις πλάτες του τις ευθύνες των ενηλίκων, ο Όμηρος παραμένει παιδί. Πηγαίνει στο σχολείο, πάει στο σινεμά, παρατηρεί τον κόσμο και τη φύση, θέλει να βγει νικητής στους αθλητικούς αγώνες του σχολείου, περιμένει την επιστροφή του Μάρκους από τον πόλεμο, δεν θέλει να μισεί γιατί δεν ξέρει ποιον ακριβώς να μισήσει. Επεξεργάζεται με λογική όσα γεγονότα καταγράφει ο μικρός του αδερφός. Η δουλειά του ως διανομέας, όμως, του είναι βάρος και πληγή όταν έχει να παραδώσει στους κατοίκους της μικρής πόλης επιστολές που μεταφέρουν την είδηση θανάτου από το μέτωπο.

Οι οικογενειακές σχέσεις βρίσκονται στο πρώτο πλάνο της ιστορία και τα εξωτερικά γεγονότα στο επίκεντρο. Γύρω από τον Όμηρο και την οικογένειά του παρελαύνουν ένα πλήθος χαρακτήρων: άνθρωποι καλοί που προσπαθούν να αφαιρέσουν τον πόνο από τα πράγματα, κρατάνε στα χέρια μια ελπίδα σαν αναμμένο φαναράκι, υπομένουν στωικά την κατάσταση, την θλίψη, την πιθανή επιστροφή ή τον θάνατο. Η Ίθακα είναι η Πατρίδα που περιμένει τον γυρισμό των παιδιών της και οι κάτοικοί της δίνουν μικρές και μεγάλες καθημερινές μάχες. Κάποιοι κερδίζουν, κάποιοι χάνουν, κάποιοι βυθίζονται, άλλοι πεθαίνουν ή πενθούν, αλλού τραγουδούν για να ξορκίσουν τον πόνο. Γιατί έτσι είναι η ζωή! Και ποια είναι η Ανθρώπινη κωμωδία; Ίσως ο αγώνας κατανόησης ενός κόσμου ακατανόητου.

Φαινομενικά ήσυχο μυθιστόρημα, μόνο που κάτω από την ησυχία υπάρχει φιτίλι που καίει αργά ώσπου συμβαίνει μια άηχη έκρηξη, ένας ερχομός κι ένα "τσάκισμα", ένας βουβός κρυμμένος θρήνος.

Υπέροχοι διάλογοι, συγκινητικοί μονόλογοι, νοσταλγία, υπέρμετρη αγάπη σε δεσμούς και καρδιές.

Σπαρακτικό πεζογράφημα σε εξοχή μετάφραση του Νίκου Μάντη. Ένα ακόμα λογοτεχνικό διαμάντι της σειράς Aldina που μόλις κυκλοφόρησε.

 

 

Εκδόσεις Gutenberg

Carolin Emcke, Ο δικός μας πόθος

"Κάποιες φορές είναι λιγότερο σημαντικά τα αντικείμενα του πόθου από ό,τι το είδος του πόθου".

Η Carolin Emcke, φιλόσοφος και δημοσιογράφος γεννημένη στη Γερμανία, έγραψε αυτό το σημαντικό βιβλίο περί ελευθερίας εαυτού και επιθυμιών, το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις σε εξαίρετη μετάφραση του Δημήτρη Δημοκίδη.  Αφήγημα, δοκίμιο, εκτενές βιωματικό άρθρο, αγκάλιασμα απομνημονευμάτων, ανάλυση ανακάλυψης πόθων. Και, κυρίως, υπόδειγμα γραφής, αποδοχής και θάρρους.
 

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ταξιδεύει μπρος πίσω στο χρόνο, από τη δεκαετία του '70 έως σήμερα. Η Emcke σκαλίζει το παρελθόν, θυμάται τα σχολικά της χρόνια, το συγκρατημένο ξύπνημα των σωμάτων, την αιχμαλωσία των αισθημάτων για τα οποία δεν υπήρχαν συγκεκριμένες έννοιες, τη σιωπή και την απόκρυψη επιθυμίας, την υποψία επικινδυνότητας της ηδονής. Και κάπου εκεί ανάμεσα, κεντρικό πρόσωπο είναι ο νεαρός Ντάνιελ, ο "διαφορετικός", ο παρίας που βίωσε τον τρόμο και την περιθωριοποίηση και που, τελικά, έμελλε να στοιχειώσει για πάντα την συγγραφέα.
 

Η Emcke, από παράγραφο σε παράγραφο, αναλύει, παραδέχεται, τονίζει, παραθέτει, μετανιώνει. Αναφέρεται στους φόβους της, μιλά για την καθολική εκκλησία, τη Γερμανία και την ταξική συνείδηση των δεκαετιών '70 και '80 και τους αγώνες των "διαφορετικών" για κοινωνική και πολιτική αναγνώριση.
 

Γράφει για την μουσική και τις τέχνες και το πώς την διαμόρφωσαν, το πώς οι εναλλαγές του πόθου της θυμίζουν τον μουσικό όρο "διατονική μετατροπία", δηλαδή την ξαφνική αλλαγή αρμονίας μέσα στο ίδιο μουσικό κομμάτι. Μιλά και για την ταυτότητα που συχνά είναι κατασκευασμένη και επιβαλλόμενη και οδηγεί σε στιγματισμό και προκαταλήψεις.   Και πάντα, η μορφή του Ντάνιελ να αναδύεται μέσα σε αυτό το κείμενο ύμνο στην τρυφερότητα του πόθου ανεξαρτήτως φύλων.
 

Κι έτσι, το πένθος για τη σιωπή του Τότε γίνεται φόρος τιμής σε όλους εκείνους που υποφέρουν σιωπηλά, ακόμα και Σήμερα.

 

 

Μετάφραση: Δημήτρης Δημοκίδης

Εκδόσεις ΠΌΛΙΣ

Erich Maria Remarque, Η νύχτα της Λισαβώνας

Μια παλιά κυκλοφορία που χρήζει αναφοράς. Η Νύχτα γράφτηκε το 1964, κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2007 σε εξαίρετη μετάφραση του Γιάννη Κέλογλου και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά έργα της παγκόσμιας πεζογραφίας. Κύριο θέμα του ο εκπατρισμός και οι πληγές του που χάσκουν ανοιχτές για πάντα.

 

Όλα ξεκινάνε μια νύχτα στη Λισαβόνα. Μια νύχτα, μια αφήγηση, ένα αντάλλαγμα μέλλοντος, κάτω από τα κίτρινα φώτα στο λιμάνι. Ένας άντρας ατενίζει τη θάλασσα και το βαπόρι που θα αναχωρήσει την επόμενη μέρα για την Αμερική, παίρνοντας μαζί του πρόσφυγες και  σώζοντάς τους από τα σαγόνια του ναζισμού. Ένας άλλος άντρας, με το παράξενο δανεικό όνομα Σβαρτς τον πλησιάζει, του ζητά να γίνει ακροατής της ιστορίας του με αντάλλαγμα εισιτήρια και διαβατήρια που θα του εξασφαλίσουν θέση στο καράβι και νέα ζωή στην Αμερική, μακριά από τη δίνη του πολέμου και τον σπαραγμό της Ευρώπης.

 

Το κουβάρι ξετυλίγεται και αποκαλύπτονται μετακινήσεις από το ένα στρατόπεδο στο άλλο, περάσματα συνόρων, πατρίδες στο χρώμα της στάχτης, πόνος, εξαπάτηση και φρικτές εικόνες με πρωταγωνιστές υπηρέτες της βίας, θύματα και παγερά αδιάφορους θεατές. Ο Σβαρτς, έχοντας ενδυθεί μια ξένη ταυτότητα, αναζητά την σύζυγό του, Έλεν. Κι όταν την συναντά και το όνειρο αρχίζει ξανά να ψηλώνει και να πετάει τα πρώτα του φύλλα, η φωτιά της εποχής σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της.

