Paula Fox, Πρόσωπα σε απόγνωση

 

Από τα σημαντικότερα έργα του μεταπολεμικού ρεαλισμού, ένα διαμάντι των αμερικανικών γραμμάτων, το "Πρόσωπα σε απόγνωση", που μόλις κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά, είναι ένα μυθιστόρημα ατμοσφαιρικό, μυστηριώδες, που βρίθει συμβολισμών.

Δεκαετία '60, Μπρούκλιν. Η Σόφη και ο Ότο Μπέντγουντ, παντρεμένοι εδώ και 15 χρόνια, εκείνος δικηγόρος εκείνη πρώην μεταφράστρια, ζουν στο ανακαινισμένο τους σπίτι μια ήσυχη καθημερινότητα. Τρώνε πάντα στις ίδιες θέσεις, αντικριστά, με μια αδιάφορη οικειότητα, μιλάνε λίγο γιατί γνωρίζονται πολύ ή επειδή αποφεύγουν να δουν τον κόσμο γύρω τους που αλλάζει, απαιτεί, επαναστατεί και σπέρνει βία. Αρνούνται εκείνα που φοβούνται: ότι ο γάμος τους πνέει τα λοίσθια, ότι τα θεμέλια των προνομίων τους τρίζουν κάτω από τα πόδια τους. Νιώθουν αβοήθητοι, τρομαγμένοι, παγιδεύονται στις λιγοστές λέξεις που ανταλλάσσουν. Ο τακτοποιημένος τους βίος, ανάμεσα στα ακριβά έπιπλα και αντικείμενα που διαγράφονται αχνά μέσα στο ύποπτα έντονο φως, δεν τους επιτρέπει να εκφράσουν ανοιχτά ενδόμυχες σκέψεις.  Μια αδέσποτη γάτα δαγκώνει την Σόφη κι αυτό το δάγκωμα είναι η αφορμή να γίνουν ορατά όσα ήταν επιμελώς κρυμμένα.
 

Η υποψία δαγκώματος μιας λυσσασμένης γάτας προκαλεί στην Σόφη ικανοποίηση αλλά και φόβο ότι θα κολλήσει την "λύσσα", την απόγνωση και το λίγο του κόσμου, ότι και η ίδια θα γίνει μέρος της βίας που εξαπλώνεται ραγδαία. Αγνοεί την πληγή όπως αγνοεί τις πληγές του γάμου της, την δική της απόγνωση, την αυτολύπησή της. Ταλαντεύεται στην άκρη του γκρεμού γαντζωμένη από τα προνόμια του ευ ζην της. Πηγαίνει σε βαρετά πάρτι, συναντά κρυφά τον πρώην συνεταίρο του άντρα της, προσπαθεί να τα ξαναβρεί με τον πρώην εραστή της, ψωνίζει αλόγιστα, παρατηρεί στωικά την δυστυχία των άλλων, βρίσκει παρηγοριά στις φιλίες της τις οποίες διαλύει. Η Σόφη και ο Ότο μέσα στο χρυσό τους κλουβί κι απ' έξω πρόσωπα σε απόγνωση που προκαλούν εξέγερση στα κενά τους συναισθήματα.  Κι έρχεται αθόρυβα η έκρηξη. Και μια αγκαλιά με θέα το μελάνι στον τοίχο.
 

Επιβλητικό και υπαινικτικό έργο, ενδοσκόπηση στον διαχωρισμό των κοινωνικών τάξεων και τους αγώνες των ανθρώπων να σταθούν όρθιοι σε τρεμάμενη γη από σεισμό επανάστασης και θρυμματισμού της ύπαρξης.
 

Ο χαμηλόφωνος και πύρινος λόγος της Paula Fox, άψογα μεταφρασμένος στη γλώσσα μας από την Ρένα Χατχούτ.

 

 

