Patricio Pron, Αύριο θα μας λένε αλλιώς

Εκείνος είναι συγγραφέας. Εκείνη είναι αρχιτέκτονας. Δύο ανώνυμοι σαραντάρηδες στη σύγχρονη Μαδρίτη που γνωρίστηκαν, ερωτεύτηκαν, έζησαν μαζί για πέντε χρόνια αποφεύγοντας τα μελλοντικά σχέδια, έχασαν σταδιακά μικρά κομμάτια του εαυτού τους, ώσπου ήρθε η στιγμή του "αντίο". Εκείνη τον εγκαταλείπει με το πρόσχημα ότι αγαπάει έναν άλλο άντρα. Ανοίγει την πόρτα και φεύγει και γίνεται για Εκείνον η πιο δική του ξένη, η φλόγα που δεν λέει να σβήσει. Μένει μόνος του με τα βιβλία του και τα βιβλία της, σκίζει μια στις δύο σελίδες για να μείνει ένα μέρος από το ολόκληρο, σαν τη σχέση τους που έμεινε μισή, ξεθωριασμένη και έντονη
ταυτόχρονα. Ο χωρισμός προκαλεί και στους δύο ψυχική αναπηρία, εξαφανίζει τις οδηγίες χρήσης της καθημερινότητάς τους και της συνήθειας του "μαζί". Προχωρούν τρεκλίζοντας, σφαδάζοντας άηχα από τον οξύ πόνο, αδύναμοι να απαγκιστρωθούν ο ένας απ' τον άλλον. Αντιμετωπίζουν αδιάφορα τον κόσμο και τους φόβους, χωρίς ταυτότητα, σε έναν κόσμο που αλλάζει με φρενήρη ρυθμό, εν μέσω ψεμάτων και αγώνα επιβίωσης και αγάπης. Μόνοι, ανάμεσα σε γνωστούς και φίλους - παυσίπονα, δεν παύουν να αναπολούν την παλιά τους ζωή. Συναντιούνται τυχαία, ανταλλάσσουν σύντομα αμήχανα τηλεφωνήματα υπό τον ήχο της σιωπής και των δακρύων, η ανάσα Εκείνης είναι πάντα η προέκταση της ανάσας Εκείνου.
 

Σπουδαίο δείγμα πεζογραφίας από την Αργεντινή με κεφάλαια και χρονικές ενότητες για το Πριν, την πορεία της σχέσης και το Μετά, για την κοινή νοσταλγία και την κοινή εμμονική προσπάθεια των ανώνυμων εραστών να κατανοήσουν τι συνέβη και πως. Και οι δύο σκάβουν βαθιά τα μέσα τους χώματα να εντοπίσουν την σάπια ρίζα, κάνουν συνειρμούς για το κοινό μείγμα γλώσσας, χειρονομιών, συνηθειών, πεποιθήσεων που υπήρξαν μαζί. Ψάχνουν τον τρόπο που θα τους φέρει ξανά κοντά σε μια νέα αρχή και συνέχεια. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία αυτοανάλυσης εκθέτουν ουσιαστικά τις απόψεις τους για τις ανθρώπινες σχέσεις που αλλάζουν ραγδαία σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν ραγδαία. Με όχημα την ιστορία ενός χωρισμού, ο Αργεντινός συγγραφέας βάζει στο μικροσκόπιο θέματα όπως η τρομοκρατία, η οικονομική κρίση, οι κοινωνικές νόρμες, οι αλλαγές στα εκδοτικά πράγματα, ο έρωτας στα χρόνια της κοινωνικής δικτύωσης, τα ψέματα που χτίζουν χάρτινο πύργο πάνω σε συντρίμμια. Όλα με βαθιά επεξεργασία, με κοφτερή μάτια και με γραφή ήσυχη σαν ροή αίματος από πληγή που δεν κλείνει.
 

Εύστοχο κοινωνικό σχόλιο σε ένα μυθιστόρημα ακτινογραφία του κόσμου μας σήμερα.

 

Η εξαιρετική μετάφραση ανήκει στην Μαρία Παλαιολόγου.

