Παναγιώτης Περιβολάρης, Ιστορίες μεταναστών

Αρντιάνα-Άννα Μπ. - Ζαμφίρε Λ. - Μανιόλα Κ. - Μαρία Κχ. - Τζελάλ Ν. - Μιχάλης Κ.- Πελλούμπ Τ. - Χάνκο Ντ. - Γιασάρ Φ. - Μπίλυ Τ. - Μζία Φ. - Μαρτίνο Ζ. - Ματίλντα Δ. - Γκεζίμ Ντ. - Ιμράν Ρ. - Αλεξάνδρα-Αλέσσα Κ. - Φώτης-Φεστίμ Ν. και Αχμάντ.
 

Όλοι τους πρωταγωνιστές σε αυτά τα εξαιρετικά -σαν μονόπρακτα- διηγήματα. Ένας προβολέας και μια καρέκλα σε μια άδεια σκηνή και σκηνικά οι αλήθειες τους και οι ιστορίες τους.  Ένας ένας παίρνουν σειρά μπροστά στο κοινό και αφηγούνται κοιτώντας μας κατάματα, ζητώντας όχι οίκτο αλλά μια δόση προσοχής. Ξεγυμνώνονται, σκορπίζουν τα κομμάτια τους, υπενθυμίζουν ότι, αν και μετανάστες, παραμένουν άνθρωποι που κυνήγησαν ένα όνειρο γραπωμένοι από μια σανίδα την ώρα που τα πάντα γύρω τους βούλιαζαν.
 

Γύρευαν μια στεριά, μια θέση κάτω απ' τον ήλιο της Ελλάδας.
 

Οι αφηγήσεις τους συγκλονίζουν.
 

Ο εφιάλτης δεν τελείωσε στην πατρίδα που άφησαν πίσω τους, τους ακολούθησε και στο ελληνικό έδαφος ή κατά την πορεία τους προς αυτό.  Λύγισαν, υπήρξαν στιγμές που ένιωσαν ότι η αξιοπρέπειά τους διαλύθηκε. Σταδιακά αφομοιώθηκαν σε μια κοινωνία ξενοφοβική. Αγάπησαν, έδωσαν, εργάστηκαν σκληρά, ζητώντας λίγη αποδοχή.
 

Ήταν οι ξένοι που κατάφεραν σε αρκετές περιπτώσεις να γίνουν οι πιο δικοί μας. Ήταν εκείνοι που ταλαιπωρήθηκαν από ακροδεξιές ομάδες παντός τύπου.
 

Βγήκαν νικητές, αλώβητοι από λαβύρινθο φιδιών και τεράτων και γίνανε οι καθρέφτες μας.
 

Μια ξεχωριστή συλλογή διηγημάτων - προσωπικών μαρτυριών που ο Παναγιώτης Περιβολάρης με ευλάβεια συνέλεξε, κατέγραψε, έγραψε και πρόσφερε στο αναγνωστικό κοινό, ως μια υπενθύμιση για αντίσταση σε κάθε μορφή μίσους και φασιστικής συμπεριφοράς ενάντια στο "αλλιώτικο και το απ' αλλού φερμένο" που συχνά "δεν το αντέχουν οι άνθρωποι".

 

 

Εκδόσεις Πόλις

Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ, Τα νιάτα του Μάρτιν Μπιρκ

Το κορυφαίο αυτό έργο της σουηδικής λογοτεχνίας κυκλοφόρησε το 1901 προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων και αποτέλεσε το λογοτεχνικό ντεμπούτο του Σέντερμπεργκ.

 

Αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα διαποτισμένο με τα στοιχεία του ερωτισμού, της μελαγχολίας, της ειρωνικής διάθεσης. Γεμάτο συναίσθημα, ποιητικότητα, ρομαντισμό και φιλοσοφική σκέψη για έναν κόσμο με σημάδια συλλογικής παρακμής. Ένα σύντομο έργο ενηλικίωσης του κεντρικού ήρωα σε τρία στάδια: η αθώα παιδική ηλικία, η φορτωμένη πόθους νιότη και η κατοπινή ωριμότητα, καλυμμένη σε ένα ομιχλώδες πέπλο ματαίωσης.

 

Ο Μάρτιν είναι ένα παιδί ονειροπόλο, η φύση μπροστά του παίρνει σάρκα και οστά, συνομιλεί μαζί του, οι τέσσερις εποχές γίνονται μέσα του εικόνες και λέξεις. Ο Μάρτιν θέλει να γίνει ποιητής. Μεγαλώνοντας σε ένα οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον καθωσπρεπισμού και με κυρίαρχη τη φιγούρα της δεσποτικής του μητέρας, ο Μάρτιν γίνεται δημόσιος υπάλληλος. Ο δρόμος που του έστρωναν οι νεράιδες-επιθυμίες γέμισε εμπόδια και το νεαρό αγόρι θάβει τα όνειρά του κάτω απ' το πυκνό χιόνι, στο βωμό του βιοπορισμού κι ενός ασφαλούς μέλλοντος που θα τον κάνουν εξέχον μέλος της κοινωνίας.

 

Ο Μάρτιν παλεύει με τις νόρμες, αμφισβητεί τη θρησκεία, οδηγείται στον μηδενισμό. Ο πυρετός μέσα του καίει σταθερά, η ζωή του μοιάζει με μπερδεμένο σενάριο με σκηνικά τις υποκριτικές συμπεριφορές και τις φτηνές διασκεδάσεις. Η μπουρζουαζία είναι θηλιά στο λαιμό, οι έρωτες εφήμεροι, η ψυχή του ένα άδειο βαγόνι εκτροχιασμένο σε χιονισμένο τοπίο. Τα νιάτα του γίνονται βορά στο θεριό του χρόνου.

 

Ο Μάρτιν γράφει για να αναπνέει, αποτυπώνει λέξεις σε ποιήματα χιονονιφάδες που χορεύουν στον αέρα. Και τα χρόνια περνούν. Και έρχεται η ωριμότητα. Και τα πρόσωπα που ο Μάρτιν κάποτε πολύ αγάπησε έγιναν σκιές σε νεκρική πομπή.

Τολμηρό για την εποχή του έργο, βαθιά φιλοσοφικό και επικριτικό. Στο στόχαστρο της γραφής του Σέντερμπεργκ μπαίνουν θέματα περί θρησκευτικής πίστης, μισογυνισμού, ρόλου των δύο φύλων, ανόδου και πτώσης του ανθρώπινου γένους.

 

Μεγαλειώδες μυθιστόρημα ιδεών για την κάθε είδους απώλεια, αριστοτεχνικά μεταφρασμένο από τα σουηδικά από την Αγγελική Νάτση, η οποία δημιούργησε ένα εντυπωσιακό επίμετρο για τον βίο και το έργο του Σέντερμπεργκ.

 

 

Εκδόσεις Αστάρτη

Friedrich Ani, Η μέρα χωρίς όνομα

 

Μια αγκαλιά, ένα φιλί, ένα παιχνίδι - πρόβα εκδίκησης, μια θηλιά, μια λάθος κίνηση, μια ανάσα κομμένη. Οι νεκροί έρχονται και ζητούν την αγάπη που στερήθηκαν, ζητούν ζεστασιά, δικαίωση. Έρχονται, φεύγουν αλλά πάντα επιστρέφουν.
 

Είκοσι χρόνια πριν, η δεκαεπτάχρονη Έστερ βρίσκεται κρεμασμένη σε ένα πάρκο. Ο αστυνομικός επιθεωρητής Γιάκομπ Φρανκ ανακοινώνει την τραγική είδηση στην Ντόρις, την μητέρα του κοριτσιού. Επί επτά ώρες, γίνεται ολόκληρος μια αγκαλιά για την άγνωστή του γυναίκα όσο απ' το στόμα της βγαίνει το πικρό τραγούδι ενός ανθρώπου που δεν έχει τίποτα πια να περιμένει.   Ένα χρόνο αργότερα, η Ντόρις βάζει τέλος στη ζωή της.
 

Είκοσι χρόνια μετά, ο Λούντβιχ Βίντερ, πατέρας της Έστερ και σύζυγος της Ντόρις, εμφανίζεται στην πόρτα του τέως πλέον επιθεωρητή και του ζητά να ανοίξει ξανά ο φάκελος της υπόθεσης, όντας βέβαιος ότι η κόρη του δολοφονήθηκε.
 

Μια νέα έρευνα ξεκινά. Ο Φρανκ συναντά πρόσωπα από τον οικογενειακό και κοινωνικό περίγυρο των Βίντερ. Έρχεται αντιμέτωπος με την άρνηση, τις εικασίες, τις διαφορετικές εκδοχές της αλήθειας. Κι όσο η έρευνα γίνεται πιο επίμονη, οι αλήθειες ξημερώνουν και ρίχνουν φως σε σκοτεινά μυστικά, σιωπές, υποταγμένες συμπεριφορές που περνάνε σαν κληρονομιά από γενιά σε γενιά, λάθη - καρφιά σε σταυρό βουβών μαρτυρίων. Κι ύστερα έρχεται ένα ημερολόγιο που φανερώνει σύννεφα, τα οποία φέρνουν άγρια βροχή σε τρύπια στέγη.
 

Η αστυνομική έρευνα είναι μονάχα το φόντο σε αυτό το συνταρακτικό μυθιστόρημα, γιατί το κυρίαρχο στοιχείο είναι οι μεταξωτές ζωές που τσαλακώνονται πίσω από κλειστές πόρτες.
 

Η γραφή του Friedrich Ani είναι διεισδυτική, ένα νυστέρι που σκάβει σε βάθος τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων, που με τη σειρά τους κουβαλάνε έναν ολόκληρο κόσμο, σέρνοντας στα πόδια τους τις βαριές αλυσίδες των παιδικών τους χρόνων. Οργανωμένη πλοκή και αριστοτεχνικά δομημένοι χαρακτήρες σε ένα μυθιστόρημα - οξύ κοινωνικό σχόλιο για τα προσωπικά αδιέξοδα της σύγχρονης οικογένειας-κυψέλης!
 

Αξιοθαύμαστη η μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου σε αυτό το σπουδαίο έργο, που έρχεται να προστεθεί ως διαμάντι στην συλλογή της σειράς Aldina των εκδόσεων Gutenberg. 

Άρθουρ Σνίτσλερ, Πεθαίνοντας

 

Ο έρωτας κι ο θάνατος είναι τα δύο θέματα με τα οποία καταπιάστηκε και έβαλε στο μικροσκόπιο των έργων του ο Άρθουρ Σνίτσλερ, αυτός ο μέγας ανατόμος της βιεννέζικης κοινωνίας της εποχής του. Ανατόμος κυρίως της ανθρώπινης ψυχής και των παθών της, της επιθυμίας της για δραπέτευση προς την ελευθερία και το φως.
 

Μια φαινομενικά απλή ιστορία είναι η ιστορία του "Πεθαίνοντας": ένα νεαρό ζευγάρι ερωτευμένων έρχεται ξαφνικά αντιμέτωπο με την παγωμένη παρουσία του θανάτου.
 

Ο Φέλιξ μαθαίνει ότι είναι βαριά άρρωστος και ανακοινώνει στην αγαπημένη του Μαρί ότι δεν έχει παρά μερικούς μήνες ζωής μπροστά του.  Εκείνη λυγίζει σαν κλαδί αδύναμο, αδυνατεί να αποδεχτεί την αλήθεια, δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό της δίχως τον λατρεμένο της Φέλιξ. Του ορκίζεται ότι θα πεθάνει μαζί του όταν εκείνος της το ζητά. Βαθιά ερωτευμένη και αφοσιωμένη, η Μαρί αποφασίζει να τους βρει ο θάνατος μαζί.
 