Εκδόσεις Gutenberg/σειρά Aldina

Ντανιέλ Φερέϊρα, Ταξίδι μέσα σε μια σταγόνα αίμα

Η νέα γενιά λατινοαμερικανών συγγραφέων, πατώντας στο ένδοξο παρελθόν των προκατόχων της, συνεχίζει το σημαντικό πεζογραφικό έργο διαθέτοντας γλώσσα ολοζώντανη, αιχμηρή, δυνατή και νευρώδη. Η περίπτωση του Ντανιέλ Φερέϊρα το αποδεικνύει περίτρανα σε αυτό το συγκλονιστικό ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα - το πρώτο του που μεταφράζεται στα ελληνικά - που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Χρονικό μιας μαζικής δολοφονίας, καταγγελία, πορτρέτο μιας χώρας όπου οι έννοιες "δημοκρατία" και "έλεγχος" δεν συμπεριλαμβάνονται στο λεξικό της, ένας λογοτεχνικός απολογισμός μιας ακόμα ομαδικής σφαγής στην αγροτική ζώνη της Κολομβίας. Στο χωριό Ακουακαλιέντε, οι κάτοικοι διασκεδάζουν ανυποψίαστοι στα πλαίσια του τοπικού διαγωνισμού ομορφιάς. Μια ομάδα ένοπλων κουκουλοφόρων εμφανίζεται ξαφνικά, ανοίγουν πυρ και σκοτώνουν σχεδόν τους πάντες, στο όνομα της δικαιοσύνης.  Οι ζωές και οι αφηγήσεις πέντε ηρώων διασταυρώνονται κατά τη διάρκεια αυτού του κόκκινου απογεύματος: Ένα πεντάχρονο αγόρι με υψηλό γνωστικό επίπεδο. Η νεαρή Ιρίνα που θρηνεί την ομορφιά της και την χαμένη ζωή του πατέρα της, θύματος δολοφονίας σε αποστολή λαθρεμπορίου. Ο Ουρμπάνο, αδίστακτος μαφιόζος με τις ακόρεστες επιθυμίες του. Ο δάσκαλος του χωριού που τριγυρίζει μεθυσμένος διδάσκοντας πολιτική και συναισθηματική εξέγερση και παρελθόν σε αόρατους μαθητές. Και ο Ιταλός ιερέας που θεωρείται αμαρτωλός και επαναστάτης, με την κρυφή τοιχογραφία στον βωμό του ναού του. 

 

Οι αφηγήσεις τους ξετυλίγουν το κουβάρι της Ιστορίας των τελευταίων χρόνων για το καθεστώς του παραμιλιταρισμού, την ύπαρξη των παραστρατιωτικών που χειραγωγούν τον λαό, τις αναρίθμητες αιματηρές επιθέσεις και τον πόλεμο που δεν έχει τελειωμό παράλληλα με τα προσωπικά τους πάθη και τον βουβό πόνο του καθενός.  Ένας τόπος που βράζει, ένα κράτος χωρίς κράτος, ο θάνατος πανταχού παρών, άνθρωποι υποταγμένοι στη μοίρα τους, άνθρωποι με διακαή πόθο για απόδραση από την κόλαση. Ταξίδι μέσα σε μια σταγόνα αίμα που γίνεται κόκκινο δάσος, κόκκινο ποτάμι, κόκκινη θάλασσα, κόκκινο μωσαϊκό στον τοίχο μιας εκκλησίας.
 

Υψηλής θερμοκρασίας ιλιγγιώδης γραφή από τον Ντανιέλ Φερέϊρα που ήδη θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους νέους πεζογράφους της Λατινικής Αμερικής.
 

Εξαιρετική η μετάφραση της Αγγελικής Βασιλάκου.

 

 

Εκδόσεις Καστανιώτη

Bernhard Schlink, Χρώματα του αποχαιρετισμού

Πολυμεταφρασμένος και με πλήθος λογοτεχνικών διακρίσεων, ο Bernhard Schlink παραδίδει με την παρούσα πιο πρόσφατη συλλογή διηγημάτων του ένα ακόμα δυνατό αποτύπωμα της πένας του. Ακόμα και στη μικρή φόρμα καταφέρνει τα μέγιστα: να περικλείσει σε μια ιστορία δέκα η δεκαπέντε σελίδων όσα λέγονται και γράφονται σε ένα ολόκληρο μυθιστόρημα!

 
Εννέα διηγήματα χαμηλόφωνα, μεστά, ανθρωποκεντρικά, γεμάτα ωριμότητα και σοφία, συγκίνηση και λεπτότητα που εκπλήσσουν, ταράζουν, ενοχλούν και ικανοποιούν.

 
Οι ήρωες των εννέα ιστοριών βρίσκονται σε διαφορετικές φάσεις ζωής και σε περίπλοκες συνθήκες, το παρελθόν είναι βαριά αλυσίδα στα πόδια τους, είναι κόμπος στο λαιμό, είναι ολισθηρό οδόστρωμα στην πορεία τους. Άλλοι σε συντριβή, άλλοι σε γιορτή ελπίδας, άλλοι στο λυκαυγές ή στο λυκόφως της τρίτης ηλικίας, στα όρια του θανάτου. Θρηνούν, θυμούνται, βουτάνε στα παγωμένα νερά της λήθης και κουνάνε το χέρι αποχαιρετώντας τη νιότη, τις ανθρώπινες σχέσεις, τον έρωτα, τον προηγούμενο και υπό κατασκευή εαυτό, την αθωότητα, ό,τι έμεινε ανεκπλήρωτο ή δεν ειπώθηκε. Οι επιλογές έχουν γίνει, οι συνέπειες είναι ορατές, η μνήμη είναι χειριστική, άτεγκτη, ανεξίτηλη, συχνά αναξιόπιστη. Τα διλήμματα, οι ενοχές, η προδοσία και η εξαπάτηση παίρνουν σκοτεινές αποχρώσεις, λένε μικρά και μεγάλα "αντίο", ανασχηματίζονται, πληγώνουν, σκοτώνουν.

