Μαρία Κουγιουμτζή, FOREVER

Μια διακριτική παρουσία στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων η Μαρία Κουγιουμτζή, διαθέτει μια δυνατή αφγηματική φωνή που, είτε "τραγουδά" διηγήματα είτε μυθιστόρημα, μας προκαλεί την ίδια αίσθηση θαυμασμού. Κοινός τόπος και στα δυο είδη,  τα οποία επεξεργάζεται άψογα και "πλέκει" πάντα με "ψιλοβελονιά", είναι το απόκοσμο ανθρώπινο σύμπαν μέσα στο οποίο ζούμε και το αντικρίζουμε με τρόμο, λαγνεία, θυμό ή αδιαφορία γιατί είναι ένα σύμπαν πέρα από τον καθωσπρεπισμό που μας έχει επιβληθεί. 

Οι ήρωες της Μαρίας Κουγιουμτζή είναι πλάσματα του κόσμου ετούτου πέρα απ' τον κόσμο ετούτο, διπλανοί μας, φίλοι και γνωστοί μας και κρυφοί δεύτεροι εαυτοί μας που ξεπερνούν τα όριά τους, βιώνουν μαύρα, αλλόκοτα όνειρα εκτός ύπνου, ανοίγουν πόρτες κλειστές και ανακαλύπτουν ένα άλλο τοπίο μακριά απ' τα συμβατικά ανθρώπινα και την τετράγωνη λογική. Είναι άγγελοι και δαίμονες, δυνατοί και αδύναμοι, πούπουλα χήνας και κομμάτια από ατσάλι, εύθραυστοι και κραταιοί.

Η Μαρία Κουγιουμτζή που θεωρείται και είναι ακριβολόγος δεξιοτέχνης μιας γλώσσας πάμπλουτης, γεμάτης υπαινιγμούς και συγκινησιακή φόρτιση, έχει βραβευτεί για την πρώτη της συλλογή διηγημάτων "Άγριο Βελούδο" το 2008, με τα Βραβεία διηγήματος του περιοδικού "Διαβάζω" και του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών και λίγα χρόνια μετά, το 2017, απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για την τρίτη της συλλογή ιστοριών "Ολα μπορούν να συμβούν μ' ένα άγγιγμα".

Η θεματολογία των έργων της (κυκλοφορούν όλα από τις εκδόσεις Καστανιώτη), τόσο στα δυο της μυθιστορήματα όσο και στις τέσσερις συλλογές της που συμπεριλαμβάνουν και την πολύ πρόσφατη "FOREVER", ισορροπεί ανάμεσα στον ρεαλισμό και στη φαντασία -οι πινελιές μαγικού ρεαλισμού είναι επίσης διακριτές- και δεν είναι μια θεματολογία που παίρνει δάνειο από την κατηγορία του φανταστικού. Αντιθέτως, οι ιστορίες της είναι αληθινές όσο αληθινή είναι η ζωή όπως βιώνεται πίσω από κλειστές πόρτες,  μέσα σε δρόμους με κλειστές στροφές και πίσω από κλειστά βλέφαρα.

Οι χαρακτήρες των ιστοριών στο "FOREVER" πατούν και δεν πατούν στη γη, είναι αερικά, λύκοι και ελάφια, είναι άνθρωποι που κάτω από τα ρούχα τους έχουν ένα ζευγάρι φτερά στην πλάτη, πετούν ψηλά και προσγειώνονται απότομα σε βίαιη πτώση. Συνομιλούν με νεκρούς, με αντικείμενα, με τον εαυτό τους,  με το φεγγάρι και την ομίχλη της θάλασσας. Είναι θύτες και θύματα που υποτάσσονται στα πάθη τους και στις φαντασιώσεις τους. Παραληρούν, ερωτεύονται, πονούν και ραγίζουν από τη  ματαίωση και το πένθος. Έχουν όλες τους τις αισθήσεις σε υπερδιέγερση και εκτροχιασμό. Είναι τέρατα και μυρμήγκια, ταπεινοί και μεγαλομανείς, άγγελοι και παραβάτες, είναι άνεμος που ουρλιάζει και θάλασσα που υπόσχεται. Είναι κέρματα που στροβιλίζονται στον αέρα και παίζεται -τυχαία ή μοιραία- κορώνα γράμματα η ζωή τους. Ελπίζουν και απελπίζονται, ζωώδεις και ανθρώπινοι, τα πάθη τους συνορεύουν με την παραφροσύνη, τα φιμωμένα ένστικτά τους ξεσπούν σε ξέφρενο καλπασμό. Ακροβατούν στο χείλος του γκρεμού, πέφτουν και τσακίζονται. Γυρεύουν μια λύτρωση για την αταξία και το χάος του μέσα τους, ολομόναχοι, απεγνωσμένοι, με φάρο παλιούς κρυφούς τους πόθους και τη φλόγα τους σαν κερί τρεμόσβηστο.

Τριανταοχτώ υποδειγματικά διηγήματα μικρής και μεγαλύτερης έκτασης, δια χειρός της Θεσσαλονικιάς πεζογράφου και διηγηματογράφου, με εναλλασόμενες αφηγηματικές φωνές και την πρωτοπρόσωπη να κυριαρχεί. Στα διηγήματα αυτά, μεταξύ άλλων, δεινόσαυροι είναι έτοιμοι να κατασπαράξουν ο ένας στον άλλο πατώντας πάνω σε ανθρώπους και τα ψάρια ενός νησιού μαθαίνουν να πετούν πλάι σε ένα τάνκερ που βυθίζεται.

Ένας ποπ σταρ εξομολογείται τις σκέψεις του στη μικρή κουρδιστή μπαλαρίνα που στροβιλίζεται μέσα στο μουσικό κουτί της.  Ένας ανάπηρος άντρας παρατηρεί τη ζωή από το μπαλκόνι του, καθηλωμένος στο αμαξίδιό του και γεύεται τους χυμούς του περαστικού, μοναχικού παραδείσου.  Η ομορφιά της μέρας και μιας πλατείας κλείνεται σε μια φυσαλίδα και ταξιδεύει προς τον ουρανό ώσπου ξαφνικά η φυσαλίδα σπάει και η πλατεία μετατρέπεται σε σκηνικό απόπειρας απαγωγής ενός μικρού κοριτσιού που ανασαίνει λευκές πεταλούδες.  Ένας έφηβος που  εγκαταλείπεται από τη μητέρα του, σκοτώνει τη γιαγιά του για να τη σώσει και να σωθεί κι ο ίδιος από το μηδέν της ύπαρξής τους.  Δυο γυναίκες συναντιούνται με αφορμή την αυτοκτονία του πρώην και νυν συζύγου τους.  Ένα παιχνίδι εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου αναπτύσσεται ανάμεσα σε ένα παιδί και σε ένα σκύλο. Ένας άντρας συναντά την παλιά του ερωμένη κι αυτή του εκμυστηρεύεται τη νοσηρή σχέση της με τον τωρινό εραστή της.

Μια μάνα και η κόρη της ενώνονται σε κοινή πορεία προς το μαύρο φως. Καθηγητές γίνονται αντικείμενα του πόθου εφηβικών φαντασιώσεων και προκαλούν θάνατο και ανάσταση. Σώματα γλιστρούν σε μανιασμένα νερά της ηδονής και γίνονται ψάρια με λέπια μοναξιάς.

Αυτές είναι μονάχα μερικές από τις σκληρές, ύπουλες,  ακονισμένες σαν τσεκούρι, σπαρακτικές, τρυφερές και ασύλληπτα απολαυστικές ιστορίες της Μαρίας Κουγιουμτζή στο "FOREVER" όπου το ρεαλιστικό και το μεταφυσικό στοιχείο συνυπάρχουν. Και είναι ιστορίες που αφήνουν έντονο αποτύπωμα μετά το πέρας της ανάγνωσης, είναι ιστορίες ελλειπτικές, αιχμηρές, αισθησιακές, ηλεκτρισμένες, τραγικές, αινιγματικές, βίαιες, ατμοσφαιρικές, ωμές και λυρικές ταυτόχρονα με μια ποιητικότητα που ανθίζει σαν λουλούδι και που αντιστέκεται στον "τυφώνα" των τριανταοχτώ διηγημάτων. (Η Κουγιουμτζή είναι και εξαιρετική ποιήτρια).

Τα διηγήματα του "FOREVER" αποτελούν αναγνωστική εμπειρία, αφήνουν τον αναγνώστη άναυδο, τον καταβροχθίζουν και τον συγκλονίζουν με ένα θεραπευτικό τρόπο. Και η Μαρία Κουγιουμτζή, αυτή η άξια εκπρόσωπος της πεζογραφίας μας,  αποδεικνύει για μια φορά ακόμα πόσο σπαρακτικά καλοδουλεμένο λόγο διαθέτει και με πόση μαεστρία χτίζει λογοτεχνικά οικήματα για να στεγάσει ανθρώπους που σπαράσσονται από ανθρωποφαγικές καταστάσεις και πολύπλοκες σχέσεις και που επιθυμούν να νικήσουν, έστω "χωρίς χέρια και πόδια, χωρίς κεφάλι".

 

 

Εκδόσεις  Καστανιώτη