Περπάτα πάνω από καμένα τούβλα για να βρεις την ψυχή σου. Η ψυχή σου, ένα σκυλί διάσωσης μέσα στα ερείπια.
(σελίδα 354 - Από το διήγημα "Άρρωστος στρατιώτης στην πόρτα σου ")
Κάθε του πρόταση μια μεθυστική γουλιά από λέξεις βουτηγμένες σε νέκταρ θριάμβου. Κάθε του παράγραφος μια έκσταση εικόνων και συναισθημάτων. Κάθε του ιστορία, μια αποκαλυπτική θέα σε έναν άφθονο βαθύ μπλε ανθρώπινο ωκεανό με άηχα κύματα που ψιθυρίζουν και συμπορεύονται ως την ακτή, σκάνε απαλά στην άμμο και αφήνουν αποτύπωμα ανθρώπινων σκιών, γνώριμων και ανοίκειων, κοντινών και μακρινών μαζί.
Μια έξοχη συλλογή διηγημάτων του -για πρώτη φορά μεταφρασμένου στην ελληνική γλώσσα- Μπάρι Χάνα, σπουδαίου εκπροσώπου της αμερικανικής πεζογραφίας και δεξιοτέχνη της μικρής φόρμας, μόλις ήρθε να προστεθεί στην κορυφαία σειρά των εκδόσεων Καστανιώτη "Συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο". Άγνωστος έως σήμερα στο εγχώριο αναγνωστικό κοινό, ο Μπάρι Χάνα ήταν γνήσιο τέκνο του αμερικανικού Νότου, γεννήθηκε στο Μερίντιαν το 1942 και πέθανε το 2010 στο 'Οξφορντ του Μισισίπι. Πολυβραβευμένος (μεταξύ άλλων απέσπασε το Faulkner Prize, το PEN/ Malamud Award και το Βραβείο Λογοτεχνίας της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων), από τους επιφανέστερους συγγραφείς της χώρας του (αν και για μερικά χρόνια υπήρξε υποτιμημένος από τους αναγνώστες αλλά λίγο πριν τον χαμό του και μεταθανάτια -όπως συχνά συμβαίνει- το ταλέντο του αναγνωρίστηκε και τα βιβλία του διαβάστηκαν και αγαπήθηκαν πολύ), είχε στο ενεργητικό του οχτώ μυθιστορήματα και τέσσερις ανθολογίες διηγημάτων. Ο Χάνα διέθετε μια γραφή άκρως προσωπική και ριζοσπαστική, έπλασε ένα ιδιόρρυθμο λογοτεχνικό σύμπαν, θεωρήθηκε άξιος συνεχιστής του Ουίλιαμ Φώκνερ και της Φλάνερι Ο' Κόνορ και δίδαξε δημιουργική γραφή σε πανεπιστήμια, επηρεάζοντας με το ύφος και την τεχνοτροπία του νεότερες γενιές συγγραφέων.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και γοητευτική η επιλογή διηγημάτων του στην παρούσα συλλογή με τον τίτλο "Ψεύτες του νερού", που περιέχει δεκαεννιά απίστευτα "μυθιστορήματα" μικρού μήκους κάποια εκ των οποίων είχαν δεί το φως της δημοσιότητας σε προηγούμενες συλλογές του Χάνα ενώ κάποια άλλα, αδημοσίευτα, κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του. Γεμάτα καυστικό χιούμορ, τρέλα, γκροτέσκα και σουρεάλ στοιχεία, φως, σκοτάδι και ελπίδα, τα διηγήματα του Χάνα είναι κοινός τόπος συνάντησης παρόντος, παρελθόντος και μέλλοντος. Εδώ συναντιούνται ψαράδες, βετεράνοι του πολέμου του Βιετνάμ (ο απόηχος του συγκεκριμένου πολέμου είναι παρών στο σύνολο των διηγημάτων), καθηγητές, έφηβοι σε συναισθηματική και σωματική έκρηξη, άντρες σκληροτράχηλοι, εκπρόσωποι του απόλυτου ψεύδους, ρατσιστές, ονειροπόλοι, απόκοσμοι, αλκοολικοί, δειλοί, όμορφες και μοιραίες γυναίκες, στρατιώτες, αυτοκίνητα, ζώα, σπίτια, ποτάμια, Θεός, όπλα, αίμα, φύλο, φυλή, μουσική, ψευδαισθήσεις, ματαιώσεις, εμμονές, άγριες μοναξιές και σχέσεις και, όλα και όλοι βρίσκονται σε φωτεινές και ημιφωτισμένες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις ψυχές των Φώκνερ, Ο' Κόνορ, Μπέκετ, Χέμινγουεϊ και Τέννεσι Ουίλιαμς που τριγυρίζουν σαν καπνός ιερός, σαν πεταλούδες ελεύθερες και σαν αγιασμένη ομίχλη μέσα στις σελίδες και τις ιστορίες, μέσα στην άγρια, αστραφτερή, εκρηκτική και εκκεντρική πρόζα του Χάνα.