 
Χωρίς ίχνος στυλιστικών τερτιπιών, με φινέτσα και ευφυΐα, ο Schlink γράφει για την απρόσμενη τροπή των γεγονότων, ρίχνει ευθύβολο βλέμμα στο αδιέξοδο των ανθρώπινων σχέσεων και στον χρόνο που αφήνει ουλές σε σώματα που κάποτε αγαπήθηκαν. Κάτω από το έδαφος των ιστοριών, κρύβονται καπνοί της γερμανικής Ιστορίας που διαμόρφωσε ζωές και πορείες. Κάτω από την μεθυστικά ήσυχη πρόζα, ανάβουν επικίνδυνοι σπινθήρες, σιγοκαίνε υπαινιγμοί για τις επιλογές, τα λάθη, τα εγκλήματα.

 
Και η αλήθεια θολή, σαν κιτρινισμένη φωτογραφία, συμμαχεί με το χθες που υπερνικά το σήμερα, ξετυλίγεται πλάι στις αναμνήσεις που δεν αναζητάμε αλλά έρχονται και μας βρίσκουν.

 
Εξαίσια μετάφραση από τον Απόστολο Στραγαλινό σε μια από τις σημαντικότερες εκδοτικές προτάσεις της χρονιάς. Υπό την φροντίδα των εκδόσεων Κριτική.

 

 

Εκδόσεις Κριτική

Πάβελ Κόχουτ, Ο άντρας που περπατούσε ανάποδα (Η Λευκή Βίβλος του Άνταμ Γιουράτσεκ)

Ήταν ένα παιδί που απ' το παράθυρό του έβλεπε την αποβάθρα του σταθμού των τρένων, τα σινιάλα, τις αφίξεις, τους αποχαιρετισμούς, τις αναχωρήσεις. Όλα στα μάτια του ένα παιδικό παιχνίδι. Ψαλιδάκι, τσάντα, τραγιάσκα κι εκείνος ένας μικρός σταθμάρχης. Ύστερα ήρθε το λάθος του μηχανοδηγού πατέρα του, ο θάνατος, η αλλαγή, το τυφλό παράθυρο, οι όρκοι, ο έρωτας, οι αριστείες, οι πεζοπορίες, τα δέκα χρόνια σιωπής, οι ψηλές επιθυμίες. Ο Άνταμ Γιουράτσεκ! Χρόνια μετά, μια νέα εποχή για την ανθρωπότητα και για τον ίδιο, μαζί με την ακύρωση όρκων και νόμων. Ο Άνταμ είναι καθηγητής Φυσικής αγωγής και Καλλιτεχνικών στο Λύκειο της πόλης Κ. Έπειτα από ακούραστη και επίπονη μελέτη και προσωπικό αγώνα, καταρρίπτει το νόμο της βαρύτητας και αρχίζει να περπατάει στο ταβάνι, εντυπωσιάζοντας και προκαλώντας διχασμό,σύγχυση και σκάνδαλο στο κράτος, στους απλούς ανθρώπους και στους επιστημονικούς κύκλους. Άλλοι γίνονται υποστηρικτές του και άλλοι εχθροί. Η κυβέρνηση κηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης καθώς ο Άνταμ θεωρείται επικίνδυνος, απείθαρχος απέναντι στη φύση και στους νομούς, προβοκάτορας και ψυχικά ασθενής. Όσοι τάσσονται υπέρ του, τελικά τον προδίδουν για χάρη της ασφάλειας στην αγκαλιά της εξουσίας. Ο Άνταμ συλλαμβάνεται, περνά από δίκη και του ορίζεται εγκλεισμός για ψυχική θεραπεία. Έρχεται σταδιακά η συντριβή: το "πέταγμα" μετατρέπεται σε σύρσιμο και φιλί στη Γη. Μια συνταρακτική παραβολή για την Άνοιξη της Πράγας, όπου πίσω από το πρόσωπο του Γιουράτσεκ φεγγοβολά ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο οποίος σε μια απόπειρα υπερβατισμού, επιχείρησε επί ματαίω να δημιουργήσει "σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο". Και ακόμα πιο πίσω στο χρόνο, παραλληλισμός και αναφορά στον Γιαν Χους, ιεροεξεταστή, που κάηκε στην πυρά ως αιρετικός. Πραγματικότητα και μυθοπλασία συγχωνεύονται σε αυτό το, καφκικής σύλληψης, πολυφωνικό, σατιρικό, επίκαιρο μυθιστόρημα με την ιδιαίτερη αφηγηματική δομή, τις εναλλαγές αφήγησης και ντοκουμέντων.