 

Η ζωή που φάνταζε γιορτή και φωτεινή διαδρομή στο άπειρο, μετατρέπεται σε κόλαση. Ο Σβαρτς και η Έλεν γίνονται ναυαγοί χωρίς μνήμη, είναι νεκροί, χωρίς νόμους, με ψεύτικα στοιχεία, κυνηγημένοι, μαύρα πουλιά στον ορίζοντα του νεκρού αιώνα.

 

Ο Σβαρτς αφηγείται την ιστορία του γιατί επιθυμεί να εκμηδενίσει τις αναμνήσεις του και να επιβιώσει χωρίς την επικινδυνότητά τους. Νιώθει ότι ο άγνωστος άντρας στο λιμάνι είναι ικανός να διαφυλάξει και να διασώσει τη μνήμη του.

 

Πυκνογραμμένο, με ασύλληπτο βάθος για τη μοίρα των προσφύγων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, γεμάτο δραματικά γεγονότα και τις ψυχολογικές προεκτάσεις τους σε ζωές και ανθρώπους χωρίς αγκαλιά πατρίδας.

 

Αριστουργηματικό έργο της ωριμότητας του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ.

 

 

Μετάφραση: Γιάννης Κέλογλου

Εκδόσεις Ηλέκτρα

Καζούο Ισιγκούρο, Η Κλάρα και ο Ήλιος

 

Ούτε δυστοπία, ούτε ουτοπία παρά μια ρεαλιστική παρουσίαση του κόσμου που αλλάζει με τρόπο θαυμαστό και τρομακτικό ταυτόχρονα, σε ένα κοντινό μέλλον. Ένα σκοτεινό παραμύθι για την ευθραυστότητα και το αναπόφευκτο του θανάτου. Αυτές είναι οι πρώτες σκέψεις για το ολοκαίνουργιο μυθιστόρημα του Καζούο Ισιγκούρο που κυκλοφορεί αύριο 11/3 στα ελληνικά, σε εξαιρετική μετάφραση από την Αργυρώ Μαντόγλου. 

 

Το μυθιστόρημα γράφτηκε μετά την βράβευση του συγγραφέα με το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 2017 και ρίχνει μια πλάγια μάτια σε ένα μέλλον που χτίζεται ταχύτατα μπροστά μας. Σκόρπια τα ηθικά ερωτήματα και ένα κυρίαρχο: εάν ένας άνθρωπος περιέχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, μπορεί αυτό να αναπαραχθεί στο σώμα ενός ανθρωποειδούς και να διατηρηθεί η μοναδικότητά του;

 

Πρωτοπρόσωπη αφηγήτρια (μια αξέχαστη ηρωίδα) είναι η Κλάρα, ένα ανδροειδές τεχνητής νοημοσύνης που τροφοδοτείται από ηλιακή ενέργεια. Είναι ασυνήθιστα έξυπνη, απορροφά και αναλύει βλέμματα, κώδικες και συμπεριφορές των επισκεπτών στο κατάστημα όπου παραμένει προς πώληση, ανάμεσα σε άλλα ανδροειδή, πότε στη βιτρίνα -παρατηρώντας τον έξω κόσμο- και πότε σε μια άκρη. Η Κλάρα είναι ένα "μηχάνημα" με ανθρώπινα συναισθήματα, είναι μια Τεχνητή Φίλη και περιμένει να γίνει πραγματική φίλη του παιδιού που θα την αγοράσει. Κι έρχεται η μέρα που αγοράζεται από την 14χρονη εύθραυστη Τζόσι και την Μητέρα της. Όλα για την Κλάρα, στο νέο της σπίτι, έχουν ορθογώνιο και τετράγωνο σχήμα. Αντιλαμβάνεται τις στρατηγικές που επινοούν οι άνθρωποι για να καταπολεμήσουν την μοναξιά τους. Παρατηρεί, χαίρεται, θλίβεται, αγαπάει, ενηλικιώνεται. Σιωπηλή και πιστή σαν σκύλος, η Κλάρα γίνεται καθρέφτης και πάνω της αντανακλάται η ανθρώπινη φύση.
 

