Μαρία Δ. Σφήκα, Άλογα στο στήθος

 

Πτυχιούχος του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, με μεταπτυχιακή εκπαίδευση στη Δημιουργική Γραφή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Υποψήφια Διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του ΕΚΠΑ, η Μαρία Σφήκα, και κυρίως φύσει και θέσει Ποιήτρια, με την ποίηση ανάσα της, οξυγόνο της και τρόπο ζωής της και με τις λέξεις της καλπασμούς στην καρδιά της και, κατά συνέπεια, και στην καρδιά των αναγνωστών. Έχοντας στο ενεργητικό της δυο προηγούμενες ποιητικές συλλογές (εκτός των ποιημάτων της που έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και ανθολογίες) το 2006, "Ο Υποκειμενικός Κήπος" και το 2011, "Εισαγωγή στις πονηρίες της χαράς", αμφότερες κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Οιωνός στη Λαμία, η Μαρία Σφήκα επιστρέφει σχεδόν μετά από μια δεκαετία με την τρίτη της συλλογή, ωριμότερη, πιο τολμηρή, βαθυστόχαστη, ευθύβολη, με γραφή απόλυτα διεισδυτική και πάντα με την ίδια εργατικότητα και την προσήλωση στις λέξεις και στην τοποθέτησή τους τη μια πλάι στην άλλη ώστε να χτιστούν ιστορίες. Γιατί τα ποιήματά της είναι ολοκληρωμένες ιστορίες που βρίθουν εικόνων και βλεμμάτων, σαν ταινίες μικρού μήκους με γκρο και πανοραμικά πλάνα σε τοπία, συνθήκες και ανθρώπους.

 

Σκηνή 1η: σε μια μητρόπολη του κόσμου, ανάμεσα στο πλήθος που πάει κι έρχεται, ένας αλαλαγμός, μια φωνή από μια φιγούρα που από μέσα της ξεχύνεται πηχτό σκοτάδι. Μια ανθρώπινη κουκίδα μέσα στον "κόσμο τον μικρό τον μέγα".

Σκηνή 2η: σκηνικό αληθινής ζωής που κρύβει επιμελώς την ασχήμια και προβάλλει την ομορφιά. Μια περιδιάβαση στα παρασκήνια του ωραίου, μια ειρωνική ματιά στο κρυφό δράμα που φοράει λαμπερά ρούχα και λικνίζεται τεχνητά. Εδώ ο ήρωας, έτοιμος, φορώντας την πανοπλία του περιμένει να δεχτεί πλήγματα ενώ οι θεατές απέναντι απολαμβάνουν αφηρημένοι τα δρώμενα, με μια πείνα που τη νύχτα θερίζει τα όνειρά τους. Ο σκηνοθέτης δίνει οδηγίες να είναι η ζωή πιο αληθινή απ' την αληθινή. Έπειτα, διαφημιστικό διάλειμμα: ζυμαρικά, απορρυπαντικά, αφρόλουτρα, απορίες, ευτυχισμένες οικογένειες με λευκά δόντια και λευκά σαγόνια σε λευκά σεντόνια. Κι επιστροφή στη λήψη της επόμενης σκηνής, στη λήθη και στα λάθη.