Η Σόνια Στάμου-Ντορνιάκοβα έκανε μια έξοχη μετάφραση σε ένα από τα κορυφαία έργα του σπουδαίου Τσέχου συγγραφέα Πάβελ Κόχουτ.
 

Υ.Γ Οι τελευταίες σελίδες κόβουν πραγματικά την ανάσα. 

Εκδόσεις Καστανιώτη

Μιχάλης Κατράκης, Χίλια μιλιγκράμ απουσίας

Ο Μιχάλης Κατράκης ανήκει στην κατηγορία των συγγραφέων που δεν ξεμπερδεύεις εύκολα μαζί τους. Υπάρχουν πάντα ανοιχτοί λογαριασμοί με την αιχμηρή γραφή του και τους ήρωές του που έρχονται και σε συναντούν σε χρόνο ανύποπτο ενώ ήδη έχεις συνομιλία με άλλους ήρωες άλλων έργων! Και πιάνεσαι αιχμάλωτος της ωμής αλήθειας τους και της συνηθισμένης ζωής τους.

Συνηθισμένη είναι και η ζωή του Πολύκαρπου Γιοκλούκογλου, του κεντρικού ήρωα στο συγκλονιστικό "Χίλια μιλιγκράμ απουσίας", βιογραφικό μυθιστόρημα, φαινομενικά ήσυχο που κάτω από το έδαφός του σιγοκαίει ύπουλα αναμμένο φιτίλι. 50 διηγήματα, σαν φύλλα αιωρούμενα, αποτελούν τα στιγμιότυπα βίου του Πολύκαρπου, από την πρεμιέρα του ως την αυλαία του,  και χτίζουν κομμάτι κομμάτι τον κορμό της αφήγησης. Ο Πολύκαρπος είναι ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας, υπάλληλος τραπέζης, σύζυγος, πατέρας, φίλος, δολοφόνος σκιών και τεράτων, γαλήνιος, οργισμένος, είναι ο εαυτός που επιθυμεί ο κάθε καθωσπρέπει εαυτός, είναι τα "θέλω" των άλλων, είναι τα "ναι" και τα "όχι" που έδωσε και έλαβε, είναι η χώρα του που πληγώνει και/ή πληγώνεται γλείφοντας οικείες και δανεικές πληγές. Είναι η ιστορία της ζωής του μοιρασμένη ακατάτακτα σε 50 κεφάλαια διηγήματα, η πρόσφατη Ιστορία του τόπου του/μας που πλέκει μύθο, διαδρομές και απουσίες. Η παιδική και εφηβική ηλικία, τα "γιατί", τα "κάποτε", οι γονείς, η δικτατορία, οι άγνωστες λέξεις, οι δεκαετίες σε σκυταλοδρομία, τα χρόνια - κεράσματα γλυκόπικρα σε ασημένιο δίσκο, η Σοφία του έρωτα και της καρδιάς, ο Μηνάς και η Ελπίδα, η καριέρα, ο αγώνας, η λήθη της επιθυμίας. Θρόισμα, αέρας, φύλλα ανάκατα, γεγονότα, οικογένεια, Θύρα 7, η ζωή που χαστουκίζει και κανακεύει, η αποδοχή, η απουσία εαυτού, ο γκρεμός της μη αποδοχής, ζωή σε 18 τσιγάρα, ζωή βιτρίνα, ζωή φωτιά - πορεία διαμαρτυρίας - σκανδάλη και μια πόλη καζάνι που βράζει. Γιορτές που σωπαίνουν, καρδιά σε νάρκη, φονιάς στα σωθικά, ειπωμένα και ανείπωτα και "όλα καλά καμωμένα".
 

Αυτό που ξεκίνησε ως λογοτεχνική άσκηση για τον Κατράκη, εξελίχθηκε σε ένα σπουδαίο έργο της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας. Μυθιστόρημα για την φθορά του χρόνου, του έρωτα, της ελπίδας. Για τον φασισμό της καθημερινότητας. Αντικατοπτρισμός του εγώ, εσύ, εμείς, της απουσίας ή άγνοιας αντίληψης. Άμεσο, αιχμηρό, σπαρακτικά ανθρώπινο και τρυφερό σαν μαξιλάρι που στο άγγιγμά του φανερώνει κοφτερά κομμάτια από σπασμένο ξυράφι.

 

 

Εκδόσεις Ελκυστής