Κι όταν η αγαπημένη της Τζόσι αρρωσταίνει από μια μυστήρια νόσο, η ΤΦ Κλάρα επικαλείται τον Θεό Ήλιο να κάνει το Θαύμα του.
 

Ζωγραφιές, σχήματα και λέξεις  είναι στα μάτια της Κλάρα κουτιά που κρύβουν πικρές αλήθειες για τον παρανοϊκό κόσμο των ενηλίκων και τη βαριά μοναξιά των εφήβων.
 

Πανταχού παρούσες μέσα στο μυθιστόρημα είναι η μνήμη και το φορτίο της, οι σκέψεις για τον κόσμο που αλλάζει με καλπάζουσα ταχύτητα και η αγάπη: που άλλοτε φοράει το ρούχο του εγωισμού κι άλλοτε το ένδυμα της συμπόνοιας και της γενναιοδωρίας.
 

Μελαγχολικό, γλυκόπικρο, υπογείως ειρωνικό και προβοκατόρικο, ένα σπουδαίο έργο από έναν σπουδαίο λογοτέχνη του καιρού μας.

 

 

Μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου

Εκδόσεις Ψυχογιός

Thomas Wolfe, Η ιστορία μιας νουβέλας

Ο συγγραφέας Thomas Wolfe γίνεται αφηγητής του εαυτού του και της πορείας του σε αυτό το έξοχο ολιγοσέλιδο και τόσο πλήρες νοημάτων βιβλίο - το υπ' αριθμόν 2 της σειράς Opusculum των εκδόσεων Στιγμός - που μας μεταφέρει στα παρασκήνια της γραφής και της προετοιμασίας έκδοσης ενός έργου.
 

Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, βαθιά εξομολογητικό, στο οποίο ο Wolfe μοιράζεται τις αγωνίες του με τον αναγνώστη καθώς και την αγωνία που κυνηγά ένα ανείπωτο κομμάτι εμπειρίας και προσπαθεί να το αιχμαλωτίσει σε λόγο.
 

Τα παιδικά του χρόνια, οι συνθήκες ζωής, ο γενέθλιος τόπος του, περνούν σαν στιγμιότυπα κινηματογραφικής σεκάνς όσο η αφήγηση ξετυλίγεται. Οι λέξεις τρομάζουν τον Wolfe, έχουν μια απόκοσμη ονειρική αίσθηση, όσο τον τρομάζει και η ιδέα έκδοσης ενός έργου του, άρα και η έκθεση του εαυτού του. Ο πυρετός είναι πιο δυνατός απ' τον φόβο. Κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο (πρόκειται για το μεγάλο κλασικό έργο "Γύρνα σπίτι άγγελέ μου"), οι θετικές κριτικές τον καθιερώνουν ως ένα νέο, πολλά υποσχόμενο, συγγραφέα. Κι εκεί αρχίζει η αγωνία προετοιμασίας του επόμενου, η αναζήτηση έμπνευσης, με το μυαλό κενό ιδεών. Πίεση και απελπισία σαν κρεμασμένα φωτάκια στα σύνορα της τρέλας, οδηγούν στην πλήρη απομόνωση κι εκεί γεννιέται το επόμενο έργο που γράφεται αδιάκοπα επί μία πενταετία. Έργο ορμητικός ποταμός, λέξεις επί λέξεων, και μπαίνει φράγμα από το χέρι του επιμελητή.
 

Το έργο φεύγει από τα χέρια του συγγραφέα κι εκείνος νιώθει ότι η ζωή του είναι κενή και μάταιη.
 

Μάθημα οικονομίας λόγου, από έναν σπουδαίο συγγραφέα των αμερικανικών γραμμάτων, η "Ιστορία μιας νουβέλας". Σπουδή και ανάλυση στην περιπέτεια, το σκοτάδι και την ασθένεια της γραφής, στη ζωντάνια και στη λάμψη της.
 

