António Lobo Antunes, Ώσπου οι πέτρες να γίνουν ελαφρύτερες απ' το νερό

" - Θυμάσαι τι έκανες θυμάσαι τι έκανες; "

Ένα μαχαίρι που στάζει νωπό αίμα ζώου βυθίζεται σε σώμα ανθρώπινο ενώ "ο Μάρτης βάλθηκε να χτυπάει τα τζάμια του ανοιχτού παραθύρου".

Σαράντα χρόνια πριν, ο Πατέρας Ανθυπολοχαγός επιστρέφει από τον αποικιακό πόλεμο της Αγκόλας φέρνοντας μαζί του ως τρόπαιο ένα πεντάχρονο μαύρο αγόρι, το οποίο και θα αναθρέψει.

Σαράντα χρόνια μετά, ο Πατέρας και η Μητέρα μεταβαίνουν στο οικογενειακό τους σπίτι σε ένα χωριό της Πορτογαλίας για να τηρήσουν το έθιμο των χοιροσφαγίων. Όπως κάθε χρόνο, η οικογένεια ενώνεται: ο Πατέρας και η Μητέρα, η Κόρη κι ο υιοθετημένος Γιος - το μαύρο αγόρι της Αγκόλας - με τη σύζυγό του. Όλοι με μια τρύπα στην καρδιά.

Το παρελθόν και η μνήμη σε μόνιμη αγρύπνια γδέρνουν τις πληγές που ποτέ δεν επουλώθηκαν.

Ένας ψίθυρος: Αγάπη μου... Ένα ουρλιαχτό: Σκοτώστε... Πέτρες σε χρόνια και σώματα, πέτρες που θεραπεύονται και γίνονται ελαφρύτερες απ' το νερό.

Οι φωνές των ηρώων αφηγούνται με φλογισμένη ανάσα, συχνά διακόπτουν ή καλύπτουν η μία την άλλη καθώς η μνήμη φουντώνει, γίνεται ανεμοστρόβιλος γεγονότων και εικόνων.

Ο Πατέρας ζει με τη θύμηση της φρίκης του πολέμου όσο η Μητέρα, καρκινοπαθής, δαμάζει τις πέτρες που αιωρούνται γύρω της και μέσα της και κερνάνε μια λυπημένη Αγάπη.

Και ο Γιος μεγαλώνει με μια άνιση μάχη: αυτή του ρατσισμού και της ταπείνωσης. Ως μαύρος που "μυρίζει πιθηκίλα", με ένα "στόμα σαν νεκροταφείο", έχοντας υπάρξει μάρτυρας του βίαιου θανάτου του άλλου του πατέρα και της σφαγής της άλλης του μητέρας. Όλα επιστρέφουν, όλα τον καταδιώκουν, όλα τον πονάνε.

Κι εκείνο το φονικό μαχαίρι από το χέρι του, τελικά, δεν σκοτώνει τον Πατέρα. Σκοτώνει τον πόλεμο, τη φρίκη, τους πυροβολισμούς, τα βασανιστήρια των μαύρων, την απώλεια, την εκτέλεση της παιδικής του ηλικίας. Σκοτώνει το άδικο, την περιφρόνηση, την εχθρότητα, τις ομαδικές ψυχοθεραπείες.

Έγκλημα αναπόφευκτο, μνήμη αδυσώπητη και μια λέξη πέντε γράμματα: ΑΓΑΠΗ! Αγάπη - ναυάγιο, πέτρα βαριά σε οργισμένο ποτάμι.

Υψηλής ποιότητας πρόζα, ωμότητα και λυρισμός, γραφή απαράμιλλη από τον κορυφαίο συγγραφέα και ανατόμο της ανθρώπινης ψυχής, Antonio Lobo Antunes.

Και η μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα: Υποδειγματική.

Εκδόσεις Πόλις

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ματωμένος γάμος

Εάν κάτι κάνει ιδιαίτερα ξεχωριστή και σημαντική αυτή τη νέα έκδοση, πέρα από την ίδια τη σημαντικότητα του κειμένου του Λόρκα, είναι η εισαγωγή - μελέτη άθλος του μεταφραστή Μιχάλη Κλαπάκι.