 

 

Εκδόσεις Ίκαρος

Λερντ Χαντ, NEVERHOME

Ο Ας Τόμπσον είναι ένας ατρόμητος στρατιώτης που κατατάσσεται στο στρατό των Βορείων κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου. Γενναίος, άριστος στη μάχη, βίαιος, εμποτισμένος από την αγάπη και τα ιδανικά για την πατρίδα, εμψυχώνει τους συντρόφους του και προκαλεί θαυμασμό. Κάτω από τη στολή του, κρύβεται η Κόνστανς: νοικοκυρά και σύζυγος αγρότη από την Ιντιάνα, μια από τις γυναίκες που μεταμφιέστηκαν σε άντρες και έλαβαν μέρος στον αιματηρό πόλεμο της δεκαετίας του 1860. Εγκαταλείπει τον σύζυγό της, Βαρθολομαίο, διψασμένη για περιπέτεια και εμπειρίες στην κόψη του ξυραφιού. Εκείνος είναι φτιαγμένος από απαλό βαμβάκι, μια αρσενική Πηνελόπη που μένει στο σπίτι κρατώντας σε καλογυαλισμένη κορνίζα την παλιά τους ζωή και καρτερώντας την επιστροφή. Εκείνη είναι ένας θηλυκός Οδυσσέας με πείσμα και ανυπομονησία. Ξεκινάει το ταξίδι προς την θηριωδία και τη δόξα της καρδιάς. Για δύο χρόνια μέσα στα πεδία των μαχών, με φόβο και θάρρος, με φύλο και ταυτότητα που δεν γίνονται σχεδόν αντιληπτά, δαίμονας και άγγελος, σωτήρας και φονιάς, βιώνει όλο τον σπαραγμό του πολέμου. Μέσα της γεννιέται ένα άγριο θηρίο που ουρλιάζει στο κατάμαυρο δάσος της ανθρώπινης φύσης. Γράφει σύντομα γράμματα στον Βαρθολομαίο, λαμβάνει τα δικά του, βλέπει όνειρα και εφιάλτες, αντικρίζει πτώματα, σπλάχνα, χέρια σπαρμένα στη ματωμένη γη και το κόκκινο βάφει τα δικά της χέρια. Πανοπλίες της στη μάχη, μια χούφτα χώμα απ' την πατρίδα της και οι συνομιλίες με τη νεκρή μητέρα της.
 

Ακολουθεί μια απίστευτα σκληρή πορεία μεταξύ Σκύλας και Χάρυβδης και Σειρήνων. Η Κόνστανς πέφτει σε ενέδρα, κρατείται αιχμάλωτη πλάι σε μια επικίνδυνη Ναυσικά. Δραπετεύει και, με τα όνειρά της σαν ίχνη από ψίχουλα, βρίσκει τον δρόμο για το σπίτι. Γυρισμός που δεν είναι γυρισμός παρά ένα Ποτέ, μια προδοσία, το παρελθόν, οι φόβοι και οι πληγές που την περιμένουν σαν μνηστήρες στην αυλή της κατοικίας της. Η ψυχή και το σώμα της Κόνστανς είναι σε πλήρη αποσύνθεση, ο πόλεμος της έκλεψε το βλέμμα.
 

Επικό, συνταρακτικό μυθιστόρημα που κόβει την ανάσα με τις εναλλαγές βιαιότητας και λυρισμού και με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Κόνστανς να εισχωρεί κάτω από το δέρμα του αναγνώστη και να φτάνει ως το μεδούλι, κυριολεκτικά.
 

Έξοχη μετάφραση από τον Χρήστο Οικονόμου και δυναμικό ξεκίνημα - θαύμα των εκδόσεων Πόλις για τη νέα σεζόν της βιβλιοπαραγωγής.
 

 

Εκδόσεις Πόλις

Γκονσάλο Μ. Ταβάρες, Ημερολόγιο της πανούκλας

Ο χρόνος παίρνει μορφή παγωμένου οδοστρώματος και οι λέξεις τρέχουν ατρόμητες με ταχύτητα πάνω του, για να μην παγώσει η καρδιά.
 

Χρονικό 90 ημερών. Περιγραφή ενός πλανήτη σε κατάρρευση με την εμφάνιση του Covid 19 και τον κατ' οίκον περιορισμό που ακολούθησε. 23 Μαρτίου έως 20 Ιουνίου του 2020, ο σπουδαίος Πορτογάλος συγγραφέας Γκονσάλο Ταβάρες, σε απόπειρα ντοκουμέντου, δημιούργησε το δικό του ιδιότυπο Ημερολόγιο το οποίο δημοσιευόταν καθημερινά στην πορτογαλική εφημερίδα Expresso, μεταφραζόταν παράλληλα σε διάφορες γλώσσες ενώ στην Ελλάδα, αποσπάσματα δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα της Εφημερίδας των Συντακτών.
 

90 μέρες σε 90 κεφάλαια μικρής έκτασης με γραφή σαν γρήγορη κοφτή αναπνοή, με σύντομες προτάσεις που αποτυπώνουν με πλήρη ακρίβεια την πορεία της πανδημίας ανά τον κόσμο. Προσωπικές σκέψεις, ανησυχίες και φόβος για τον 21ο αιώνα που έσπασε σε δύο αιώνες, για τα αγγίγματα μέσω οθόνης και τα συναισθήματα μέσω βιντεοσκόπησης. Η χαρά κρυμμένη σε σχισμές, η ομορφιά πρέπει να επιβιώσει να είναι πάντα παρούσα παρηγοριά στο σκοτάδι της αναίμακτης καταστροφής. Η στατιστική θανάτου και μοναξιάς, η επικαιρότητα σαν φάρος που σβήνει ανάμεσα στις λάμψεις, οι αϋπνίες και οι ικεσίες για επόμενο ξημέρωμα. Οι φωνές χαμήλωσαν κι έγιναν ψίθυροι και σιωπηλοί λυγμοί και η σιωπή κόρη του φόβου. Οι παράλληλες ιστορίες των ταυτοτήτων, ένα "Δεν μπορώ να αναπνεύσω" και ένας άδικος θάνατος ανάμεσα σε άλλους άδικους θανάτους. Οι μουσικές, η ανάγνωση, οι τέχνες είναι μάσκες οξυγόνου σε πρόσωπο με ένα ζευγάρι έντρομα μάτια. Το ράγισμα της λέξης "Άνοιξη", συναισθήματα σε αργές στροφές, λύματα που μιλάνε. Ο άνθρωπος μοιάζει με λύκο γιατί ο αυξανόμενος φόβος καίει καρδιά, σώματα, αντιστάσεις. Και το "μετά απ' όλα αυτά", τρομαγμένο, τρομακτικό, μοναχικό και αμφίσημο.
 

Χωρίς να υπάρχουν ήρωες και γραμμική αφήγηση, το Ημερολόγιο διαβάζεται με κομμένη την ανάσα, ως ένα χρονικό, ως μια μελέτη της ανθρώπινης ψυχής σε μάχη με αόρατο ορατό εχθρό.
 

Θαυμάσια υποδειγματική μετάφραση από την Αθηνά Ψυλλιά.

 

 

Εκδόσεις Καστανιώτη

Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ, Δόκτωρ Γκλας

 

Αριστούργημα της βορειοευρωπαϊκής πεζογραφίας, ο Δόκτωρ Γκλας, κυκλοφόρησε στη Σουηδία το 1905 προκαλώντας σκάνδαλο με τη θεματολογία του περί ηθικής, λαγνείας, έρωτα και θανάτου, τις πλάγιες αναφορές για ευθανασία και τις προσωπικές εξομολογήσεις του κεντρικού ήρωα. Ημερολογιακής μορφής μυθιστόρημα με στοιχεία noir και έντονα φιλοσοφικό ύφος, με πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων για την ανθρώπινη φύση και την πορεία της προς τις πύλες του παραλόγου.
 

Ο Τύκο Γκάμπριελ Γκλας (Glas=γυαλί) είναι ένας τριαντατριάχρονος γιατρός, ένας αστός της εποχής του, ιδεαλιστής, θλιμμένος, απομονωμένος στο "σκοτεινό κελί" του μακριά από έρωτες, με μια αδιάφορη καθημερινότητα. Τυπικές συναντήσεις με ασθενείς, περίπατοι, παρατήρηση του έξω κόσμου, ενδοσκόπηση και συλλογισμοί που, νύχτα πάντα, καταγράφονται στο προσωπικό του ημερολόγιο. Κρύβει μέσα του ένα πλάσμα που διψά για την εκπλήρωση του ανικανοποίητου, επιθυμεί μια αγάπη καθαρή και εξιδανικευμένη, περιμένει τη στιγμή που από παρατηρητής της ζωής θα συμμετάσχει σε αυτήν ακόμα και με βήματα ακροβάτη σε τεντωμένο σχοινί πάνω από την άβυσσο.
 

Τον επισκέπτεται στο ιατρείο του η Χέλγκα, μια όμορφη νεαρή γυναίκα, σύζυγος του πάστορα Γκρεγκόριους. Του εκμυστηρεύεται ότι είναι ερωτευμένη με άλλον και απεχθάνεται τις ερωτικές συνευρέσεις με τον ηλικιωμένο άντρα της. Γίνεται το αντικείμενο του πόθου του Γκλας. Κι εκείνος, αποφασίζει να την βοηθήσει, μέσα σε μια δίνη πρωτόγνωρων αισθημάτων. Παρασύρεται σε μαύρο βυθό με ναυάγια το Καλό και το Κακό.
 

Ο πάστορας είναι το πρόσωπο του πατέρα που ο Γκλας μισούσε, είναι το τέρας που ο εστέτ Γκλας έκρυβε επιτυχώς μέσα του, είναι όλα όσα ο Γκλας φοβόταν να είναι, είναι ο καθρέφτης της βρωμιάς του κόσμου. Το τέλος του ενός είναι η ανάσα και η αρχή του άλλου!
 

Νύχτες πυρετού, όνειρα στοιχειωμένα, άγρια πάλη με τον εαυτό. Ολόκληρο το κρυστάλλινο σύμπαν του νεαρού γιατρού γίνεται θρύψαλα, λίγο πριν το πρώτο χιόνι.
 

Οξύτητα και ψυχολογική διεισδυτικότητα σε ένα μοντέρνο και πρωτοποριακό έργο για την σκοτεινή πλευρά του ασυνείδητου. Ένα δαιμονισμένο σπαρακτικό ψυχογράφημα με στοιχεία υπαρξισμού, πριν καν την εμφάνισή του. Ένα ψυχολογικό παιχνίδι μεταξύ αφηγητή και αναγνώστη ανάμεσα σε σπασμένα γυαλιά και μαύρα τριαντάφυλλα.
 

Επίμετρο και έξοχη μετάφραση από την Αγγελική Νάτση.

 

 

Εκδόσεις Printa

Γιώργος Χ. Θεοχάρης, Δίφορη μνήμη

Ένα μωσαϊκό από ανθρώπινες ιστορίες, μυρωδιές, ήθη και έθιμα της ελληνικής υπαίθρου. Η Δεσφίνα του νόμου Φωκίδας, ορεινό χωριό στους πρόποδες του Παρνασσού και τόπος γέννησης του ποιητή και συγγραφέα Γιώργου Χ. Θεοχάρη, πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον θαυμάσιο αυτοβιογραφικό τόμο που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες από τις εκδόσεις Πόλις.  Αυτοβιογραφικό κείμενο, χρονικό, φέτα Ιστορίας, ταξιδιωτική και ανθρωπογεωγραφική περιήγηση , Ποίημα Μνήμης και πολυφωνικό λογοτεχνικό έργο - ανατομία της ελληνικής επαρχίας με θραύσματα αφηγήσεων ανθρώπων που αγάπησαν, αγαπήθηκαν, βασανίστηκαν, γνώρισαν την κακουχία και τον πόνο, πολέμησαν, ηττήθηκαν, λύγισαν, ξαναγεννήθηκαν, έφυγαν από τη ζωή μην αντέχοντας τα πάθη, τ' ανθρώπινα, τα κρυμμένα.
 

Ο Θεοχάρης τους επαναφέρει! Στήνει γιορτή νεκρών και ανάβει κεριά, τους δίνει φωνή που ενώνεται με τη φωνή της Δεσφίνας, ζωντανεύουν εικόνες καθημερινές, γέλια και κλάματα, δοκιμασίες κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου. Τα εμβόλιμα άρθρα από τον Τύπο του 19ου και 20ου αιώνα για τον γενέθλιο τόπο και τα αποσπάσματα από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη σε συνδυασμό με τη γραφή του Θεοχάρη δημιουργούν ένα ξεχωριστό πεζογράφημα της πρόσφατης εγχώριας βιβλιοπαραγωγής.  Η αρχή γίνεται με την αυτοσύσταση του Θεοχάρη, για το πώς οι ψαλμοί και τα μοιρολόγια, στα παιδικά του αυτιά, έγιναν η "πνευματική σκευή" του ώσπου να συναντήσει επίσημα αυτά που είχαν καρπίσει μέσα του: η γραφή, η ποίηση, τα βιβλία. Στη συνέχεια, ο λόγος παραδίδεται στη μάνα και στον πατέρα του: δύο σπαρακτικές πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις. Κι ύστερα, οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες παίρνουν σάρκα και οστά και γεννάνε ιστορίες άλλων, καντήλια αναμμένα για τη διατήρηση του εσαεί των προγόνων στο αίμα των απογόνων.
 