Θαυμαστή μετάφραση του Γιάννη Λειβαδά που μετέφερε στα ελληνικά όλο το μεγαλείο της πένας του Thomas Wolfe.

 

 

Εκδόσεις Στιγμός

Catherine Cusset, Εκείνος που λατρεύαμε

«...τα τελευταία δύο εικοσιτετράωρα δεν απαντούσες σε κανένα μήνυμα.... το σώμα σου πεσμένο πάνω στο φουτόν, άκαμπτο, και το κεφάλι μέσα στην πλαστική σακούλα. Τα γραπτά των φοιτητών ήταν σκόρπια στα πόδια σου».
 

Πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε μια ιστορία που καλύπτει χρονικά το διάστημα από τον Δεκέμβρη του 1986, στο Παρίσι, ως τις παραμονές εκλογής του Μπαράκ Ομπάμα, στην Αμερική. Η συγγραφέας-αφηγήτρια απευθύνεται σ' Εκείνον σε β' πρόσωπο ενικού αριθμού και σε οριστική ενεστώτα τού αφηγείται την ίδια του τη ζωή. Ζωντανεύει τη δράση του, τη διαδρομή ενός σύντομου βίου, μια νιότη που ψηλώνει και μαραίνεται, την αρχή της ωριμότητας που βουλιάζει σε μαύρο βάλτο, τους έρωτες, τις επιτυχίες, τις απορρίψεις, τα τοπία, τα βιβλία, τις μουσικές, τους ανθρώπους. Όλα όσα ήταν χάδι και μαχαίρι για Εκείνον που λατρεύτηκε!
 

Εκείνος είναι ο Τομά, ένας ταλαντούχος, πληθωρικός, καλλιεργημένος άντρας, εραστής και φίλος της αφηγήτριας. Πνεύμα ανήσυχο, ένας πρίγκιπας των νεφών, ένα άλμπατρος με τεράστια φτερά που τραυματίζονται μέσα στην μετριότητα του κόσμου. Φεύγει από το Παρίσι για σπουδές στη Νέα Υόρκη. Βαθιά ερωτευμένος με την μουσική, τη λογοτεχνία και το ωραίο φύλο, ολόκληρος ένα γέλιο, και την ίδια στιγμή μαχητής απέναντι σε ένα παλιρροϊκό κύμα που φουσκώνει μέσα του και σκοτώνει όνειρα και επιθυμίες. Οι φωνές της Μπίλλυ Χόλιντευ και της Νίνα Σιμόν, τα έργα του Προυστ, είναι οι φωτεινές πινελιές στον σκοτεινό καμβά του.
 

Σπουδές λογοτεχνίας και ιστορίας κινηματογράφου και το όνειρο του να γίνει καθηγητής πανεπιστημίου, μια πόρτα που ανοίγει, ένας θάνατος που θεριεύει το κύμα, έρωτες που καταρρέουν και έρωτες που χτίζονται, καταιγίδες απορρίψεων ύστερα από άστοχες κινήσεις, χρόνια που περνούν σαν ανάσα. Κι ένας έρωτας ακόμα, που αρχίζει κάτω από το άστρο ενός άλλου θανάτου. Όλα ένας κύκλος. Όλα μια επανάληψη που σκάβει αυλάκι κι ο Τομά βυθίζεται. Ψυχανάλυση, παραδοχή, βουτιές στον βυθό του σκότους και του αλκοόλ, αναλαμπές ζωής και συνομιλία με τον θάνατο που από πάντα κατοικούσε στην καρδιά του Τομά. Και υπό τους ήχους του "Strange fruit" της Χόλιντευ, έρχεται η χειραψία με το τέλος.
 

Θαυμάσια η μετάφραση της Έφης Κορομηλά σε αυτό το ψυχογραφικό πορτραίτο. Εντυπωσιακό, βαθιά συγκινητικό, ένα έργο υψηλής ψυχολογικής έντασης, μια κατάδυση στην κόλαση της μανιοκατάθλιψης.

 

 

Εκδόσεις Utopia