Μια έξοχη συλλογή διηγημάτων του -για πρώτη φορά μεταφρασμένου στην ελληνική γλώσσα- Μπάρι Χάνα, σπουδαίου εκπροσώπου της αμερικανικής πεζογραφίας και δεξιοτέχνη της μικρής φόρμας, μόλις ήρθε να προστεθεί στην κορυφαία σειρά των εκδόσεων Καστανιώτη "Συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο". Άγνωστος έως σήμερα στο εγχώριο αναγνωστικό κοινό, ο Μπάρι Χάνα ήταν γνήσιο τέκνο του αμερικανικού Νότου, γεννήθηκε στο Μερίντιαν το 1942 και πέθανε το 2010 στο 'Οξφορντ του Μισισίπι. Πολυβραβευμένος (μεταξύ άλλων απέσπασε το Faulkner Prize, το PEN/ Malamud Award και το Βραβείο Λογοτεχνίας της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων), από τους επιφανέστερους συγγραφείς της χώρας του (αν και για μερικά χρόνια υπήρξε υποτιμημένος από τους αναγνώστες αλλά λίγο πριν τον χαμό του και μεταθανάτια -όπως συχνά συμβαίνει- το ταλέντο του αναγνωρίστηκε και τα βιβλία του διαβάστηκαν και αγαπήθηκαν πολύ), είχε στο ενεργητικό του οχτώ μυθιστορήματα και τέσσερις ανθολογίες διηγημάτων. Ο Χάνα διέθετε μια γραφή άκρως προσωπική και ριζοσπαστική, έπλασε ένα ιδιόρρυθμο λογοτεχνικό σύμπαν, θεωρήθηκε άξιος συνεχιστής του Ουίλιαμ Φώκνερ και της Φλάνερι Ο' Κόνορ και δίδαξε δημιουργική γραφή σε πανεπιστήμια, επηρεάζοντας με το ύφος και την τεχνοτροπία του νεότερες γενιές συγγραφέων.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και γοητευτική η επιλογή διηγημάτων του στην παρούσα συλλογή με τον τίτλο "Ψεύτες του νερού", που περιέχει δεκαεννιά απίστευτα "μυθιστορήματα" μικρού μήκους κάποια εκ των οποίων είχαν δεί το φως της δημοσιότητας σε προηγούμενες συλλογές του Χάνα ενώ κάποια άλλα, αδημοσίευτα, κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του. Γεμάτα καυστικό χιούμορ, τρέλα, γκροτέσκα και σουρεάλ στοιχεία, φως, σκοτάδι και ελπίδα, τα διηγήματα του Χάνα είναι κοινός τόπος συνάντησης παρόντος, παρελθόντος και μέλλοντος. Εδώ συναντιούνται ψαράδες, βετεράνοι του πολέμου του Βιετνάμ (ο απόηχος του συγκεκριμένου πολέμου είναι παρών στο σύνολο των διηγημάτων), καθηγητές, έφηβοι σε συναισθηματική και σωματική έκρηξη, άντρες σκληροτράχηλοι, εκπρόσωποι του απόλυτου ψεύδους, ρατσιστές, ονειροπόλοι, απόκοσμοι, αλκοολικοί, δειλοί, όμορφες και μοιραίες γυναίκες, στρατιώτες, αυτοκίνητα, ζώα, σπίτια, ποτάμια, Θεός, όπλα, αίμα, φύλο, φυλή, μουσική, ψευδαισθήσεις, ματαιώσεις, εμμονές, άγριες μοναξιές και σχέσεις και, όλα και όλοι βρίσκονται σε φωτεινές και ημιφωτισμένες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις ψυχές των Φώκνερ, Ο' Κόνορ, Μπέκετ, Χέμινγουεϊ και Τέννεσι Ουίλιαμς που τριγυρίζουν σαν καπνός ιερός, σαν πεταλούδες ελεύθερες και σαν αγιασμένη ομίχλη μέσα στις σελίδες και τις ιστορίες, μέσα στην άγρια, αστραφτερή, εκρηκτική και εκκεντρική πρόζα του Χάνα.
