Σαν μια ασθματική παρτίδα σκάκι με επιθετικές κινήσεις, το πρόσφατο εξαιρετικό μυθιστόρημα της Ειρήνης Βαρδάκη με μια ιστορία που θα μπορούσε να τοποθετηθεί στο σήμερα υπό άλλα καθεστώτα, άλλα ονόματα, άλλες επικίνδυνες ζώνες. Καλοκουρδισμένο και σφιχτοδεμένο από την αρχή ως το τέλος, με αμείωτη ένταση, με μια φλέβα στη γραφή που χτυπάει μανιασμένα ώσπου να σπάσει και το λευκό τοπίο να γίνει κόκκινο.
Ευφυές λογοτεχνικό ψυχολογικό παιχνίδι για γερά νεύρα, λογοτεχνικός γρίφος για δυνατούς λύτες και μια απόλυτα επιτυχημένη λογοτεχνική στροφή της Βαρδάκη από το ψυχολογικό θρίλερ στην κοινωνικοπολιτική δυστοπία.
Η Λίζα/Ελισάβετ Βλαντή, μεταφράστρια σε εκδοτικό οίκο, μεγαλώνει μόνη της τον έφηβο γιο της Άλεξ ενώ παράλληλα φροντίζει τον τυφλό πατέρα της που μένει κοντά τους. Σε μια ανθρωποφαγική κοινωνία και σε ένα ζωντανό εφιάλτη που ξεκινά και ανατρέπει τις ζωές τους, μητέρα και γιος έχουν συχνά διαφορετική οπτική στα πράγματα άρα και κόντρες, ενώ οι τρυφερές τους στιγμές και η αδυναμία του ενός για τον άλλον είναι ολοφάνερες μέσα από βλέμματα, βιαστικές αγκαλιές και χάδια ανάμεσα στον τρόμο και τον πανικό που τους κυριεύουν για ό,τι συμβαίνει. Κι αυτό που συμβαίνει μοιάζει με σκοτεινό κακό όνειρο διαρκείας. Η πόλη πλήττεται τελευταία από αλλεπάλληλες ομαδικές αυτοκτονίες, απόρροια ενός παγκόσμιου "ιού" οξείας αντιδραστικής κατάθλιψης. Τα έκτακτα δελτία ειδήσεων πληθαίνουν, οι συσκευές κινητών δέχονται απανωτές ειδοποιήσεις, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Στη Ρώμη γίνεται πραξικόπημα. Ο Πάπας αυτοκτονεί σε ζωντανή σύνδεση. Τα ποσοστά αυτοχειριών αυξάνονται κατακόρυφα. Η πανδημία της οξείας κατάθλιψης φουντώνει, τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται, εκείνοι που προσπαθούν να ζήσουν ανεπηρέαστοι σχεδόν φυσιολογικά στοχοποιούνται. Η κατάσταση βγαίνει εκτός ελέγχου, ο στρατός βγαίνει στους δρόμους, πέφτει η κυβέρνηση. Πραξικόπημα και στην Ελλάδα με ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που ονομάζεται Λευκός Στρατιώτης. Τα κανάλια εξυμνούν το καινούργιο σωτήριο κίνημα ενώ η κυκλοφορία μετά τη δύση του ήλιου απαγορεύεται. Απαγορεύονται τα θλιμμένα βλέμματα και η περιφορά λύπης, απαγορεύονται τα βιβλία, οι ταινίες και οι μουσικές με θλιβερό περιεχόμενο. Τα σκουρόχρωμα ρούχα και αξεσουάρ και τα γκρίζα κτίρια κρίνονται παράνομα. Οι πολίτες υποβάλλονται σε συνεχή ψυχολογικά τεστ και ο ΔΑΔ (Δείκτης Αυτοχειριακής Διέγερσης) τους χωρίζει σε πέντε κατηγορίες / ζώνες. Στη ζώνη 5 ανήκουν εκείνοι που κρίνονται καταθλιπτικοί οπότε και επικίνδυνοι για τον εαυτό τους και το κοινωνικό σύνολο.
Ένα σύνθημα του έφηβου Άλεξ σε τοίχο γίνεται η αιτία σύλληψής του και κράτησής του στο "στρατόπεδο συγκέντρωσης" της ζώνης 5. Ό,τι έχει απομείνει από εκείνον είναι ένα κορδόνι των παπουτσιών του, φυλαχτό, θύμηση και έναρξη αγώνα για τη μητέρα του που μένει πίσω μόνη, ζωντανή - νεκρή, χαμένη νικήτρια στη ζώνη 3. Η Λίζα γίνεται πρωταγωνίστρια σε ένα εφιαλτικό σενάριο: από Πολίτης κερδίζει τον τίτλο του Στρατιώτη του Λευκού Κινήματος, κι ο στόχος της, φυσικά, είναι να ξαναβρεί το παιδί της.
Οι πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις της Λίζας και του Άλεξ εναλλάσσονται και περιγράφουν όλη τη φρίκη της νεας καθημερινότητας, της συνθήκης του χωριστά και την προσπάθεια επιβίωσης μέσα στο καθεστώς του παραλόγου. Κρατάνε τις αναμνήσεις τους ζωντανές, ψιθυρίζουν ο ένας το όνομα του άλλου για να μην ξεχαστούν και γίνουν ένας αριθμός.
Δυστοπική αλληγορία για μια γυναίκα και μητέρα που αγωνίζεται να σωθεί και να σώσει τον αγαπημένο της γιο χωρίς να λυγίσει, χωρίς να κλάψει, χωρίς να τολμήσει να εξωτερικεύσει συναισθήματα. Ταλαντεύεται μεταξύ Αντίστασης και Λευκού Στρατιώτη, μεταξύ νίκης, ήττας και προδοσίας, περιδιαβαίνει την ίδια την κόλαση, χάνει τον εαυτό της και την καρδιά της όντας πια κομμάτι και σχεδιάγραμμα τέρατος του καθεστώτος που συνθλίβει κάθε ίνα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.
Η Βαρδάκη με εξαίρετη χρήση γλώσσας και γραφής - γραφή ακροβασία σε τεντωμένο σχοινί - ,με ωμές ανατριχιαστικές περιγραφές, απόλυτη αίσθηση σκοταδιού και παγερής μοναξιάς, λυρισμό και σπαρακτική τρυφερότητα, κερδίζει τον αναγνώστη από την πρώτη παράγραφο και στη συνέχεια τον παραπλανεί, τον ξεβολεύει, του θέτει ερωτήματα και διλήμματα δείχνοντάς του μια πραγματικότητα που δεν απέχει πολύ από αυτή που ζούμε.
Ολόκληρη η διαδρομή στη "Ζώνη 5" είναι μια διαδρομή με ακονισμένα ξυράφια. Φτάνοντας στο τέρμα της, τα πάντα ανατρέπονται. Τα λευκά και τα μαύρα πιόνια, ο βασιλιάς, η λευκή βασίλισσα, ο μαύρος ίππος μετακινούνται επιθετικά σε μια παρτίδα που πιάνει φωτιά υπό τον ήχο του μέλλοντος που ουρλιάζει και μιας φωνής γνώριμης που ψιθυρίζει "μη γυρίσεις", με τη λύπη λίπασμα στην ψυχή του κόσμου. Του κόσμου που γεννιέται κλαίγοντας, μια Μπλε Δευτέρα.
Εκδόσεις Μίνωας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου