Η Λίλα Κονομάρα είναι μια από τις δημιουργούς της οποίας κάθε έργο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον λόγω του εντελώς ξεχωριστού ύφους και της θεματολογίας του. Αξέχαστη αναγνωστική εμπειρία το βιβλίο με τις δυο νουβέλες υπό τον τίτλο "Μακάο", από τις εκδόσεις Πόλις το 2002, για το οποίο η Κονομάρα τιμήθηκε με το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού Διαβάζω, το 2003. Το "Μακάο" επανεκδόθηκε αργότερα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και τις εκδόσεις Κέδρος, για να ακολουθήσουν μερικά ακόμα μυθιστορήματα, ανάμεσά τους κι ένα παιδικό, καθώς και μια συλλογή διηγημάτων. Σιγανά, ταπεινά και υπέροχα, η εργάτρια του λόγου, Λίλα Κονομάρα, έχει στο ενεργητικό της ένα σημαντικό λογοτεχνικό "παλάτι" στιγμών, γεγονότων και ανθρώπινων ιστοριών.
"Ο μπόγος", που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη είναι ένα αξιοπρόσεκτο δείγμα της πρόσφατης εγχώριας βιβλιοπαραγωγής. Χωρίς να κατατάσσεται στην κατηγορία "Ιστορικό μυθιστόρημα" πρόκειται για ένα κείμενο όπου η Ιστορία του 20ου αιώνα κρατάει τα ηνία των εξελίξεων, των καταστάσεων και του βίου των πρωταγωνιστών, φέρνει αλλαγές, μετακινήσεις, αφίξεις, αναχωρήσεις, μεταναστεύσεις και τα όνειρα, οι επιθυμίες και οι ζωές χωράνε - μαζί με δυο τριμμένα ρούχα και κάτι θραύσματα κειμηλίων καρδιάς - σε έναν μπόγο.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια πόλη της Μακεδονίας που δεν κατονομάζεται και καλύπτει χρονικά το διάστημα από το 1911 ως το 2018, άρα έναν αιώνα που ξετυλίγεται και κυλάει στις 420 περίπου σελίδες αυτού του εξαιρετικά καλοδουλεμένου μυθιστορήματος, του γεμάτου λογοτεχνικές αρετές και του οποίου η δομή και η αύρα φέρνουν στο νου σπουδαία ελληνικά - κλασικά πλέον - έργα όπως "Το 10" του Μ. Καραγάτση, "Η μητέρα του σκύλου" του Παύλου Μάτεσι ή τη θρυλική τριλογία του Γιώργου Μιχαηλίδη "Της επανάστασης, της μοναξιάς και της λαγνείας".
Στον "Μπόγο" συμβαίνει όμως το εξής παράδοξο και υπέροχο: ενώ τα χρόνια περνούν, οι ήρωες δεν γερνάνε - όπως δεν γερνάνε άλλωστε ποτέ τα ζητήματα τα ανθρώπινα -, ίσως μαραίνονται ή εξαφανίζονται μόνοι, μαζί, χωριστά. Τα γεγονότα, οι πόλεμοι, οι αναταράξεις, οι διχασμοί, οι αποχωρισμοί, οι εμφύλιοι, οι προσωπικές και συλλογικές ήττες και οι δικτατορίες τούς ταλανίζουν, τους αφαιρούν κάτι από τη νιότη τους αλλά εκείνοι ελπίζουν και αντέχουν, μένοντας ίδιοι, ατενίζοντας το φως που τρεμοσβήνει, κρατώντας στα χέρια τους έναν μπόγο εμπειριών, έχοντας ένα κόμπο στο λαιμό που προκαλεί συσπάσεις στα γεμάτα μνήμη σώματα, μην ανήκοντας πουθενά παρά μόνο στον τόπο και στις επιθυμίες τους και στις αθόρυβες επαναστάσεις τους.
