Πάνος Τσερόλας, Όσα επιστρέφουν από τη θάλασσα

Βρίσκονται, χάνονται, ξαναβρίσκονται. Τόσο ίδιοι και τόσο διαφορετικοί, με τις αλλαγές και τα ραγίσματα που φέρνει ο χρόνος. Ο Μάρκος και η Άννα. Οι δυο κεντρικοί χαρακτήρες του συναρπαστικού και βαθιά συγκινητικού νέου μυθιστορήματος του Πάνου Τσερόλα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος.
 

Ο Μάρκος και η Άννα, στο τέλος της εφηβείας τους, σπουδαστές στην Πάτρα, γνωρίζονται τυχαία ένα βροχερό βράδυ της άνοιξης, αρχές του νέου αιώνα. Αρχή μιας γνωριμίας κι ενός έρωτα στην αρχή μιας νέας εποχής με κυρίαρχα συναισθήματα τον ενθουσιασμό και την ελπίδα για όσα θα φέρει ό,τι καινούργιο.
 

Χαρισματική και ανασφαλής, η Άννα. Παθιασμένος με το σινεμά και την κινηματογράφηση και με το τραύμα της απουσίας του πατέρα του να χάσκει ορθάνοιχτο, ο Μάρκος, επιχειρεί να ανασυνθέσει τη ζωή του εξαφανισμένου - νεκρού για κάποιους - γονιού του μέσα από μια ταινία τεκμηρίωσης. Με μια κάμερα καταγράφει ό,τι σχετίζεται με πληγές και ανείπωτα, βυθίζεται σε μια δίνη και αναμετριέται με τον εαυτό του και τους άλλους. Κι ο έρωτάς του με την Άννα, άλλοτε τόπος οικείος κι άλλοτε ξενιτιά. Οι ζωές τους κυλούν σε κοινές και διαφορετικές τροχιές εν μέσω γεγονότων, επιλογών, πλάνων, παύσεων, κοινωνικοπολιτικών αλλαγών, επιθυμιών, χωρισμών, δακρυγόνων, προσγειώσεων στη νέα πραγματικότητα και τραυματισμών.  Από το φωτεινό καλοκαίρι του 2004 στις μαύρες αποχρώσεις του χειμώνα του 2008, για να έρθει η οικονομική κρίση και να γίνουν τα όνειρα θύματα πτώσης σε γκρεμό, ως το δραματικό καλοκαίρι του 2015 με το δημοψήφισμα. Οι ανθρώπινες σχέσεις, η σχέση του Μάρκου και της Άννας, μετατρέπονται σε σύννεφα καπνού στον αέρα της εγχώριας πρόσφατης Ιστορίας.
 

Η Άννα μπαίνει στην πολιτική, ο Μάρκος κινηματογραφεί τοπία και γεγονότα. Οι δυο τους μπίλιες σε εκκρεμές που ταλαντεύεται και οι μπίλιες πέφτουν η μια πάνω στην άλλη. Συναντιούνται για λίγο, για στιγμές, για όσο κρατάει ένα τραγούδι που τους ενώνει.
 

Και μια θάλασσα δίνει, παίρνει, τρομάζει, στοιχειώνει, καταπίνει και ξεβράζει εικασίες και ιστορίες, φανερώνει διλήμματα, αποκαλύπτει τη διάρκεια μιας συνάντησης και κάθε λήψης που γίνεται στόχος, αστοχία, βυθός, επιφάνεια, τραγούδι λήθης / λύπης και μαύρη οθόνη με τίτλους τέλους.
 

Οι άνθρωποι έρχονται, φεύγουν, επιστρέφουν σε μέλλον υπαρκτό και υποθετικό, οι εκδοχές είναι ανοιχτές και η παλιά μόνιμη πληγή πυρετός. Κι όλα καταλήγουν μπροστά στη θάλασσα, εκεί που χάθηκε ο πατέρας του Μάρκου.
 

Ο Πάνος Τσερόλας έγραψε ένα πρωτότυπο, σύγχρονο ρεαλιστικό μυθιστόρημα κινηματογραφικού ρυθμού και ύφους, βάζοντας στο κέντρο μια ερωτική σχέση και στο φόντο όλα εκείνα τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που στιγμάτισαν τη χώρα και που μπαίνουν ως εμβόλιμα πλάνα στην σφιχτοδεμένη πλοκή του έργου. Ευφυώς και επιτυχώς, ο πολύ ξεχωριστός συγγραφέας Τσερόλας συνδυάζει το ατομικό με το συλλογικό της νωπής Ιστορίας με την ιστορία του Μάρκου και της Άννας και της προσμονής για όσα επιστρέφουν από τη θάλασσα.

 

Εκδόσεις Κέδρος

Gerhard Falkner, Apollokalypse

Εκδόσεων Loggia εγκώμιο ευγνωμοσύνης για τη σύσταση ενός συγγραφέα του βεληνεκούς του Gerhard Falkner κι ενός έργου εφάμιλλου μεγάλων μεταμοντέρνων μυθιστορημάτων - ποταμών που έφεραν ένα νέο ρεύμα στον χώρο των γραμμάτων παγκοσμίως.
 

Το παρόν μυθιστόρημα, που ήταν υποψήφιο για το Deutscher Buchpreis (Γερμανικό Βραβείο Βιβλίου), κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον περασμένο Νοέμβριο και, αναμφισβήτητα, αποτελεί ενα σημαντικότατο δείγμα της σύγχρονης εκρηκτικής γερμανόφωνης πεζογραφίας. Ο συνδυασμός Ομορφιά - Αποπλάνηση - Καταστροφή (αυτό φανερώνει ο παιγνιώδης τίτλος "Apollokalypse" που συστεγάζει τον Απόλλωνα, την Καλυψώ και την Αποκάλυψη) είναι διάχυτος σε όλη την έκταση του κειμένου το οποίο χτίζεται κομμάτι κομμάτι με τα υλικά της ομορφιάς, της σαγήνης, της εξαπάτησης, της απογοήτευσης, των άγριων κυμάτων της Ιστορίας, της τρικυμίας των ανθρώπινων σχέσεων και παθών, του έρωτα, της παράνοιας και της ολοκληρωτικής καταστροφής. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Γκέοργκ Άουτενριτ, συγγραφέας, ένας διονυσιακός ήρωας, ένας νάρκισσος με πολλαπλά είδωλα και θολωμένες ταυτότητες που αφηγείται και ανασυγκροτεί το παρελθόν του μέσα από ένα χάος προσωπικών καταστάσεων, εμμονών, κοινωνικοπολιτικών και ιστορικών εξελίξεων που σφραγίζουν και ανατρέπουν την πορεία του. Στο Βερολίνο των τρελών και των παθιασμένων, δεκαετιών '70, ' 80 και '90, εποχών επιφανειακά συναρπαστικών και εσωτερικά φλεγόμενων, οι χαρακτήρες του Falkner ζουν στα άκρα, συνουσιάζονται σχεδόν εμμονικά, λατρεύουν να αυτοθαυμάζονται, βυθίζονται στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά, τριγυρίζουν σε πάρτι και σε σκοτεινούς δρόμους, ερωτεύονται, αποζητούν λύτρωση και απελευθέρωση από τα ίδια τους τα δεσμά, φλερτάρουν με τον κίνδυνο και τις ρωγμές της πόλης και της χώρας. Είναι ερωτικοί, ερωτεύσιμοι, σχιζοφρενείς και, κυρίως, διχασμένοι όπως η πόλη στην οποία κατοικούν και στην οποία πάντα επιστρέφουν.
 

Πλάι στον Άουτενριτ, ως ένα χρονικό σημείο, οι φίλοι του Ντιρκ Προύι και Χάινριχ Μπίτνερ. Ο πρώτος, ένας αδρανής τύπος δίχως στόχους και καθήκοντα και ο δεύτερος, ένας μανιοκαταθλιπτικός καλλιτέχνης. Και οι δυο κάτι ανάμεσα σε δανδή και επαναστάτη. (Ο Μπίτνερ αποτελεί έναν από τους πιο συγκλονιστικούς ήρωες μυθιστορήματος). Και η femme fatale Ιζαμπέλ, που ταξιδεύει μαζί τους σε μια ξέφρενη διαδρομή με προορισμό την κόλαση.
 

Φαντάσματα ανάμεσα σε φαντάσματα, χωρίς πολιτική αντίληψη, λίγο πρίν και λίγο μετά την πτώση του Τείχους, σε ένα τρεμοφέγγισμα που θολώνει εικόνες, σκέψεις και πράξεις.
 

Έπειτα, στη διπλή ζωή του Άουτενριτ έρχεται η Μπίλι που πλέκει ένα παθιασμένο σενάριο σωματικών ηδονών, συμβόλων και αναλύσεων με φόντο μουσικές, εισόδους / εξόδους σε / από μυστικές υπηρεσίες και επαφές με τη RAF, ανάμεσα σε συνείδηση και ασυνειδησία, πίστη και αναξιοπιστία.
 

Γυναίκες που έρχονται, αποπλανούν, εξαφανίζονται και πεθαίνουν. Άντρες που μένουν, αποχωρούν, αλλάζουν, γιορτάζουν τη μοναξιά τους, τις ψυχώσεις τους και την ερημιά του πόθου τους, έρχονται αντιμέτωποι με τους σωσίες - εαυτούς τους και την οριστική συντριβή των ψευδαισθήσεων που έτρεφαν για χρόνια, παλεύουν να αποκτήσουν πρόσβαση στη μνήμη και στην αλήθεια που διεισδύουν και εξατμίζονται στη λήθη και στο ψέμα.
 

Πολυεπίπεδο, βλάσφημο, λυρικό, αριστοτεχνικό, σπαρακτικά υπέροχο σε σύλληψη, δομή και γλώσσα, το "Apollokalypse" γραφόταν επί μια εικοσαετία και έρχεται να προστεθεί στη λίστα των πεζογραφημάτων που παραθέτουν στοιχεία, ιστορικά γεγονότα και κλίμα μιας ολόκληρης εποχής σε ιδιοσυγκρασιακή βάση. Είναι ένα μείγμα τέχνης, πολιτικής, Ιστορίας, έρωτα, θανάτου και υπαρξιακών εκρήξεων, με πλήθος αναφορών και υπαινιγμών που αποκαλύπτουν και αποκρύπτουν ταυτόχρονα.
 

Ο Falkner, βραβευμένος ποιητής επίσης, συλλαμβάνει και αφηγείται μέσω του ήρωά του, όλα τα ανομολόγητα, τα απόκρυφα και τα δυσδιάκριτα συγχωνεύοντας στη γραφή του όλη την ομορφιά και την αποκρουστικότητα του κόσμου.
 

Ξεχωριστή μνεία στην εξαίσια μετάφραση της Μαρίνας Αγαθαγγελίδου που κατάφερε επάξια να δαμάσει τους όγκους λάβας ενός τέτοιου λογοτεχνικού ηφαιστείου.

 

 

Εκδόσεις Loggia

Μαρία Γαβαλά, Ο μικρός Γκοντάρ

 

"Ο μικρός Γκοντάρ" σηματοδοτεί την πολυαναμενόμενη επιστροφή της ακριβοθώρητης και σημαντικής μας πεζογράφου Μαρίας Γαβαλά στα λογοτεχνικά πράγματα, μετά το αριστουργηματικό της έργο "Κόκκινος σταυρός" του 2018.
 

Με τις ιδιότητες της σεναριογράφου και σκηνοθέτιδος, η Γαβαλά διαθέτει κινηματογραφική αφήγηση, η γραφή της έχει μελάνι-κάμερα χειρουργικής ακριβείας σε λήψεις, ενώ οι χαρακτήρες της αφήνουν έντονο αποτύπωμα, για καιρό,  μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης. Με τον "Κόκκινο σταυρό" η συγγραφέας μάς μετέφερε απο το παρόν στη ναζιστική Γερμανία, με φόντο την τέχνη και θίγοντας το ζήτημα της εξόντωσης των ψυχικά ασθενών της εποχής από τους ναζί. Στον "Μικρό Γκοντάρ" καλύπτεται χρονικά η περίοδος της δικτατορίας στην Ελλάδα παράλληλα με τα δραματικά γεγονότα του Μάη του '68, τη γενοκτονία του λαού της Μπιάφρα και τα βαθύτατα τραύματα του πολέμου της Αλγερίας.
 

Η Λουκία Βακαρή, αφηγήτρια της ιστορίας, είναι Ελληνίδα σπουδάστρια κινηματογράφου στο Παρίσι. Άνοιξη του '69 γνωρίζει και ερωτεύεται τον Γκασπάρ Φρενέλ, έναν φλεγόμενο ανήσυχο νεο κινηματογραφιστή, ο οποίος με μια μεταχειρισμένη 16άρα κάμερα στον ώμο καταγράφει τα άγρια γεγονότα της εποχής και τους αγώνες των ανθρώπων για το αύριο, αγώνες με αίμα και ομίχλη στο βλέμμα και στο δέρμα. Ο Γκασπάρ είναι ένας μικρός Γκοντάρ που θέλει να γίνει μεγάλος! Θέλει να συλλάβει τη φωνή της πραγματικότητας, να πάει κόντρα στη συλλογική αμνησία, να κάνει κινηματογράφο αλήθειας και τεκμηρίωσης που θα αφυπνίζει και θα θυμίζει. Άλλοτε οικείος, παρών, δίπλα στη Λουκία κι άλλοτε ανοίκειος, απών, αερικό, αίνιγμα, εξαφανίζεται και μετακινείται συνεχώς προκειμένου να αποτυπώσει στο φακό τη δύναμη και την αδυναμία, την αποδοχή και την άρνηση, την επανάσταση και την διεκδίκηση ζωής και ονείρων.
 

Στις δυσκολίες του Γκασπάρ έρχονται να προστεθούν τραύματα και τραυματισμοί, φίμωση και λογοκρισία. Η Λουκία αναμετράται με τα δικά της τραύματα: μισή στο Παρίσι, στις σπουδές της και στον έρωτά της για τον Γκασπάρ και μισή στην Ελλάδα της Χούντας, στην οικογένειά της με τον αγαπημένο της θείο Στέφανο κρατούμενο, εξόριστο και βασανιζόμενο. Σε μια προσπάθεια αποδέσμευσης από τον οικογενειακό κλοιό, έρχεται αντιμέτωπη με το παρελθόν και τα παιδικά της χρόνια, που ακόμα τα σέρνει σαν αλυσίδες στα πόδια της. Μέσα σε μια δίνη έρωτα, προσωπικών εσωτερικών εκκρεμοτήτων και κοινωνικών αναταράξεων, το νεαρό κορίτσι μπαίνει απότομα στα βαθιά νερά της ενηλικίωσης.
 

Σε ένα κόσμο που φλέγεται και μεταβάλλεται και με ομοιότητες εθνών δεμένες με το κόκκινο χρώμα της βίας και του εμφύλιου σπαραγμού, η Λουκία και ο Γκασπάρ είναι μαζί, χάνονται, ξαναβρίσκονται, παλεύουν με φαντάσματα, τέρατα και αναπηρίες, ονειρεύονται, ερωτεύονται ξανά απ΄την αρχή. Οι δυο τους στο επίκεντρο της εξιστόρησης και γύρω τους ένας Χορός νεκρών, επιζώντων, αγωνιστών, μεταναστών, απόκληρων, βασανισμένων.
 

Ένα πολυεπίπεδο αριστοτεχνικό μυθιστόρημα που βρίθει διλημμάτων και στοχασμών για την αλήθεια και την απάτη της έβδομης τέχνης και για τις πληγές της πρόσφατης παγκόσμιας Ιστορίας που επηρεάζουν και θα επηρεάζουν παρόν και μέλλον.

 

 

Εκδόσεις Πόλις