Σάββατο 27 Ιουνίου 2020

Νίκος Ξένιος, Τα σπλάχνα


Νίκος Ξένιος, Τα σπλάχνα

Σχεδόν ένας ολόκληρος αιώνας και τα γεγονότα της Ιστορίας γίνονται επιβάτες μιας ταχείας με ιλιγγιώδη πορεία πάνω σε ράγες κατεστραμμένες από χέρι ανθρώπινο. Σκόρπιες μνήμες: καπνός, φλόγες, φωνές, ένας σωρός από παιχνίδια, ένα παιδικό γέλιο σαν αναφιλητό, ένα ζευγάρι μάτια - κάρβουνα καρφωμένα στη στιγμή. Η κοφτή φωνή της μάνας κι ένας παλιάτσος που αιωρείται σε τεντωμένο σχοινί πάνω απ' το κενό.

Και μια ηδονή που αλλάζει σχήμα, αναπτύσσει θερμοκρασία και γίνεται Τέρας.

Αυτές οι μνήμες,αυτές οι περιστάσεις είναι φιγούρες στο χορό της Ιστορίας, είναι υλικά που διαμορφώνουν κομμάτι κομμάτι τον κεντρικό ήρωα του μυθιστορήματος, Άλκη Δομέστικο.

Ένας από τους πιο γοητευτικούς αρνητικούς χαρακτήρες της ελληνικής πεζογραφίας έως σήμερα. Άνθρωπος με διαταραγμένο ψυχικό κόσμο, με μια μόνιμη αίσθηση του ανικανοποίητου. Τα παιδικά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη, εφηβεία με έλξη για τα φασιστικά άρθρα των περιοδικών της μεταξικής περιόδου, φωτιές εντός και εκτός, ερωτικά σκιρτήματα, γάμος, σπουδές, πατρότητα, πτυχία, επαγγελματική αναγνώριση και καριέρα στο εξωτερικό. Μα πάντα εκείνο το έρεβος στα σωθικά που μέσα τους έχτισαν φωλιά ενοχές - φίδια για ο,τι δεν εκφράζεται. Μίσος για τους άλλους και για τον ίδιο τον εαυτό, ναρκισσισμός κι ένα "Άντε να πλύνεις τα χέρια σου" σαν ηχώ. Θροΐσματα από φτερούγες αγγέλων και απελπισμένη μοναξιά, μακριά από την οικογένεια και κοντά σε σώματα ξένα πίσω από ατμούς.

Μια συγκλονιστική πολυεπίπεδη ιστορία, βουτιά στον ψυχισμό του Δομέστικου και των συμπρωταγωνιστών του καθώς και μια κατάδυση στο βυθό μιας επικίνδυνης ιδεολογίας.

Ο Νίκος Ξένιος, με την καθηλωτική γραφή του και με τη χρήση πρωτοπρόσωπης και τριτοπρόσωπης αφήγησης που βρίθει υπαινιγμών, δημιούργησε ένα πολιτικό μυθιστόρημα υψηλού επιπέδου για τους κύκλους της Ιστορίας και για το Τέρας που παραμένει ναρκωμένο μέσα μας.


Εκδόσεις Κριτική

Τρίτη 23 Ιουνίου 2020

William Maxwell, Αντίο τώρα, τα λέμε αύριο

William Maxwell, Αντίο τώρα, τα λέμε αύριο

Κάθε μέρα, για ένα μικρό χρονικό διάστημα, έλεγαν "Αντίο τώρα" και "Τα λέμε αύριο". Δύο αγόρια στην αγροτική περιοχή Λίνκολν του Ιλινόι, περνούσαν μερικές ώρες μαζί δίχως να μοιράζονται ποτέ το εσωτερικά τους ναυάγια. Αντί καληνύχτας, ένα "Αντίο τώρα", ένα "Τα λέμε αύριο", ένας ανέμελος προσωρινός αποχαιρετισμός.

Έπειτα ένας πυροβολισμός. Κι αργότερα μια αυτοκτονία. Και έτσι, πέφτουν οι τίτλοι τέλους στην αρχή μιας φιλίας.

Η μητέρα του αφηγητή, ήδη νεκρή από πνευμονία το 1918, κι εκείνος, απαρηγόρητος ως παιδί και πληγωμένος ως ενήλικας στα τέλη του '70 που κυκλοφόρησε το συγκεκριμένο βιβλίο, αναμειγνύει εικόνες των παιδικών του χρόνων με θραύσματα της καταστροφής στην πορεία του Κλίτους και της οικογένειάς του.

Ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα με ένταση και λυρισμό για την τρωτότητα της παιδικής ηλικίας και τον επιβεβλημένο δρόμο προς την ενηλικίωση, για τα ψυχολογικά διλήμματα και τις κρυφές ενοχές που φυτρώνουν σαν αγριόχορτα στο πέρασμα του χρόνου.

Δύο παράλληλες ιστορίες, η μια μέσα στην άλλη, αποτελούν τον ιστό αυτού του σύντομου σπαραξικάρδιου μυθιστορήματος: η ιστορία μιας παράνομης ερωτικής σχέσης που διαλύει δύο οικογένειες και η ιστορία του ίδιου του αφηγητή που, πενήντα χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα, κόβει και μοιράζει σαν τράπουλα τις λεπτομέρειες της δικής του ζωής και του φίλου του, Κλίτους, στο Λίνκολν, αρχές της δεκαετίας του 1920.

Μια βουτιά στην παγωμένη λίμνη της οδύνης, της απώλειας της παιδικής αθωότητας. Ένα θολωμένο βλέμμα στην ανθρώπινη φύση και στο συναίσθημα της ήττας.

Εξαιρετική η μετάφραση του Παναγιώτη Κεχαγιά.

Ένα ακόμα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο που έρχεται να προστεθεί στον κατάλογο της σειράς Aldina των εκδόσεων Gutenberg.


Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας ΗΠΑ 1982
Μετάφραση: Παναγιώτης Κεχαγιάς
Εκδόσεις Gutenberg

Παρασκευή 19 Ιουνίου 2020

Alejo Carpentier, Κοντσέρτο μπαρόκ


Ένα αριστούργημα με αφήγηση που εκτείνεται σε μόλις 100 σελίδες και σφύζει από παλμό ζωής.

Μια πανδαισία ήχων και χαρακτήρων, ένα όργιο χρωμάτων και φωνών. Ένα ταξίδι στην Ιστορία και στην Τέχνη.

Δέκατος όγδοος αιώνας. Ένας πάμπλουτος Μεξικανός μαζί με τον Κουβανό υπηρέτη του επισκέπτονται τη Βενετία κατά τη διάρκεια των καρναβαλικών εκδηλώσεων. Μέσα στη βουή και στα ξέφρενα γλέντια συναντούν τον Βιβάλντι, τον Σκαρλάτι και τον Χέντελ και μεταβαίνουν σε ένα μοναστήρι ορφανών κοριτσιών, όπου ο Βιβάλντι διευθύνει τη χορωδία και διδάσκει μουσική. Εκεί αυτοσχεδιάζουν πάνω σ' αυτό που λέγεται πραγματική Τέχνη ενώ ο χώρος και ο χρόνος αποκτούν αφηρημένη έννοια, η πίστη για ζωή παίρνει πόντους και γίνεται κονσέρτο, γίνεται μουσικός διάλογος περί πολιτισμού και ανανέωσης των καλλιτεχνικών ρευμάτων.

Πρόσωπα και εποχές ίπτανται στον ουρανό του χρόνου.

Μια σημαντική επανέκδοση σε εξαίρετη φρέσκια μετάφραση από την Μελίνα Παναγιωτίδου, σε ένα, έτσι κι αλλιώς, μοντέρνο κείμενο και απαιτητικό, παράλληλα, που συνομιλεί μυστικά με τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες.

Ο Carpentier υπήρξε ένας κορυφαίος πεζογράφος και μουσικολόγος, ένα ανήσυχο πνεύμα, ένας από τους πρωτοπόρους της άνθησης της λατινοαμερικανικής πεζογραφίας. Και το Κοντσέρτο Μπαρόκ θεωρείται, υφολογικά και πραγματολογικά, το πιο ώριμο έργο του.


Μετάφραση: Μελίνα Παναγιωτίδου
Εκδόσεις Εξάντας

Τετάρτη 17 Ιουνίου 2020

Émilie de Turckheim, Ο Πρίγκιπας με το φλιτζανάκι

Émilie de Turckheim, Ο Πρίγκιπας με το φλιτζανάκι


Εννέα μήνες ώσπου να γεννηθεί το Καινούργιο. Η διάρκεια μιας "κυοφορίας" που αποτελείται από φωτεινά και σκοτεινά στιγμιότυπα, με τα δώρα, την αναμονή, τις μικρές πληγές και ματαιώσεις.
 
Ο νεαρός Αφγανός Ρεζά, έχοντας περιπλανηθεί από χώρα σε χώρα, κάνει αίτηση για άσυλο και φιλοξενείται για εννέα μήνες στο σπίτι της οικογένειας Turckheim στο Παρίσι. Ο Ρεζά, με ψυχή και σώμα που σέρνουν μαζί τους περιπλανήσεις, παγίδες, δρόμους, νύχτες, φόβους, μικρούς καθημερινούς θανάτους, είναι ο Ξένος που γίνεται Οικείος. "Ένα βλέμμα κι όλα γίνονται ασφαλή και σίγουρα". Η λέξη "μετανάστης" στα χείλη του έχει μια γλύκα ανείπωτη, παίρνει Ύψος και φοράει το ρούχο της Αξιοπρέπειας. 
 
Ο ερχομός του στο διαμέρισμα της Emilie αλλάζει την καθημερινότητα των μελών της οικογένειάς της.
 
Η προσπάθεια προσαρμογής του ενός στην κουλτούρα του άλλου, οι σιωπές και η δυσκολία επικοινωνίας, το μοίρασμα, η δοτικότητα, η τρυφερότητα του Ρεζά, η μοναξιά που έστησε ιστό βαθιά εντός του και ο βουβός πόνος - θολό τοπίο στο βλέμμα του παράλληλα με τον παρορμητισμό και την αθωότητα που τον διακατέχουν, είναι τα στοιχεία εκείνα που θα φέρουν κοντά τους ήρωες αυτής της γλυκόπικρης ιστορίας. 
 
Ο Ρεζά σερβίρει στην Emilie τσάι, σε φλιτζανάκια που εκείνη που ποτέ δεν χρησιμοποίησε. Όσο αυτή του μιλάει για βιβλία και ποίηση, εκείνος γίνεται ο Πρίγκιπας που πίνει το τσάι του σε φλιτζανάκι από φίνα πορσελάνη, μακριά από τη θλίψη και τις λάσπες του προσφυγικού καταυλισμού. Πονάει για τον πόλεμο που μαίνεται στη χώρα του όσο πονάει για τον "πόλεμο" στο κεφάλι της αφηγήτριας - οικοδέσποινας.
 
Ο Πρίγκιπας λαμβάνει αγάπη, δυναμώνει, ριζώνει, ανθίζει στο χείλος μιας άγριας θάλασσας του κόσμου που ξεβράζει πτώματα και νεκρές ελπίδες.
 
Η Émilie de Turckheim κατέγραψε την εμπειρία φιλοξενίας σε ένα ημερολογιακής μορφής μυθιστόρημα, με γλώσσα απλή, χωρίς φιοριτούρες και δίχως ίχνος μελοδραματισμού. Μέσα από τη συγκινητική αφήγηση, η συγγραφέας ρίχνει θεμέλιο τους προβληματισμούς της για τη σημερινή Ευρώπη κι έπειτα, με την αλήθεια των λέξεων, χτίζει ένα καταφύγιο Αγάπης και Αδελφοσύνης.
 
Θαυμάσια μετάφραση της Ρούλας Γεωργακοπούλου σ' αυτό το θαυμάσιο μυθιστόρημα που μόλις κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις Πόλις.
 
 
Μετάφραση: Ρούλα Γεωργακοπούλου
Εκδόσεις Πόλις

Δευτέρα 8 Ιουνίου 2020

Εύα Γκαρθία Σάενθ ντε Ουρτούρι, Η σιωπή της λευκής πόλης

Εύα Γκαρθία Σαενθ ντε Ουρτούρι, Η σιωπή της λευκής πόλης


Σε αυτό το μεθυστικό αστυνομικό θρίλερ, το οποίο αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές στην Ισπανία αλλά και όπου μεταφράστηκε, πρωταγωνιστούν η Βιτόρια, πρωτεύουσα της χώρας των Βάσκων, τα επιβλητικά της κτίρια, η αρχιτεκτονική, οι δρόμοι που κρύβουν φόβους και παλιά μυστικά, οι γιορτές, οι χαρές και οι λύπες, η σιωπή και ό,τι υπάρχει θαμμένο σε ψυχές, στόματα, μάτια και σπίτια. 


Είκοσι χρόνια πριν, ολόκληρη η πόλη τρομοκρατήθηκε από μια σειρά εγκλημάτων από το χέρι του Τάσιο Ορτίθ ντε Θάρατε, φημισμένου αρχαιολόγου, τηλεοπτικού αστέρα και καρδιοκατακτητή.


Είκοσι χρόνια μετά, και λίγο πριν την αποφυλάκισή του, νέα φρικτά εγκλήματα λαμβάνουν χώρα και μια νέα απειλή πλανάται σαν μαύρο σύννεφο πάνω από τη Λευκή Πόλη.


Οι έρευνες ξεκινούν: ο νεαρός αστυνομικός, Ουνάι Λόπεθ ντε Αγιάλα, με καλυμμένες τις ανεπούλωτες πληγές μιας προσωπικής του τραγωδίας, κάνει έναν αγώνα δρόμου προκειμένου να σταματήσει τους φόνους. Μόνο που ο δρόμος έχει επικίνδυνες στροφές και ανθρώπους - αγριεμμένα κύματα που σκάνε με ορμή σε κάθε γωνιά, έχει μυστικά που βγαίνουν στο φως και πέφτουν σαν βροχή από σφαίρες ανακόπτοντας την πορεία του.


Κρυμμένες οικογενειακές σχέσεις, αρχαίοι μύθοι και θρύλοι, φέτες ιστορίας είναι κόμποι στο ίδιο σχοινί που ενώνει την πόλη με τους κατοίκους της, οι περισσότεροι εκ των οποίων θεωρούνται ύποπτοι.


Κάθε σημείο της Βιτόρια αποκτά σάρκα και οστά χάρη στις ολοζώντανες περιγραφές της ντε Ουρτούρι που αναδεικνύουν μνημεία και κτίρια.


Ένα καθηλωτικό σκοτεινό μυθιστόρημα, με καταιγιστική δράση, ανατροπές και γρίφους για δυνατούς λύτες. Πρόσφατα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Daniel Calparsoro.


Θαυμαστή μετάφραση από την Αγγελική Βασιλάκου σε ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία των εκδόσεων Ψυχογιός.
Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου
Εκδόσεις Ψυχογιός

Δευτέρα 1 Ιουνίου 2020

Cloé Mehdi, Τίποτε δεν χάνεται

Cloé Mehdi, Τίποτε δεν χάνεται

 
Νύχτα Δεκέμβρη, δεκαπέντε χρόνια πριν, σε μια μικρή συνοικία σε προάστιο του Παρισιού, ο δεκαπεντάχρονος Σαΐντ πέφτει νεκρός από χέρι ένστολου κατά τη διάρκεια επεισοδίων και αστυνομικού ελέγχου. Κι έπειτα, ένα γκράφιτι και συνθήματα για δικαιοσύνη ζωγραφίζονται στον τοίχο για τη διατήρηση της μνήμης. Και σβήνονται, για να μην στριφογυρίζει η λήθη στον ύπνο της, για να μη γίνει η σιωπή κραυγή. 
 
Κάποιοι δεν ξέχασαν ποτέ...
 
Ένα παιδί πέθανε άδικα και ακολούθησε ένα ντόμινο καταστάσεων ενώ ο αστυνομικός αθωώθηκε με το πρόσχημα της ακούσιας χρήσης βίας που προκάλεσε τον θάνατο του Σαΐντ άνευ προμελέτης. Κομμάτια ενός πολυσύνθετου παζλ που ο εντεκάχρονος ήρωας του μυθιστορήματος, Ματιά, ισλαμικής καταγωγής, προσπαθεί να συναρμολογήσει, προκειμένου να καταλάβει γιατί η οικογένειά του διαλύθηκε και ζει τώρα ως κηδεμονευόμενος με μια άλλη: αυτή του νεαρού Ζε, που κάνει εξέγερση μέσω της ποίησης και των λέξεων, και της αυτοκτονικής Γκαμπριέλ.
 
Ο μικρός Ματιά είναι ωριμότερος του κανονικού, δεν τον αγγίζει η βρωμιά του κόσμου αφού το τείχος του είναι απόρθητο! Μονάχα που έρχονται εκείνες οι δύσκολες νύχτες με τα αναπάντητα γιατί, με τις σκιές που του πλακώνουν το στήθος, με τον φόβο της τρέλας, με μια θολή εικόνα ενός σώματος που αιωρείται, με θολά θραύσματα από ματωμένες φλέβες και με την απουσία που σαν γυαλί σκίζει το δέρμα και την ψυχή του.
 
Ένας κόσμος πάνω σε τεντωμένο σχοινί κι από κάτω, άβυσσος. Ο κόσμος μέσα από τα μάτια του Ματιά.
 
Ένα εντεκάχρονο παιδί στην ορχήστρα σαν ήρωας αρχαίου δράματος...μονολογεί, θέτει ερωτήματα, αναλύει, τρέμει, δακρύζει. Και ένα ένα τα υπόλοιπα πρόσωπα της ιστορίας παίρνουν θέση δίπλα του, πίσω του, ως Χορός, και η αφήγησή τους ξετυλίγει το μπερδεμένο κουβάρι.
 
Σφιχτοδεμένη πλοκή και ανατροπές.
 
Η γραφή της νεαρότατης Cloé Mehdi είναι νυστέρι που σκάβει βαθιά και θίγει καυτά ζητήματα: οικογένεια σε δυσλειτουργία, ψυχική ασθένεια, κατάχρηση εξουσίας, εγκλήματα χωρίς τιμωρία, αθώο αίμα που ζητά δικαίωση και προσπάθεια ένταξης και ισορροπίας σε ένα αρρωστημένο κοινωνικό περιβάλλον.
 
Δικαίως πολυβραβευμένο αυτό το σπαρακτικό μυθιστόρημα που είναι ουσιαστικά ένα ψυχογράφημα, ένα μανιφέστο, ένα ουρλιαχτό ενάντια στην αστυνομική βία και την κοινωνική ανισότητα.
 
Θαυμάσια μετάφραση από τον Γιάννη Καυκιά.
 
Ένα από τα ωραιότερα δείγματα γραφής της σύγχρονης γαλλόφωνης πεζογραφίας που εξέδωσαν και μας χάρισαν οι εκδόσεις Πόλις.
 
 
Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς 
Εκδόσεις Πόλις