Ταξιδεύοντας, αντικρίζοντας ειδυλλιακές εικόνες της φύσης που, είτε μαραίνεται είτε ανθίζει, ακτινοβολεί ομορφιά, αντικρίζοντας τη ζωή έξω από ένα παράθυρο να λαμπυρίζει σαν θάλασσα στον ήλιο, η Μαρί αλλάζει γνώμη.
 

Η ζωή αρχίζει να την κερδίζει, να την συγκινεί, να την στροβιλίζει στα βήματα ενός βιεννέζικου βαλς.
 

Κι εκεί αρχίζει ένα αέρινο ψυχολογικό παιχνίδι που ,ενίοτε, γίνεται ψυχρός άνεμος. Κι ο φόβος, και χέρια που προσπαθούν να πιαστούν από ό,τι ζωντανό μακριά από τη θανατερή σκιά.
 

Λιτή γραφή γεμάτη υπαινιγμούς και λεπτή ειρωνεία, αριστοτεχνικές περιγραφές τοπίων, φύσης, βίου και μεταβαλλόμενων συναισθημάτων.
 

Πρώτη νουβέλα του Άρθουρ Σνίτσλερ, δημοσιεύτηκε το 1892 και κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Νεφέλη το 1988, σε μετάφραση της Μαρίας Γεωργουσοπούλου.  Δυστυχώς εξαντλημένη η αριστουργηματική αυτή νουβέλα, αναμένουμε σύντομα μια επανέκδοσή της.

 

 

Μετάφραση: Μαρία Γεωργοσοπούλου

Εκδόσεις Νεφέλη
 

Μπέρναρντ Μάλαμουντ, Το μαγικό βαρέλι και άλλες ιστορίες

 
"Να δουλεύουμε απλώς και μόνο για να δημιουργήσουμε ιστορίες δεν είναι άσχημος τρόπος για να βιώσουμε τη μοναξιά μας", δήλωσε λίγο πριν τον θάνατό του ο εμβληματικός συγγραφέας Μπέρναρντ Μάλαμουντ.
 

Και είναι αυτή η μοναξιά ο καρπός που ανθίζει και γεννά κλαδιά σε αυτή τη μεγαλειώδη συλλογή διηγημάτων, που καλύπτουν μια πορεία δημιουργίας και απαράμιλλης γραφής 23 χρόνων.
 

Τριάντα διηγήματα-κομψοτεχνήματα περιλαμβάνονται στον καλαίσθητο πρώτο τόμο των Απάντων του, αντίδωρο των εκδόσεων Καστανιώτη προς το αναγνωστικό κοινό που χρόνια περίμενε μια τέτοια εκδοτική κίνηση.
 

Ο Μάλαμουντ, ένας από τους κορυφαίους αμερικανοεβραίους συγγραφείς του 20ου αιώνα, (ανάμεσα στον Σωλ Μπέλοου και τον Φίλιπ Ροθ), πολυβραβευμένος, (απέσπασε δύο φορές το National Book Award και το βραβείο Pulitzer), με την συμπυκνωμένη ήσυχη σπινθηροβόλα γραφή του, έπλασε χαρακτήρες που, ανεξαρτήτως εποχών, είναι οι διπλανοί μας, οι πιο δικοί μας, εμείς οι ίδιοι που κυνηγάμε χίμαιρες, απαιτούμε, μετανιώνουμε, βουλιάζουμε, πέφτουμε, ψηλώνουμε ή πεθαίνουμε στον ίσκιο προσωπικών αδιεξόδων.
 

Γόνος Ρώσων εμιγκρέδων, ο Μάλαμουντ, μετέτρεψε τις εικόνες των παιδικών του χρόνων σε ιστορίες. Το μπακάλικο των γονιών του, ένα τοπόσημο, μια σκηνή που πάνω της θα λάβαιναν χώρα τα δράματα και τα τεκταινόμενα στο κατοπινό του έργο.
 

Οι ήρωες των διηγημάτων του είναι μετανάστες που παλεύουν να σταθούν όρθιοι κρατώντας σφιχτά στις χούφτες τους κλωστές του ξηλωμένου αμερικανικού ονείρου: έμποροι, μπακάληδες, προξενητές, συγγραφείς, νοικάρηδες, δαίμονες και άγγελοι. Εβραίοι που ζουν αγωνίες, ναυάγια και απώλειες, που η χαρά γι' αυτούς είναι αέρας που τρέχει και δεν πιάνεται, που το νόημα της ζωής τους είναι η έλλειψή του.
 

Αυτοβιογραφικά διηγήματα υψηλής τέχνης, με υπόγειο χιούμορ παρά τα δράματα των πρωταγωνιστών τους οι οποίοι παρελαύνουν από μπροστά μας κι ύστερα πιάνουν μία θέση στο πάνθεον της μνήμης...γιατί πολύ απλά, δεν ξεχνιούνται μετά το πέρας της ανάγνωσης.
 

Αναμένουμε τον δεύτερο τόμο με τα υπόλοιπα διηγήματα αυτού του σπουδαίου μυθιστοριογράφου και διηγηματογράφου που, με την οικονομία, τον ρεαλισμό και τη σαγήνη της γραφής του, μαγεύει και συγκινεί.
 

Εξαιρετική μετάφραση από την Σταυρούλα Αργυροπούλου.

 

 

Εκδόσεις Καστανιώτη

Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Largo

 

Πρωτοεμφανιζόμενος στο χώρο της πεζογραφίας, -έχοντας στο ενεργητικό του δύο μελέτες και την επιμέλεια στον συλλογικό τόμο "ΣΥΡΙΖΑ: ένα κόμμα εν κινήσει"- , ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης κερνά γενναιόδωρα το αναγνωστικό κοινό, που αγαπά τη μικρή φόρμα, με μια συλλογή δεκαπέντε διηγημάτων μικρής έκτασης και μεγάλης έντασης.

 

Ανάμεσα στα χτυπήματα του μετρονόμου, τα διηγήματα συνδέονται με το άλυτο ερώτημα του χρόνου, σκαλίζουν εδάφη απώλειας, μνήμης, κίνησης, αδράνειας, εκκίνησης και αφετηρίας καταστάσεων. Οι ζωές μοιάζουν σαν νησιά, μικρές κουκίδες στον παγκόσμιο χάρτη και οι ήρωες των ιστοριών, από ένα χωριό της Χαλκιδικής ως την Ιαπωνία, ζουν, αναπολούν και πεθαίνουν σε τοπία ειδυλλιακά ή αδιέξοδα, σε άδεια γραφεία ή κήπους, σε νησιά που ναυαγούν.
 

Η συλλογή ανοίγει με το "Χορευτό" και την αφήγηση μιας διαδρομής ανάμεσα σε ήχους, πρελούδια, όνειρα και φαντασιώσεις.
 

Ακολουθεί το "Largo", μια ιστορία σωμάτων σε ξαφνική ακαμψία, σε μια επαρχιακή πόλη όπου τα σώματα γίνονται εκθέματα αναλλοίωτα στο χρόνο. Στο διήγημα "Ένας κήπος", το ελληνικό καλοκαίρι αναπνέει και η μνήμη γίνεται τραγούδι. Στο "Ωράριο εργασίας", ο ήρωας έρχεται πιο κοντά στη φθορά κολυμπώντας σε μια λίμνη συστολής, καχυποψίας και μοναξιάς. Στις "Στοές της Ανθήνας", η ιστορία ενώνεται με το παρόν μέσα από μια περιδιάβαση στις στοές στην καρδιά της πόλης.
 

Στο "Σκριάμπιν", ένας σκύλος μιλάει για την κυρία του, η οποία πίνει τη μοναξιά γουλιά γουλιά και αναπολεί ανάμεσα σε νότες και ντο δίεση ελάσσονα.
 

Ακολουθούν, η σκοτεινή μπαλάντα "Αγρύπνια στο Tupelo", ο "Ξένος" που μέσα σε πυρετό παραληρήματος αφηγείται νύχτες σε στεριά και κύματα, το "Άγγελος Νόβος", μια συνάντηση για να γίνει φτερό το νεκρό βάρος μιας οικογενειακής ιστορίας, το "Κυριακάτικο τραπέζι" με γεύσεις γλυκόπικρης μνήμης στο καλό σερβίτσιο, το εξαιρετικό "Mergers and acquisitions", πλάγια ματιά στις νοσηρές εργασιακές σχέσεις, το μελαγχολικό "Πρόωρη συνταξιοδότηση", το συγκλονιστικό "Ο προορισμός ενός νησιού", μια μεταφυσική πορεία όπου όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει, πεθαίνει κι ένας κόσμος μαζί του. Η συλλογή κλείνει με το "Ένας όμηρος", για μια φυγή και μια επιστροφή στο ίδιο σώμα και μια ομηρεία στην αγάπη.
 

Μια γοητευτική διαδρομή στο παράδοξο και το μεταφυσικό, με οχήματα τα άρτια διηγήματα αυτής της συλλογής που μόλις κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις Πόλις.

Χανς Έριχ Νόσσακ, Η καταστροφή

 

"Η καταστροφή" γράφτηκε το 1943 και εκδόθηκε το 1948. Είναι η πρώτη καταγεγραμμένη μαρτυρία για τους βομβαρδισμούς του Αμβούργου από τους Συμμάχους, γνωστούς και με το κωδικό όνομα "Επιχείρηση Γόμορρα".
 

Αφήγημα, χρονικό, προσωπική μαρτυρία, ομολογία, μια περιδιάβαση κι ένας νηφάλιος θρήνος για μια νεκρή πόλη.  Ο αφηγητής αδυνατεί να συλλάβει αυτό που συνέβη, αρνείται να το ταξινομήσει στο αρχείο της λήθης και περιγράφει την πορεία του γύρω και μέσα στην οδό της στάχτης και της ηχηρής σιωπής.
 

Ο άνθρωπος που, από μια γροθιά, πετάχτηκε σε αυτό τον κόσμο κι ύστερα προχωρά μπροστά γιατί φοβάται να κοιτάξει τη φωτιά που μαίνεται ανεξέλεγκτη πίσω του.
 

Προχωρά κι έρχεται σε επαφή με την αποξένωση, την άρνηση της πραγματικότητας και το μίσος που ψηλώνει και θεριεύει σαν άγριος κισσός. Συναντά ανθρώπους σκιές του εαυτού τους που περιφέρονται πάνω απ' τα χαλάσματα ψάχνοντας σκόρπια κομμάτια τους, αντικρύζει μια γυναίκα που ικετεύει για στέγη στο κελί μιας φυλακής.
 

Ο,τι θεωρείτο σύνηθες, καθημερινό ή αδιάφορο, - μια μπουγάδα στη συνοικία, μια μυρωδιά φαγητού, η μυρωδιά της κυριακάτικης χαρμολύπης, μια φωτογραφία, ένας πίνακας, ένα σπιτικό παλιό γεμάτο αγάπη - έγινε ανάμνηση κάτω από ερείπια.
 

Η γραφή του Νόσσακ είναι λιτή, αθόρυβη και, ταυτόχρονα, αμείλικτη καθώς το βλέμμα του καταγράφει, γίνεται μελάνι και εξιστορεί με λεπτομέρειες ό,τι απόμεινε.
Ένα συγκλονιστικό λογοτεχνικό ντοκιμαντέρ με ασπρόμαυρες σεκάνς στην επιστροφή στον ρημαγμένο τόπο της καρδιάς.
 

Πρώτο κείμενο του Νόσσακ μεταφρασμένο στα ελληνικά, αριστοτεχνικά, από τα έμπειρα χέρια και μάτια του Αλέξανδρου Κυπριώτη και τις εκδόσεις Σκαρίφημα.