Μια εισαγωγή επιφωτιστική και εκτενής που θα μπορούσε άνετα να αποτελεί ένα αυτόνομο τομίδιο για την ιστορία του θεάτρου και της ποίησης από το 1898 (ημερομηνία γέννησης του Λόρκα) έως το τέλος του ποιητή της Γρανάδας τον Αύγουστο του 1936. Διαβάζοντας με προσήλωση την εισαγωγή του Κλαπάκι, - διότι μονάχα έτσι, μοιραία, μπορεί να διαβαστεί -, ο αναγνώστης μεταφέρεται στο χρόνο και στην Ιστορία ως πλάνητας και ως μάρτυρας των κοινωνικοπολιτικών αλλαγών, των αποτυχιών και των επιτυχιών των έργων του Λόρκα, τον θαυμασμό του για συγχρόνους του και προγενέστερούς του και τις επιρροές του από τους μεγάλους αρχαίους Έλληνες τραγωδούς, της κρίσης του θεάτρου (ισπανικού και ευρωπαϊκού) και της κατοπινής του ανανέωσης.

Κι ύστερα, η έναρξη του θρυλικού Ματωμένου γάμου με ένα μαχαίρι - ένστικτο, μαχαίρι - πρωταγωνιστή, σύμβολο Έρωτα και Θανάτου που ανοίγει και κλείνει αυτό το κορυφαίο έργο του παγκόσμιου θεάτρου.

Ακολουθεί μια εμβριθής ανάλυση του έργου, πράξη - πράξη, εικόνα - εικόνα, άχνα - άχνα.

Μια φρέσκια μετάφραση που ακτινοβολεί σαν πρωινός ήλιος. Μια ακριβής απόδοση της ποίησης του Λόρκα με θαυμαστό κράτημα του οκτασύλλαβου και του ρυθμού των στίχων.

Μετάφραση - Εισαγωγή - Σχόλια: Μιχάλης Κλαπάκις

Εκδόσεις Σκαρίφημα

Χάλιντ Χαλίφα, Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά

Τα μέλη μιας διαλυμένης οικογένειας επανενώνονται για την εκπλήρωση μιας επιθυμίας. Κι ένα βαν σε μια διαδρομή πολλών χιλιομέτρων και εμποδίων από τη Δαμασκό προς την Αναμπίγια. 

Τρία αδέρφια με χωριστούς δρόμους και παιδικές αναμνήσεις σαν πλάνα παλιάς ασπρόμαυρης ταινίας, ξαναβρίσκονται υπό τη συνθήκη του θανάτου του πατέρα τους. Εκείνος, λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, ζητά από τον μικρότερο γιο του Μπούλμπουλ να τον θάψουν στα γνώριμα χώματα του χωριού του, πλάι στις στάχτες της αδερφής του.

Ο Μπούλμπουλ συναντά τα αδέλφια του, Χουσέιν και Φάτιμα, και τους πείθει να εκπληρώσουν την τελευταία επιθυμία του γονιού τους.

Κι έτσι ξεκινά το ταξίδι, μια επικίνδυνη αποστολή μέσα σε μια χώρα πολέμου και συντριβής, με μυρωδιά καπνού και θανάτου.

Μέσα στο όχημα επικρατούν αμήχανες σιωπές, ένας αργός χορός αναμνήσεων για ό,τι πια δεν υπάρχει κι ένας υπόκωφος ήχος ψυχολογικών αναμετρήσεων. Ο καθένας είναι βυθισμένος σε αδιέξοδες σκέψεις ενώ οι σκιές της οριστικής αποξένωσής τους τρεμοπαίζουν.

Έξω από το όχημα, μαίνεται άγριος πόλεμος και άγριο πένθος. Οι εικόνες φρίκης δεν έχουν τέλος: παντού πτώματα, μέλη σκορπισμένα, ρούχα σκισμένα, συντρίμμια και ρημαγμένα τοπία. Η πορεία του βαν διακόπτεται συχνά από τα οδοφράγματα και τους εξονυχιστικούς ελέγχους των στρατιωτών. Οι ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στα αδέρφια δοκιμάζονται, το παρελθόν γίνεται Θηρίο που βγάζει φωτιές ενώ το πτώμα του πατέρα αποσυντίθεται λίγο λίγο. Οι αναμνήσεις από παλιές ζωές και κρυφούς έρωτες, μια φλεγόμενη γυναίκα και μια ερωτική εξομολόγηση σαν μπουκέτο τριαντάφυλλα που ταξιδεύει στην επιφάνεια ενός ποταμού, είναι συμπληρωματικές εικόνες μέσα σε εκείνες της απόγνωσης. 

Η τραγωδία της σύγχρονης Συρίας, όπου ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά, σε ένα συγκλονιστικό road novel που συνομιλεί ξεκάθαρα με το θρυλικό "Καθώς ψυχορραγώ" του Φώκνερ.

Η μετάφραση της Αγγελικής Σιγούρου αποδίδει στο μέγιστο βαθμό την κορυφαία γραφή του Χαλίφα.

Μετάφραση: Αγγελική Σιγούρου

Εκδόσεις Καστανιώτη