Ένα ανθρώπινο συναξάρι απο χαρές, λύπες, θάνατο και σιωπές που τσακίζουν τον τόπο στη μέση. Κολάζ από φωνές για τα Ανείπωτα που υψώνονται σαν σημαίες στον νεφελώδη ουρανό του χρόνου που τρέχει και λησμονεί.
 

Κι αυτό που καταφέρνει εδώ ο βραβευμένος συγγραφέας είναι να κρατήσει τη Μνήμη ολοζώντανη, να βγάλει ανθό και καρπό, να γίνει Κιβωτός διάσωσης βίων, αισθημάτων, εικόνων, προσωπικών και συλλογικών τραυμάτων.

 

 

Εκδόσεις Πόλις

André Kubiczek, Η αξέχαστη χρονιά της αναρχίας

Το εξαίρετο και ευφυές μυθιστόρημα του André Kubiczek που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κριτική είναι γεμάτο μουσικές αναφορές, νιότη, επιθυμία για ελευθερία και επανάσταση, υποδόριο χιούμορ και σάτιρα για το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι της περιόδου κατά την επανένωση των δύο Γερμανιών. Μια φαινομενικά απλή ιστορία αγάπης εν μέσω ραγδαίων εξελίξεων και στο φόντο  υπαινιγμοί, ουσία, βάθος και τριγμοί για ό,τι το μέλλον θα φέρει.  Ο Άντι είναι φοιτητής, το κεντρικό πρόσωπο και ο αφηγητής. Πιάνει το νήμα από τον Μάρτιο του 1990, προεκλογική περίοδος και χαώδης  κατάσταση. Απογοητευμένος από το αποτέλεσμα των κοινοβουλευτικών εκλογών για το κόμμα των αναρχικών, αποφασίζει να εγκαταλείψει την πολιτική και το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Απρίλιος του 1990, η Ανατολική Γερμανία είναι έτοιμη να προσχωρήσει στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία και στη νομισματική τους ένωση. Ο Άντι μαζί με τη φίλη του, Ουλρίκε φεύγουν από το Βερολίνο για την επαρχία του Νόι Μπούκο για να μείνουν στην παλιά αγροικία του παππού της νεαρής. Ερωτευμένοι, ευδιάθετοι, αισιόδοξοι, ξαναδίνουν πνοή στο εγκαταλελειμμένο σπίτι. Αναζητούν ανάσα, καινούργια όνειρα και ταυτότητα μακριά από το καθεστώς της προηγούμενης ζωής.
 

Ο Άρντ, αδερφός της Ουλρίκε και στενός φίλος του Άντι, τους επισκέπτεται συχνά μεταφέροντας ειδήσεις από την πραγματικότητα του έξω κόσμου, μιας και στον ειδυλλιακό κόσμο των δύο ερωτευμένων ο χρόνος μοιάζει στάσιμος. Μέσα από συζητήσεις, ο καθένας υπερασπίζεται τη δική του μορφή ελευθερίας. Ένα ακόμα πρόσωπο θα προστεθεί στην παρέα των τριών: ο Χέρμαν, πρώην στρατιώτης των Σοβιετικών Δυνάμεων της Γερμανίας και νυν λιποτάκτης, ένα τραυματισμένο αδέσποτο πλάσμα που βρίσκει καταφύγιο και προστασία στην παλιά αγροικία. Λίγο πριν την νομισματική ένωση, το τραπεζικό σύστημα της περιοχής γίνεται παρανάλωμα του πυρός. Ανθρώπινοι δρόμοι γεμίζουν στάχτη, ρωγμές αλλά και υποσχέσεις.
 

Ρεαλισμός, ποιητική πρόζα, υπέροχοι διάλογοι(ενίοτε σπαρταριστοί), εξομολογητικό ύφος και υπαρξιακά ερωτήματα. Ο Kubiczek έγραψε ένα μυθιστόρημα σπουδή για τις αξίες της αλληλεγγύης, της αγάπης και της ανθρώπινης ζωής, για τις κοινωνικές νόρμες και την γενναία επιλογή της ελευθερίας.
 

Θαυμάσια μετάφραση από τον Απόστολο Στραγαλινό.

 

 

Εκδόσεις Κριτική