Σκηνή 3η και ο φακός της Σφήκα εστιάζει σε μια συνάντηση στην πλαζ του ΕΟΤ με κρυστάλλινα νερά, δυσδιάκριτο αλάτι και κραδασμούς κυμάτων. Και από 'κεί, σύντομο ταξίδι στην Ιστορία με δημοτικά δίστιχα, γη που αναδίδει αρώματα και θυμάται. Εδώ ο κόμπος στο λαιμό δεν συμβαδίζει με την εποχή των κούφιων συγκινήσεων. Το βλέμμα στέκεται στους κολυμβητές που δεν διαβάζουν ποίηση και γύρω, ένας ψίθυρος σαν προσευχή του Αυγούστου. Αλλαγή σκηνής - Η ποιήτρια / αφηγήτρια σε τόνο πιο εξομολογητικό και εναλλασσόμενη πρωτοπρόσωπη και δευτεροπρόσωπη αφήγηση παρακολουθεί φευγαλέα την Σύλβια Πλαθ μεταξύ νοικοκυριού, σκοταδιού και ποίησης. Κι ύστερα, κοντινό πλάνο σ' εκείνα που με τον καιρό και τα χρόνια γίνονται όμοια, στην αναπηρία της συμβίωσης, στη συγκατάβαση, στη στρογγυλοποίηση, στη βέρα που αδιαμαρτύρητα βγαίνει απ' τον δεξί παράμεσο και ξεχνιέται στο συρτάρι παρέα με όρκους παλιούς, στην εκκίνηση βημάτων στα χαρακώματα, στα αποσπάσματα κάτι ξεφτισμένων ονείρων μπροστά στην οθόνη. (Εκπληκτική η ρεαλιστικότατη περιγραφή της Σφήκα σ' αυτό που λέγεται κοινός βίος, έγγαμος βίος, ανθρώπινη σχέση, που σαν ταβάνι ξεφλουδίζει και πέφτει το χιόνι του στη σιωπή, στις μάχες και στις ανακωχές.) Κι από τους δυο στο ένα: στον εαυτό και στην εξομολόγηση χωρίς υπεκφυγές, στον καλπασμό αλόγων στο στήθος, στις πικρές παροιμίες, στην αυτεπίγνωση, στην καταδίκη των λέξεων σ' έργα καταναγκαστικά "να σπαν χαλίκι προσπαθώντας να εξηγήσουν το γρανιτένιο μέγα νόημα των βράχων, έτσι ώστε ο καθένας να μπορέσει να χωρέσει μες στο μυαλό του ένα μικρό βουνό".

 

Τελευταίο και συγκλονιστικό μονοπλάνο: η αφηγήτρια παραχωρεί τα τιμαλφή των λέξεών της σε όλους τους ειλικρινά και εντόνως φωνασκούντες και μ' αυτά να υπερασπιστούν τ' ανυπεράσπιστα, γιατί στις λέξεις κατοικούσαν το σώμα και η ποίηση και τώρα, τέλος, κατοικούν μέσα τους ενοικιαστές - αναγνώστες που οφείλουν να συντηρούν το οικοδόμημα που στέγασε ζωή αληθινή, άλογα στο στήθος, θάλασσα κι ουρανό.

 

Άλογα στο στήθος είναι όλα τα ανείπωτα, δεμένα χρόνια σε πάσσαλο, που λύνονται και τρέπονται σε φρενήρη καλπασμό. Είναι τα ποιήματα που θυμόμαστε και συλλαβίζουμε σαν προσευχές, είναι τα λάθη και τα πάθη μας, οι στιγμές, τα κύματα, είναι εμείς στο κυριακάτικο τραπέζι ενωμένοι - απόμακροι - σιωπηλοί. Είναι τα γέλια μας, η συγκρατημένη οργή, οι μάχες, οι νίκες και οι ήττες μας, οι εκρήξεις μας, η λάβα στον μικρόκοσμό μας, η μοναξιά, οι κρίσεις πανικού, η επανάσταση, τα χρόνια που χτίζουν σπίτι στο δέρμα μας ρυτίδα ρυτίδα, οι έρωτες, οι χωρισμοί, η επανάληψη, το αφηρημένο έργο τέχνης του εαυτού μας, οι λέξεις που ταξιδεύουν ελεύθερες κι οι άλλες που παραμένουν φυλακισμένες κι εξεγείρονται.

 

"Άλογα στο στήθος" είναι η πιο πρόσφατη έξοχη ποιητική συλλογή της Μαρίας Σφήκα, δώρο σ' εκείνους που εξανίστανται στην αδικία και στο λίγο του κόσμου. Η ποίηση της Μαρίας Σφήκα: Ποίηση γροθιά κι αγκαλιά. 

 

 

ΑΩ Εκδόσεις

(1ο Βραβείο 26ου Πανελλήνιου Ποιητικού Διαγωνισμού "Κούρος Ευρωπού")