Οι ήρωες των ιστοριών του είναι εκπρόσωποι του Νότου της λαγνείας, της βίας, της παραφροσύνης, της φύσης, των διαστροφών και της αγάπης, είναι φιγούρες στοιχειωμένες από τα φαντάσματα της Ιστορίας, της διαίσθησης της επικείμενης πτώσης τους και των υπαρξιακών τους μονομαχιών: συγκρούονται με τις ενοχές τους, τους φόβους τους, τον εαυτό τους και τη μοίρα τους. Ο Μπάρι Χάνα τους δημιούργησε με ζέση αλλά και με διάθεση σαρκασμού, παρακολουθώντας τους, παρατηρώντας τους και καταγράφοντας εξονυχιστικά το παράδοξο της ανθρώπινης κατάστασής τους, κάνοντας βουτιά στα πιο αχαρτογράφητα νερά των πραγμάτων, των παθών, των σκέψεων, των πράξεων και της ύπαρξης. Και στη συνέχεια, τους χάρισε σάρκα και οστά μέσω της απαράμιλλης αφήγησής του (μια αφήγηση - σεμινάριο για τμήματα δημιουργικής γραφής) και της γλώσσας, μιας γλώσσας σε χείμαρρο, διαβρωτικής, σαγηνευτικής, σκοτεινά κωμικής, τρυφερής, μυστηριώδους, οδυνηρά πικρής, ρεαλιστικής και σουρεαλιστικής.
Τα διηγήματα στο "Ψεύτες του νερού" αιχμαλωτίζουν τον αναγνώστη, τον μαγεύουν. Οι προτάσεις τους είναι σε μόνιμη υπερδιέγερση: τραγουδούν, λικνίζονται, γελούν, συγκινούν, λάμπουν, είναι ευφυείς και αριστοτεχνικές, είναι γεμάτες φως ακόμα κι όταν περιγράφουν τα πιο σκοτεινά και θλιβερά θέματα, είναι τρυφερές ακόμα κι όταν στην επιφάνειά τους φανερώνουν ασημένιες λάμες κοφτερών σουγιάδων.
Από την πρώτη -και χρονολογικά παλιότερη- ιστορία που έδωσε και τον τίτλο του παρόντος τόμου εως την τελευταία, "Ρανγκούν Γκριν", -χρονολογικά πιο πρόσφατη, πριν το φευγιό του Χάνα- παρουσιάζεται ένα τεράστιο μωσαϊκό του αμερικανικού Νότου των τελευταίων πενήντα - εξήντα ετών και ένα πλήθος ολοζώντανων χαρακτήρων που ζούν μια σπαρακτικά αστεία αλλά και τόσο σκληρά δραματική καθημερινότητα, που βλασφημούν, ερωτεύονται, θυμούνται, φοβούνται να αγγιχτούν, εξακολουθούν να ελπίζουν, βιώνουν ύψη και βάθη και των οποίων οι υποθέσεις σχηματίζονται σε μαύρη νηφαλιότητα. Οι ήρωες του Χάνα αφηγούνται σε πρώτο ενικό και πρώτο πληθυντικό πρόσωπο. Δεν απουσιάζουν -και εκπλήσσουν- η τριτοπρόσωπη εξιστόρηση και οι τρομεροί διάλογοι, η τεχνική του εγκιβωτισμού και οι διακειμενικές αναφορές, όλα σε μια γλωσσική εκρηκτική γιορτή που αψηφά σύνταξη και αφηγηματική λογική.
Θα ήταν δύσκολο να επιλέξουμε το καλύτερο ή τα καλύτερα ανάμεσα στα δεκαεννιά διηγήματα του τόμου, αξίζει όμως να γίνει αναφορά στο γλυκόπικρο "Αγάπη πολύ μακρόσυρτη", στο "Πάρε λίγη νιότη" (ένα υποδειγματικό υπαρξιακό διήγημα για το πέρασμα του χρόνου, το φως της νιότης και τα θολά νερά του γήρατος), στο " Έι, έχεις τσιγάρο, έχεις ώρα, έχεις νέα, έχεις την όψη μου;" καθώς και στα "Νερό της φωτιάς", "Άρρωστος στρατιώτης στην πόρτα σου" και "Τελευταίος, υπαρχηγέ Τζέιμς" που με ένα τρόπο συνδέονται θεματικά και οργανικά μεταξύ τους.
Ρεσιτάλ μετάφρασης από τον Νίκο Α. Μάντη σε αυτό το -πλούσιο σε νόημα και σε λογοτεχνική αξία- δείγμα γραφής του Μπάρι Χάνα για τον "βαθύ Νότο" που "μπορεί να είναι ράκος, τουλάχιστον όμως ξέρει να ουρλιάζει."
Εκδόσεις Καστανιώτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου