Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2021

Ενοχλητικές δεσποινίδες, Λατινοαμερικάνικη γυναικεία μικροαφήγηση και έμφυλοι ρόλοι [δίγλωσση έκδοση]

Συλλογικό, Ενοχλητικές δεσποινίδες
 
Αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς, οι Ενοχλητικές δεσποινίδες, είναι ένας μικρός τόμος μεγάλης λογοτεχνικής αξίας, μια σημαντική δίγλωσση έκδοση που αστράφτει από την αρχή ως το τέλος. Η σύλληψη της παρούσας συλλογής μικροδιηγημάτων ανήκει στους Παναγιώτη Ξουπλίδη, Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και Μαρισόλ Φουέντες - που έκαναν ανθολόγηση και εξαίρετη μετάφραση σε αυτά τα  66 διηγήματα λεπτών και δευτερολέπτων - μέλη μιας ομάδας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που πραγματοποιεί έρευνα γύρω από την ισπανόφωνη μικρομυθοπλασία.
 
Ακούγονται και εκφράζονται 33 γυναικείες φωνές από την Αργεντινή, το Μεξικό και τη Χιλή, περιοχές με τεράστια πεζογραφική παραγωγή, με κοινωνικοπολιτικές αλλαγές, με νέες τάσεις στη γραφή και, κυρίως, με προγόνους συγγραφείς - ιερά τέρατα που επηρέασαν απογόνους, έδειξαν δρόμους, άνοιξαν οδούς και σε γυναίκες πεζογράφους/ποιήτριες και αποτέλεσαν σχολή ύφους και έκφρασης.  
 
Το πρώτο διήγημα αποτελείται απο 218 λέξεις ενώ το τελευταίο από μόλις 11! Ανεξαρτήτως έκτασης, το κάθε ένα είναι μια ολοκληρωμένη ιστορία που συγκινεί, αποκαλύπτει, προκαλεί γέλιο, έκπληξη ή ένα έντονο σφίξιμο στο στομάχι. Ξεκινώντας κανείς την πρώτη αράδα ενός διηγήματος μπονζάι, δεν έχει ιδέα για την κατάληξη γιατί ακολουθεί μια ανατροπή, ένα φαράγγι που πέφτουν με δύναμη εντός του πέτρες, νερά, χρόνια, άνθρωποι, χαρές, λύπες, φαντάσματα, φτερά τσακισμένα. Οι ηρωίδες αφηγούνται ήττες και νίκες, παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους ή την αφήνουν να φύγει γιατί έχει παρελθόν που δεν πετάχτηκε στη φωτιά. Μιλάνε ευθαρσώς για άντρες που αγάπησαν και μίσησαν, αναφέρονται στη σκιά ενός παλιού έρωτα και στους πνιγμένους που επιστρέφουν στην παραλία απ' όπου ξεκίνησαν. Καταγγέλλουν, κλαίνε, αστειεύονται, παίζουν με μύθους, λέξεις και έρωτες που σκοτώνουν. Ξεριζώνουν τα μάτια τους, γίνονται ένα φύλλο χαρτί ανάμεσα στα σεντόνια, συγχωνεύονται στα βιβλία που διαβάζουν, χάνουν στη μάχη των φύλων, είναι παιδιά - σύζυγοι - ερωμένες - κόρες - μάνες - θύτες - θύματα.
 
Περιήγηση στο πυκνό δάσος της γυναικείας ψυχοσύνθεσης, μικροαφήγηση που ανακατασκευάζει τις εμφυλες ταυτότητες των γυναικών της Λατινικής Αμερικής. Μια έκδοση που θα αγαπηθεί - γιατί αυτό της αξίζει - και που οι εκδόσεις Στιγμός ενέταξαν στη σειρά opusculum varia, υπό την συμβολή και το ανήσυχο πνεύμα της Μαρίας Γυπαράκη που μας εκπλήσσει πάντα με τις επιλογές της.
 
Εκδόσεις Στιγμός

Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2021

Σταύρος Ζουμπουλάκης, Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο

Σταύρος Ζουμπουλάκης,  Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο

Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση στα ελληνικά γράμματα, είναι ένας συγγραφέας που απολαμβάνει κανείς να διαβάζει, να πορεύεται στο διάβα των κειμένων του και να κερδίζει σε σοφία, βάθος σκέψης και γαλήνη.
 
Βραβευμένος, πολυγραφότατος και γήινος, ο Ζουμπουλάκης, επανέρχεται κοντά στο αναγνωστικό κοινό - πάντα με τη συμβολή των εκδόσεων Πόλις - ως δάσκαλος και οδηγός σε ένα ιδιότυπο αναγνωστήριο! Ως ένθερμος αναγνώστης, μας φέρνει στο μεγάλο παράθυρο του Μυθιστορηματικού του Αναγνωστηρίου, μας δείχνει τη θέα, την ομορφιά και τη σκληρότητα του κόσμου μας μέσα από μυθιστορήματα που διάβασε ο ίδιος. Και μοιράζεται την συνείδηση των όσων διάβασε που αποτέλεσαν αφορμή να γίνουν δοκίμια, άρθρα, στοχασμοί.   Ο συγκεκριμένος τόμος αποτελεί τη συνέχεια του "Υπό το φως του μυθιστορήματος", βιβλίο για το οποίο ο Ζουμπουλάκης τιμήθηκε το 2017 με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου/Κριτικής. Το "Μυθιστορηματικό αναγνωστήριο" περιέχει εικοσιπέντε δοκιμιακά κείμενα , πολλά εκ των οποίων είχαν δημοσιευτεί στην Καθημερινή τα τελευταία χρόνια και αποτελούν σπουδή και μελέτη των σελίδων των μυθιστορημάτων στα οποία αναφέρεται ο σημαντικός λόγιος της χώρας μας. Γράφει για εικοσιπέντε εξαιρετικά πεζογραφήματα - άρα και για τους συγγραφείς τους - με εμβρίθεια, ψυχή και απλότητα. Αναλύει τις διαφορετικές πύλες εισόδου των συγκεκριμένων έργων που δείχνουν δρόμους προς την κατανόηση, την ηθική, την ανηθικότητα, τις αποχρώσεις της καλοσύνης, του άδικου και της κακής πλευράς της ανθρωπότητας.
 
Κάποια από αυτά τα έργα είναι "Ο ξένος" του Α. Καμύ, η "Σεροτονίνη" του Μ. Ουελμπέκ, "Η ώρα του αστεριού" της Κλ. Λισπέκτορ και η "Πατρική κληρονομιά" του Φίλιπ Ροθ. Έργα διαφορετικών εποχών και σχολών και διαφορετικού ύφους, με κοινό άξονα ότι θέτουν ηθικά διλήμματα, ζητήματα ταυτότητας και αναζήτησης Θεού και ότι προκαλούν πάντα έντονα συναισθήματα κατά την ανάγνωσή τους.
 
Ένας αναγνώστης με ταυτότητα, σαν τον Σταύρο Ζουμπουλάκη, δεν ασκεί κριτική στα μυθιστορήματα παρά ανατέμνει την ψυχολογία των ηρώων, τα πάθη τους, τον ρόλο τους στην ιστορία και στην Ιστορία και την στροφή τους προς τον μηδενισμό, την αποξένωση, τον παραλογισμό, την εκδίκηση, την μείωση ή την αύξηση της εσωτερικής τους δύναμης.
 
Υποδειγματικά δοκίμια για μυθιστορήματα που σκέφτονται τη ζωή και τον άνθρωπο!
 
Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2021

Τσέζαρε Παβέζε, Ο σύντροφος

Τσέζαρε Παβέζε, Ο σύντροφος



Γραμμένο το 1946, το παρόν μυθιστόρημα θεωρήθηκε από τα λιγότερο επιτυχημένα του σπουδαίου πεζογράφου και ποιητή Τσέζαρε Παβέζε. Δέχθηκε από μέτριες έως αρνητικές κριτικές για το λόγο ότι η πολιτική δέσμευση του συγγραφέα δεν γίνεται φανερά αντιληπτή ως βαθιά εσωτερική ανάγκη αλλά μοιάζει με απλή πράξη επίδειξης ή ότι το έργο έχει έναν ανεπαρκή και άνισο διδακτικό χαρακτήρα. Όπως συμβαίνει με όλα τα σημαντικά μυθιστορήματα, ο χρόνος ασκεί την καλύτερη κριτική και στο πέρασμά του αποδεικνύεται πώς ένα "καταδικασμένο" κείμενο έρχεται ξανά στο φως, αναγιγνώσκεται υπό άλλο πρίσμα και σε κατάλληλη χρονική στιγμή και η ήσυχη λάμψη του είναι εμφανέστατη.
 
Έτσι και αυτό το βαθιά συγκινητικό, πολιτικό και αλληγορικό έργο γνωρίζει μια νέα ζωή χάρη στις εκδόσεις Καστανιώτη που το εξέδωσαν ξανά μετά από πολλά χρόνια. (Πρώτη κυκλοφορία στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οδυσσέας το 1979). Ο Παβέζε, μέσω της αφήγησης του πρωταγωνιστή του, Πάμπλο, αντικρίζει τη συννεφιά και την ηλιοφάνεια αυτού του κόσμου με τα μάτια ενός Παζολίνι, με πλάνα στην επαρχία, στην φωταγωγημένη πόλη, στα καφενεία, στις φτωχογειτονιές των εργατών, στα καταστήματα, στους πόθους των σκέψεων και των σωμάτων.
 
Ο Πάμπλο, ένας μικροαστός νέος, κοινωνικά απομονωμένος, υποταγμένος στη δυσφορία της καθημερινότητάς του στο Τορίνο, παίζει κιθάρα ψάχνοντας μέσα στις συγχορδίες εαυτό, ταυτότητα, γεύση ζωής και ίχνη θαμμένης επανάστασης σε ό,τι τον κάνει να σιωπά. Βιώνει την υπαρξιακή του ανησυχία ώσπου συναντά τον έρωτα στο πρόσωπο μιας γυναίκας εκ διαμέτρου αντίθετης από εκείνον. Δραπετεύει έπειτα από το Τορίνο για τη Ρώμη σε μια διαδρομή πολιτικής και κοινωνικής ανάπτυξης και απόκτησης ταξικής συνείδησης.
 
Συναντά ανθρώπους με κοινό όραμα - και με το μυαλό του υποταγμένο στον παλιό του φίλο και πρότυπο, Αμέλιο - ο Πάμπλο μεταμορφώνεται, ωριμάζει, εκπαιδεύεται ιδεολογικά στον κομμουνισμό, βρίσκει ένα δρόμο προς την πολιτική οδό που τον συνδέει με άλλους, γίνεται σύντροφό τους.
 
Ο Παβέζε ανατέμνει την κοινωνία της Ιταλίας, σκιαγραφεί τους ανθρώπους εισχωρώντας βαθιά στις σκέψεις και τις πράξεις τους, καταγράφει φόβους κι ελπίδες, ζωγραφίζει στα σκοτεινά έναν μικρό ήλιο - σύμβολο πάλης ενάντια σε κάθε φασισμό φανερώνοντας δρόμο για επανένταξη όσων αποκλεισμένων. Η φωνή του Πάμπλο είναι ουσιαστικά η φωνή του συγγραφέα, παγιδευμένη στην εποχή της και στον υπαρξιακό της πόλεμο.
 
Μετάφραση του Γιάννη Η. Παππά. 

Εκδόσεις Καστανιώτη

Τρίτη 16 Νοεμβρίου 2021

Διονύσης Μαρίνος, ΜΠΛΕ ΗΛΙΟΣ

Διονύσης Μαρίνος, ΜΠΛΕ ΗΛΙΟΣ

Ο Μπλε Ήλιος ήρθε αυτό το φθινόπωρο να ρίξει τη θέρμη του στις χλωμές μέρες, να λάβει περίοπτη θέση στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και, κυρίως, στις καρδιές των αναγνωστών. Γιατί αυτό το νέο μυθιστόρημα του Διονύση Μαρίνου είναι γραμμένο από καρδιάς για την καρδιά!  Ένα σύγχρονο, αστικό, ψυχογραφικό έργο τόσο συγκινητικά υπέροχο με τις λέξεις σαν αχτίδες να παρηγορούν, να φωτίζουν σκιές και να δημιουργούν ανταύγειες στο σκοτάδι.
 
Η Μαριάννα και ο Γεράσιμος είναι πολλά χρόνια παντρεμένοι, σε ένα γάμο συμβατικό, με απεικόνιση ζωής φαινομενικά αξιοζήλευτα τακτοποιημένης πίσω απ' την κλειστή τους πόρτα. Η γνωριμία, το συνοικέσιο, ο γάμος, τα δύο παιδιά, τα βρόγχια της συνήθειας, το ελάχιστο του έρωτα, η ευτυχία σαν μύγα που βουίζει παγιδευμένη σε ποτήρι, η παραίτηση. Δύο διαφορετικοί κόσμοι σε κοινή κενής συναισθημάτων πορεία καταδικασμένη σε εξαντλητικές σιωπές και αδέξιες κινήσεις, οι βουβοί συναγερμοί σωμάτων και αισθήσεων, η σιωπή με δόντια θηρίου καταπίνει ψιθυριστές συλλαβές ανείπωτων φράσεων, η χαρά κομμένη με ψαλίδι σε άνισα κομμάτια σκόρπια στο χρόνο. Και η αγάπη χαμένη σαν κόκκος σκόνης, σαν άηχη κραυγή πάνω από τους πολύβουους δρόμους της Αθήνας της κρίσης και των αλλαγών.
 
Ο Γεράσιμος νοσηλεύεται στη ΜΕΘ μετά από εγκεφαλικό. Η Μαριάννα, πότε στο πλάι του πότε στο σπίτι, σε απολογισμό με τα "αν", τα "μήπως", τα "γιατί" και τα "ίσως" να στροβιλίζονται σαν χιονονιφάδες στον χειμώνα μέσα της. Και εμφανίζεται σαν ήλιος πίσω από κλειστή κουρτίνα, ο Ιάσονας, ένας νεότερος άντρας. Μια μάχη χάνεται, η μνήμη τυλίγεται στη λήθη, ο βυθός γεμίζει φύκια, η ζωή ξαγρυπνά σε δωμάτιο με κλειδωμένα λόγια και φυλακισμένες επιθυμίες διψώντας για οξυγόνο. Ο Μπλε Ήλιος μεταγγίζει ζεστασιά σε χείλη και μάτια, σε δάχτυλα και χέρια άκαμπτα ανέγγιχτα φωτίζοντας έναν κόσμο καταφάσεων. Πάντα ένα σύννεφο θα απλώνει δίχτυα, θα πνίγει στη βροχή τα "ναι" και τους πόθους.
 
Ψυχολογική εμβάθυνση, τρυφερότητα, ρεαλισμός, μεστή ποιητική γραφή και κομψότητα λόγου. Λίγοι οι Έλληνες άντρες συγγραφείς που κατάφεραν να δημιουργήσουν τόσο ακέραια και με ακρίβεια μια γυναίκα ηρωίδα εισχωρώντας στα τρίσβαθα της θηλυκής ψυχοσύνθεσης. (Σίγουρα αναφέρω τον Βασίλη Αλεξάκη με την Ελένη στο θρυλικό Τάλγκο.) Ο Διονύσης Μαρίνος έχει αποδείξει την ικανότητά του να αφουγκράζεται ρωγμές και να μετατρέπει το καθημερινό κι ανθρώπινο σε υψηλής ποιότητας ποίηση και πρόζα. "Μπλε Ήλιος" σαν απρόσμενο θαύμα, για τη ζωή - ξηλωμένο ρούχο που ξαναφτιάχνεται.
 
 
Εκδόσεις Μεταίχμιο

Πέμπτη 11 Νοεμβρίου 2021

Σαμάντα Σβέμπλιν, Επτά άδεια σπίτια

Σαμάντα Σβέμπλιν,  Επτά άδεια σπίτια
 
Η Σαμάντα Σβέμπλιν, γεννημένη στο Μπουένος Άιρες, είναι αναμφισβήτητα μια ξεχωριστή δυνατή νέα φωνή της λατινοαμερικάνικης πεζογραφίας. Με εμφανείς επιρροές από τον Φ. Κάφκα, τον Ρ. Κάρβερ και τον Χ. Κορτάσαρ στα επτά αυτά αριστοτεχνικά διηγήματα της παρούσας συλλογής, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη, η Σβέμπλιν παρουσιάζει έναν κόσμο οικείο και ανοίκειο μαζί. Συνδυάζοντας τον ωμό ρεαλισμό με μερικές δόσεις φαντασίας, καταφέρνει να δημιουργήσει ιστορίες που κάτι μας θυμίζουν και που, στην ουσία, αποφεύγουμε να θυμηθούμε πλήρως, γιατί οι τυχόν ομοιότητες και οι παρόμοιες συνθήκες, ερμητικά κλεισμένες στα πιο απομακρυσμένα σημεία της σκέψης μας προκαλούν πανικό!
 
Ανθρώπινα τραύματα, οικογενειακοί δεσμοί, μη ελεγχόμενα άγχη, εμμονές, παρερμηνείες όσων λέγονται, μνημόσυνο όσων μένουν ανείπωτα, κοινές και ξεχωριστές μοναξιές, φόβος προσωρινής ή μόνιμης απώλειας εαυτού. Η Σβέμπλιν βάζει τα παραπάνω θέματα στο μικροσκόπιο, τα ερευνά κι έπειτα, με απόλυτη φυσικότητα, αφηγείται ιστορίες νοσηρές, σκοτεινά κωμικές και φωτεινά λυπητερές.  Τα επτά σπίτια είναι κενά κανονικότητας, ετοιμόρροπα μέσα στο τραύμα και τη σιωπή τους, ασφυκτικά φορτωμένα με αντικείμενα και έπιπλα που ουρλιάζουν.  Οι ήρωες της Σβέμπλιν περιπλανιούνται μέσα στα σπίτια τους αμήχανοι, βουβοί, παραιτημένοι, τρομαγμένοι από καθετί παράταιρο. Τριγυρίζουν σε δρόμους και λεωφόρους, εισβάλλουν σε ξένα σπίτια για να κλέψουν ένα θραύσμα ζωής δανεικής, μπαίνουν σε καταστήματα, νοσοκομεία, ανελκυστήρες μοναχικοί οδοιπόροι σε μια εναλλακτική πραγματικότητα. Γλιστρούν σε ρωγμές και σε πηγάδια της ύπαρξής τους, παρουσιάζουν αστάθεια στη σκέψη, στο βάδισμα, στο συναίσθημα, στον χρόνο, στον χώρο, στην πίστη τους. Χάνουν τα ίχνη τους ψάχνοντας μια ταυτότητα που έχει προ πολλού λήξει, ζουν ανάμεσα σε σημειώσεις, λίστες και υπενθυμίσεις, γίνονται φυγάδες, γίνονται σώματα που χωράνε σε 40 τ.μ, συναντούν τους σωσίες τους, συναντούν ανθρώπους ξένους αλλά όχι αποξενωμένους. Σε ένα χάρτη ψάχνουν να βρουν τη θέση τους γιατί τα πράγματα συμβαίνουν όταν κάτι δεν είναι στη θέση του. Τα πράγματα και οι λέξεις απομακρύνονται όταν νυχτώνει στις ψυχές και αφήνουν πίσω τους επιτάχυνση καρδιάς, λήθη και σπηλαιώδη ανάσα.
 
Η Έφη Γιαννοπούλου μετέφερε θαυμάσια στη γλώσσα μας όλες τις δονήσεις, την ένταση και το αλληγορικό στοιχείο της γραφής της Σβέμπλιν.
 
 
(Διεθνές λογοτεχνικό βραβείο Ribera del Duero)
Εκδόσεις Πατάκη
 

Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2021

Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, Η πόλη της καταχνιάς

Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, Η πόλη της καταχνιάς

Έντεκα σύντομες συναρπαστικές ιστορίες του σπουδαίου Ισπανού "παραμυθά" ενηλίκων Carlos Ruiz Zafón, του πολυβραβευμένου συγγραφέα που έφυγε από τη ζωή πριν ένα χρόνο, νωρίς και νέος, αφήνοντας για παρακαταθήκη μια σειρά ξεχωριστών μυθιστορημάτων τα οποία δημιούργησαν αναρίθμητες ομάδες ένθερμων αναγνωστών καθώς και τάση και μελέτη ύφους και γραφής για υποψήφιους νέους συγγραφείς ανα τον κόσμο. Χαρακτηριστικά στοιχεία των έργων του Zafón είναι η υποβλητική ατμόσφαιρα, το μυστήριο, η αγωνία, το απόκοσμο, η ανατροπή, η πλαστικότητα στις περιγραφές και στο φόντο, θολά πλάνα της Ιστορίας. Και πάντα η έντονη μυρωδιά των βιβλίων σε πρώτο επίπεδο, όλα ένας ύμνος στον κόσμο των βιβλίων.
 
Τα διηγήματα στην παρούσα συλλογή διαθέτουν ένταση και βάθος, περιγράφουν συνωμοσίες και σκιές χρόνων και αιώνων που κινούνται γύρω από το Κοιμητήριο των Λησμονημένων Βιβλίων. Οι χαρακτήρες είναι κάποιοι από εκείνους που ήδη συναντήσαμε στα μυθιστορήματα του Zafón να αιωρούνται στη σκιά του ανέμου σε ημιφωτισμένους ναούς και σκοτεινά δωμάτια. Υπάρχουν και χαρακτήρες που παίζουν ρόλο για πρώτη φορά θυμίζοντάς μας κάτι από ένα παλιό άρωμα, μια ανάσα στην ομίχλη, ένα φτερούγισμα ή μια εποχή που, από ασπρόμαυρο παγωμένο φωτογραφικό στιγμιότυπο, παίρνει κίνηση και χρώμα. Καταραμένοι ποιητές, νεκροί, ζωντανοί, φαντάσματα, μοιραίες γυναίκες, άγγελοι και επαγγελματίες δολοφόνοι. Ένα μικρό αγόρι που θέλει να γίνει συγγραφέας, επινοεί ιστορίες και τις αφηγείται στο κορίτσι που αγαπά. Η μικρή Λάια παίρνει τη θέση ενός αγγέλου και μεγαλώνοντας, προσφέρει υπηρεσίες ηδονής και απάτης. Ο ποιητής Θερβάντες δελεάζεται να γράψει ένα αριστούργημα που θα του χαρίσει καταξίωση και ζωή στην αγαπημένη του. (Από τα ωραιότερα διηγήματα της συλλογής, με συνδυασμό πραγματικότητας και μυθοπλασίας και χρήση της τεχνικής του εγκιβωτισμού). Ο Γκαουντί ταξιδεύει ως τη Νέα Υόρκη, αποδεχόμενος την πρόταση ενός πλούσιου πελάτη, για να χτίσει έναν ουρανοξύστη. Κι εκεί, θα γνωρίσει το φως και το σκοτάδι.
 
Κάποια από τα διηγήματα δημοσιεύονται για πρώτη φορά ενώ άλλα είχαν δημοσιευτεί σε περιοδικά και σε εκδόσεις εκτός εμπορίου. Οι εκδόσεις Editorial Planeta τα συνέλεξαν σε έναν τόμο και, χάρη στις εκδόσεις Ψυχογιός και στην θαυμαστή μετάφραση της Μαρίας Παλαιολόγου, μόλις κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά.
 
Αριστοτεχνικά γραμμένα διηγήματα με λογοτεχνικά "παιχνίδια" και ποικίλα είδη αφήγησης από τον μετρ  ενός εξέχοντος λογοτεχνικού σύμπαντος.
 
 
Εκδόσεις Ψυχογιός

Παρασκευή 5 Νοεμβρίου 2021

Anton Beraber, Η μεγάλη ιδέα

Anton Beraber, Η μεγάλη ιδέα


Τιμημένο με τα βραβεία Transfuge και Valery Larbaud, το πρώτο μυθιστόρημα του Anton Beraber διαθέτει μυστήριο, φαντασία, ρεαλισμό, ποίηση, εύρος, περιπέτεια, ιστορικά γεγονότα, γλώσσα μαγευτική και γραφή απόλυτα μεθυστική. Ένας λογοτεχνικός "μαγνήτης" από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα, ένα οδοιπορικό στον κόσμο και στο χρόνο με ένα πλήθος φωνών, εικόνων, συμβολισμών. Μια εξαίσια σύγχρονη ανασύνθεση της ομηρικής Οδύσσειας.  Η μεγάλη ιδέα είναι άμεση παραπομπή στην Μικρασιατική Καταστροφή, περίοδο από την οποία προέρχεται ο κεντρικός χαρακτήρας, με το διφορούμενο όνομα, Σαούλ Καλογιάννης που έλαβε μέρος στην εκστρατεία ως επικεφαλής μιας ομάδας στρατιωτών που κατάφεραν να σωθούν από την κόλαση μαζί του.
 
Ο Καλογιάννης είναι ήρωας αντιφατικός: νικητής και ηττημένος, άγγελος και δαίμονας, σύντροφος και προδότης, σύννεφο σκοτεινό και ήλιος. Είναι σιωπηλός, αινιγματικός, μια προσωπικότητα που γοητεύει και προκαλεί σχόλια. Ένας Οδυσσέας του καιρού του που ταξιδεύει, πολεμά, ναυαγεί, χάνεται, επανεμφανίζεται. Ένας Χριστός που βαδίζει πάνω στα νερά και στις φλόγες, ένα φως που δυναμώνει και σβήνει μέσα σε ερημιά αγιάτρευτη. Η ζωή του είναι φτιαγμένη από λογικά και παράλογα, συνδεδεμένα και ασύνδετα επεισόδια. Θεοποιείται και αποκαθηλώνεται ταυτόχρονα, η αλήθεια για την ύπαρξή του είναι σαν φωτιά σε ξερό θαμνότοπο: υπέροχες οι φλόγες και δεν αφήνουν τίποτα πίσω. Ένας ήρωας - ιδέα - σύμβολο, ένα λουλούδι πάνω σε γυμνά κλαδιά στο καταχείμωνο, ένας Μύθος.
 
Πενήντα χρόνια μετά την Καταστροφή της Μικράς Ασίας, ο ανώνυμος αφηγητής του μυθιστορήματος, ένας φοιτητής, κάνει την διατριβή του πάνω στην περίπτωση του Καλογιάννη. Ταξιδεύει από τη Σμύρνη ως τα Βαλκάνια, την Ευρώπη, την ορεινή και νησιωτική Ελλάδα, την Αθήνα ως τις φυλακές της χούντας των συνταγματαρχών. Συναντά ανθρώπους, μάρτυρες των μεγάλων γεγονότων, που γνώρισαν ή συνάντησαν τον Καλογιάννη, που πορεύτηκαν μαζί του ως μαθητές σε κήπους, κάτω και πάνω σε σταυρό. Οι αφηγήσεις τους συνθέτουν το ημιφωτισμένο πορτρέτο του και σχηματίζουν ένα παζλ ιστορίας και γεωγραφίας. Τελευταίος σταθμός του αφηγητή είναι μια αυλή, με φως Δεκέμβρη, πλάι σε μια γερασμένη βουβή Πηνελόπη που ατενίζει το κενό κρατώντας μια ζωή κι ένα σώμα φυλαγμένα κάτω από τα πεσμένα φύλλα.
 
Σπουδαίο έπος με μονολόγους παραληρηματικούς που φέρνουν στο νου το ύφος του Σελίν ή του δικού μας Γιώργου Χειμωνά. Εκρηκτική αφήγηση, αριστουργηματικό έργο.
 
Άθλος η άψογη μετάφραση της Αλεξάνδρας Κωσταράκου.
 
 
Εκδόσεις Πόλις

Τρίτη 2 Νοεμβρίου 2021

Κάρλα Μπέσα, Κι έτσι τότε εγώ απόμεινα δίχως το παιδί εκείνο

Κάρλα Μπέσα, Κι έτσι τότε εγώ απόμεινα δίχως το παιδί εκείνο

Γεννημένη στη Βραζιλία, κάτοικος Βερολίνου, πολυσχιδής καλλιτέχνης, ηθοποιός, σκηνοθέτις, μεταφράστρια και συγγραφέας, κάτοχος του Βραβείου Jabuti, του σημαντικότερου λογοτεχνικού βραβείου της Βραζιλίας, για την δεύτερη συλλογή διηγημάτων της, η Carla Bessa μόλις μας συστήθηκε στα ελληνικά με την πρώτη της συλλογή, χάρη στις εκδόσεις Σκαρίφημα που, για μια φορά ακόμα, μας φέρνουν σε άμεση επαφή με εξαίρετα κείμενα της νέας γενιάς της λατινοαμερικάνικης πεζογραφίας.
 
Ο παρών τόμος περιέχει δεκαέξι διηγήματα που θυμίζουν θεατρικά μονόπρακτα πίσω από τα οποία είναι φανερή η ανθρωπολογική μελέτη, καθώς αφορούν τη ζώνη του Ρίο ντε Τζανέιρο μακριά από το καρναβάλι, τα φώτα και τα προνόμια. Οι ήρωες των αφηγημάτων είναι ανθρώπινα ερείπια ανάμεσα στις φαβέλες, βρίσκονται στα όριά τους ή τα έχουν ξεπεράσει, προβαίνουν σε μη συνηθισμένες πράξεις, σκοτώνουν, σκοτώνονται, αυτοκτονούν, βιώνουν τον πόνο στον μέγιστο βαθμό και την τρυφερότητα στο ελάχιστο. Μονολογούν, γυρεύουν ένα χέρι να κρατήσει τα τελευταία όνειρά τους στην επιφάνεια πριν αυτά ναυαγήσουν στις λάσπες μιας αιώνιας βροχής, πριν οι ίδιοι κάνουν το salto mortale προς την ελευθερία.
 
Είναι θύματα οικογενειακής, αστυνομικής και κοινωνικής βίας, θύματα της μοναξιάς, της ανέχειας, των εξαρτήσεων, των συμμοριών και της παράνοιας. Θυμίζουν άγρια θηρία, βουλιάζουν αβοήθητοι στην οδύνη τους χάνοντας εαυτό, πίστη και βηματισμό. Χαμογελάνε με θλίψη πριν τα λάστιχα στριγγλίσουν στο οδόστρωμα, θρηνούν για τα όνειρα που κολυμπάνε στο αίμα, προσεύχονται, θέλουν να νικήσουν πριν ηττηθούν, έχουν ένα κομμάτι τους ριγμένο στον πάτο του πηγαδιού και ζουν με παραισθήσεις κυνηγημένοι σαν κραυγές. Ζουν στο δρόμο για να είναι ασφαλείς, ένοχοι αθωώνονται και αθώοι καταδικάζονται. Και μια μάνα απομένει "δίχως το παιδί εκείνο" χάνοντάς το δύο φορές!
 
Ιστορίες ωμού ρεαλισμού θεατρικής/κινηματογραφικής γραφής, συνδυασμός τεκμηρίωσης και μυθοπλασίας, αφήγηση σε πειραματικό ύφος με ευδιάκριτα τα στοιχεία του βραζιλιάνικου Μοντερνισμού.
 
Έκτακτη η εισαγωγή και αριστοτεχνική η μετάφραση από τον Νίκο Πρατσίνη.
 
 
Εκδόσεις Σκαρίφημα

Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2021

Άκης Παπαντώνης, bildungsroman

Άκης Παπαντώνης, bildungsroman

Ο Άκης Παπαντώνης συστήθηκε στο αναγνωστικό κοινό με την εξαιρετική νουβέλα του "Καρυότυπος" (Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Πεζογράφου του περιοδικού Ο Αναγνώστης, 2014). Έπειτα, το 2019, ήρθε το μυθιστόρημά του "Ρηχό νερό, σκιές". Στο ενδιάμεσο παρέδωσε δύο θαυμάσιες μεταφράσεις στα έργα του Βούλγαρου συγγραφέα Μιροσλάβ Πένκοφ, "Ανατολικά της Δύσης" και "Το βουνό των πελαργών", αμφότερα από τις εκδόσεις Αντίποδες. Τον Οκτώβρη του 2020, μια πολύ σημαντική στιγμή του Παπαντώνη καθώς από τις εκδόσεις Κίχλη κυκλοφόρησε η δίγλωσση συλλογή "Εκεί που είχαν ζήσει" του Ρέιμοντ Κάρβερ, όπου και έκανε ανθολόγηση - μετάφραση και επίμετρο. Λίγους μήνες πριν, Μάιος του 2021, κουβαλώντας στις αποσκευές του νου και της καρδιάς του τον κόσμο του Κάρβερ, ο Παπαντώνης έκανε ένα ακόμα πιο σημαντικό εκδοτικό βήμα με το προσωπικό του bildungsroman!
 
34 αφηγηματικά, εξομολογητικά, αυτοβιογραφικά ποιήματα σαν σύντομα διηγήματα με αρχή, μέση και τέλος, καθένα εκ των οποίων φέρει τίτλο και χρονολογία. Η προσωπική του διαδρομή από την γέννησή του έως σήμερα, ως το πολύ κοντινό μέλλον, με πρωταγωνιστές τα μέλη της οικογένειάς του και με τον πατέρα να κρατά τον κυρίαρχο ρόλο. Οι εποχές και τα χρόνια τρέχουν φέρνοντας αλλαγές, η παιδική ηλικία, η εφηβεία, η πορεία προς την ενηλικίωση, οι αλλαγές στις συνθήκες ζωής: τα καλοκαίρια, οι νύχτες και τα μεσημέρια, η θάλασσα, το ψυγείο της ΕΒΓΑ, η ανεμελιά, η πίκρα για το διαζύγιο των γονιών, όσα "σκάλωσαν" πίσω από στόματα κλειστά, τα τηλεφωνήματα, οι συναντήσεις, οι χωριστές τροχιές, ο φόβος των "ναι" και η πείνα των "όχι", οι σπουδές, η Ελλάδα του φωτός και των δακρυγόνων, η φθορά, η φιγούρα με τον ορό στο μπαλκόνι, οι γιορτές με τα χαμένα δώρα, η απώλεια, η νέα ζωή στη Γερμανία, η νέα οικογένεια με μέτρο σύγκρισης την παλιά παντοτινή, η αιχμηρή απουσία των απόντων, η γοητευτική σκοτεινιά της γραφής. Πάντα και παντού φωτογραφίες αποτύπωσης στιγμιαίας ευτυχίας που μυρίζουν άνθρωπο, μαλλιά, δέρμα, αισθήσεις.
 
Ο Παπαντώνης, μέσω των προσωπικών του βιωμάτων και των ιστορικών στιγμών στα ποιήματά του, εκφράζει ολόκληρη τη γενιά του και τους ανθρώπους που έζησαν ευημερία και διάψευση.
 
Τρυφερότητα, ένταση και ρεαλισμός εναλλάσσονται. Τολμηρή βουτιά στον βυθό του εαυτού, σε ό,τι όρισε και χάραξε τον Άκη Παπαντώνη και τους προσωπικούς του/μας χάρτες.
 
 
Εκδόσεις Κίχλη