Χιόνια, καλοκαίρια, βροχές, πλήθος χαρακτήρων, ο παπα - Λάμπρος, η παπαδιά Χαρίκλεια, ο γιατρός Φωτιάδης, ο χωροφύλακας, η αισθαντική Μάγδα, η γη κι ο ουρανός, ο καθηγητής Πέτρος Μεταλληνός, ο δήμαρχος, το καφενείο του Ζερβού, οι οικογένειες, η Ελλάδα σε διχασμό, ο δικαστής, ο διευθυντής της Εθνικής Τραπέζης, η Βούλα, η Ρηνιώ, ο Μιχάλης, ο τόπος και η χώρα καρδιές ασθενικές, ο Νίκος Κεχαγιάς, η Μαρίνα Κεχαγιά, ο τρελο- Γιάκο, ονόματα και μνήμες χάντρες σε κομπολόι, ο εργολάβος, η Άννα, η Αντιγόνη. Εκείνοι που στεριώνουν κι οι άλλοι που αλωνίζουν τον κόσμο. Οι έχοντες και οι μη έχοντες. Τα δράματα, οι συμφορές, τα πάθη, οι φόβοι, οι ενοχές, τα γέλια, οι γιορτές, το αίμα, τα ψεύδη, τα θαύματα, τα μάτια θάλασσες ανοιχτές και τα μάτια γκρεμοί. Το φεγγάρι, η ελιά, ο ορίζοντας, τα σπίτια που αναπνέουν και εκφράζουν τις ρωγμές τους, η πόλη που αλλάζει και μπαίνει λίγο λίγο σε τροχιά ανάπτυξης, το ραδιόφωνο, ο αγώνας ποδοσφαίρου της Κυριακής, η Ελλάδα του Σεφέρη, του Ελύτη, του Λειβαδίτη.
Και ο Μανόλης: o "ξένος"! Ο Μανόλης ο άγιος, ο δαίμονας, ο άγγελος εξ ουρανού, το κρυφό και φανερό αντικείμενο του πόθου, ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν με το βαθύ απόκοσμο βλέμμα, με τα δυνατά δημιουργικά χέρια, ο άνθρωπος ξαστεριά και ομίχλη που αγιογραφεί, αγιοποιείται, καταδικάζεται, που σέρνει τα βήματά του σε μοναχικό χορό στον αιώνα κάτω απ' τ' αστέρια, πίσω από βλέμματα, μέσα σε καρδιές ναυαγισμένες.
Η λαϊκή παράδοση συναντά τον έρωτα, τη μοναξιά, τους αρχέγονους μύθους και μαζί συμπορεύονται με τα ιστορικά γεγονότα σε αυτό το θαυμάσια δομημένο πολυφωνικό μυθιστόρημα με τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες να αφηγούνται καταστάσεις, πληγές, μικρές και μεγάλες αναστάσεις τόπου και εαυτού. Οι αφηγήσεις των στοιχείων της φύσης δένουν αρμονικά με εκείνες των ηρώων. Ένας κόσμος και μια πόλη σε συνεχόμενη συνομιλία έξω από την καταβόθρα του χρόνου και με τα ανθρώπινα ζητήματα - οικογενειακοί δεσμοί, έρωτας, λύπη, χαρά, κοινωνική άνοδος, πτώση - να παραμένουν ίδια, πάντα.
Πρωτότυπο και ευφάνταστο σε σύλληψη, με στοιχεία μαγικού ρεαλισμού, ο "Μπόγος" είναι ένα έργο τέχνης. Βαθύ, γενναιόδωρο σε συναίσθημα, αισθητική και εικόνες, με απόλυτα επιτυχή συνένωση και πιστή αναπαράσταση των δεκαετιών. Και με έναν μπόγο να ταξιδεύει, να θρηνεί, να γιορτάζει, να βάφεται με αίμα και δάκρυα, να χαρίζεται και να χαρίζει, στον αέρα ενός ολόκληρου αιώνα.
Εκδόσεις Καστανιώτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου