Πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2006 στη σειρά "Οι κλασικοί" των εκδόσεων Ηλέκτρα, το μοναδικό μυθιστόρημα του Ευγένιου Ιονέσκο, αυτού του κορυφαίου, ασυμβίβαστου, ριζοσπάστη θεατρικού συγγραφέα - δοκιμιογράφου, θεμελιωτή του Θεάτρου του Παραλόγου, που έγραψε -σχεδόν εμμονικά- για την ευλογία και την κατάρα του παραλογισμού και του "ασυνήθιστου" , για τη δυστυχία (την ανθρώπινη δυστυχία) που πηγάζει από την έλλειψη μοναχικότητας, (όντας ο ίδιος "εραστής" της μοναξιάς και της μοναχικής πορείας) για τη γελοιότητα των κοινωνικών συμβάσεων, για το αίσθημα αποξένωσης και την ματαιότητα της επαφής και της επικοινωνίας με τους άλλους.
Μαζί με τον Σάμιουελ Μπέκετ, έσπασε τις καθιερωμένες θεατρικές φόρμες και δημιούργησε πρωτοποριακά έργα που "καίνε" και αστράφτουν μέσα στο γκροτέσκο και σκοτεινό τους αποστομωτικό ύφος ενώ θεωρούνται από τα πιο επιδραστικά και σημαντικά της παγκόσμιας δραματουργίας.
Το πρώτο και μοναδικό του μυθιστόρημα, "Ο μοναχικός", κυκλοφόρησε το 1973 όταν ήδη ο μεγάλος γαλλορουμάνος δραματουργός είχε καθιερωθεί και φέρει όλα εκείνα σχεδόν τα χαρακτηριστικά στοιχεία των θεατρικών έργων της ωριμότερης συγγραφικής του φάσης -με κεντρικό ήρωα τον περίφημο Μπερανζέ- όπου το ασύνηθες και το φαντασιακό έδωσαν τη θέση τους στο υπαρξιακό, στο ανθρώπινο, στο παράδοξο του αστικού βίου και εκφράζουν βαθύτερα και πιο έντονα την απόγνωση της ανθρώπινης ύπαρξης δίχως ύπαρξη νοήματος και τον φόβο του θανάτου.
"Ο μοναχικός", λοιπόν, αυτό το φιλοσοφικό, υπαρξιακό , πολιτικό, ποιητικό και τραγικά επίκαιρο μυθιστόρημα του Ιονέσκο, εδώ και περίπου ένα χρόνο έχει επανακυκλοφορήσει από τις εκλεκτές εκδόσεις Κυψέλη του αεικίνητου Νίκου Βεργέτη, (με το ελκυστικό, ομιχλώδες τοπίο στο εξώφυλλο από μια εμπνευσμένη φωτογραφία του γνωστού Γιώργου Θωμόπουλου, της Πολιτείας) εκδόσεις που με συνέπεια, ήθος και ψυχή μας χαρίζουν/ μας υπενθυμίζουν λογοτεχνικά κείμενα πρώτης γραμμής.
Ο ανώνυμος αφηγητής, "ο μοναχικός", είναι ένας ήρωας αντιήρωας που βιώνει το δράμα της ανίας μιας άνευ ουσίας ζωής. Ανώνυμος, σε χρόνο άχρονο, σε χώρο αφηρημένο, ο πρωταγωνιστής ζει και δεν ζει, με τις σκέψεις του και τα λεγόμενά του να μην γίνονται εύκολα αντιληπτά από τους άλλους.
Το πρώτο και μοναδικό του μυθιστόρημα, "Ο μοναχικός", κυκλοφόρησε το 1973 όταν ήδη ο μεγάλος γαλλορουμάνος δραματουργός είχε καθιερωθεί και φέρει όλα εκείνα σχεδόν τα χαρακτηριστικά στοιχεία των θεατρικών έργων της ωριμότερης συγγραφικής του φάσης -με κεντρικό ήρωα τον περίφημο Μπερανζέ- όπου το ασύνηθες και το φαντασιακό έδωσαν τη θέση τους στο υπαρξιακό, στο ανθρώπινο, στο παράδοξο του αστικού βίου και εκφράζουν βαθύτερα και πιο έντονα την απόγνωση της ανθρώπινης ύπαρξης δίχως ύπαρξη νοήματος και τον φόβο του θανάτου.
"Ο μοναχικός", λοιπόν, αυτό το φιλοσοφικό, υπαρξιακό , πολιτικό, ποιητικό και τραγικά επίκαιρο μυθιστόρημα του Ιονέσκο, εδώ και περίπου ένα χρόνο έχει επανακυκλοφορήσει από τις εκλεκτές εκδόσεις Κυψέλη του αεικίνητου Νίκου Βεργέτη, (με το ελκυστικό, ομιχλώδες τοπίο στο εξώφυλλο από μια εμπνευσμένη φωτογραφία του γνωστού Γιώργου Θωμόπουλου, της Πολιτείας) εκδόσεις που με συνέπεια, ήθος και ψυχή μας χαρίζουν/ μας υπενθυμίζουν λογοτεχνικά κείμενα πρώτης γραμμής.
Ο ανώνυμος αφηγητής, "ο μοναχικός", είναι ένας ήρωας αντιήρωας που βιώνει το δράμα της ανίας μιας άνευ ουσίας ζωής. Ανώνυμος, σε χρόνο άχρονο, σε χώρο αφηρημένο, ο πρωταγωνιστής ζει και δεν ζει, με τις σκέψεις του και τα λεγόμενά του να μην γίνονται εύκολα αντιληπτά από τους άλλους.
Σαν να ξεπηδά από σελίδες κλασικών έργων, ως συνέχεια και ως θολό, ραγισμένο κατοπτρισμό των ηρώων από το "Υπόγειο" του Ντοστογιέφσκι, από τη "Ναυτία" του Σαρτρ, από τη "Μεταμόρφωση" του Κάφκα, από τον "Ξένο" του Καμύ, που όμως εδώ πλάθεται και παίρνει πνοή από την πένα και την μεγαλοφυΐα του Ιονέσκο. Είναι ένας άντρας λίγο πριν τα 40, υπάλληλος σε μια επιχείρηση, ήδη κουρασμένος από τη ματαιότητα του ζην, που νιώθει την ανάγκη να αποσυρθεί από την κούρσα, αλλά πόσο εύκολα μπορεί να αποσυρθεί από την κούρσα ένας μισθωτός υπάλληλος όχι πια πολύ νέος για να κυνηγήσει νέες ευκαιρίες, σε μια εποχή όπου απουσιάζουν η δράση και η ελευθερία κινήσεων μέσα στην αδιάλειπτη παρουσία κανόνων, καθωσπρεπισμού, κοινωνικών επιταγών, εντολών, συγκατάβασης και ανάγκης, όπου οι υφιστάμενοι -κουρδισμένοι, μπουχτισμένοι, ήδη με ίχνη κλονισμένης ψυχικής υγείας - εκτελούν μηχανικά και στωικά τις διαταγές των προϊσταμένων τους.
Όμως ο ήρωας του Ιονέσκο έχει την τύχη με το μέρος του. Μια απρόσμενη κληρονομιά περνάει στα χέρια του και του δίνει την δυνατότητα να παραιτηθεί από τη δουλειά του. Αποχαιρετά συναδέλφους και, ανάμεσά τους, τη Λισιέν, την τελευταία γυναίκα με την οποία είχε συνάψει ερωτική σχέση και η οποία τον εγκατέλειψε για χάρη ενός πιο δυναμικού και γοητευτικού άντρα.
Φεύγει από το -γεμάτο βιβλία- δωμάτιο του μικρού ξενοδοχείου όπου για χρόνια διέμενε και, με τα χρήματα της κληρονομιάς, αγοράζει ένα διαμέρισμα στον τρίτο όροφο μιας πολυκατοικίας σε προάστιο του Παρισιού. (Ο τρίτος όροφος με θέα την πολύβουη κεντρική λεωφόρο θα γίνει σταδιακά το "Υπόγειο" του πρωταγωνιστή).
Ελεύθερος από τα δεσμά της εργασίας και των ωραρίων και οικονομικά ανεξάρτητος, άρα με άφθονο χρόνο και χρήμα που θα του προσέφεραν, βάσει λογικής, ευζωία, ταξίδια και νέες απολαύσεις, ο ήρωας - αφηγητής χτίζει ένα προσωπικό σύμπαν μέσα στο γενικό σύμπαν, μια προσωπική φυλακή μέσα στην μεγάλη και συλλογική.
Ελεύθερος από τα δεσμά της εργασίας και των ωραρίων και οικονομικά ανεξάρτητος, άρα με άφθονο χρόνο και χρήμα που θα του προσέφεραν, βάσει λογικής, ευζωία, ταξίδια και νέες απολαύσεις, ο ήρωας - αφηγητής χτίζει ένα προσωπικό σύμπαν μέσα στο γενικό σύμπαν, μια προσωπική φυλακή μέσα στην μεγάλη και συλλογική.
Ακολουθεί την ίδια καθημερινή ρουτίνα, βγαίνει από το διαμέρισμά του για περιπάτους κοντινών αποστάσεων, περιπλανιέται δίχως σκοπό σε προκαθορισμένη χιλιομετρική απόσταση, επισκέπτεται πάντα το ίδιο εστιατόριο για να φάει και να πιει.
Οι ορίζοντές του που, όπως θα ήταν αναμενόμενο, θα έπρεπε να διευρυνθούν τελικά στενεύουν επικίνδυνα. Δεν πηγαίνει πια στον κινηματογράφο όπως παλιότερα, αποφεύγει να συναναστρέφεται πρώην συναδέλφους του, μια ακόμα ερωτική του αποτυχία τον κάνει ακόμα πιο εσωστρεφή και μοναχικό.
Γίνεται θεατής των πραγμάτων, περιγράφει ουδέτερα και αποστασιοποιημένα τα όσα συμβαίνουν γύρω του εν μέσω ενός πολέμου που ξεσπάει.
Πίνει, θυμάται, λησμονεί, στοχάζεται και αναστοχάζεται, κάνει απολογισμούς ζωής για όσα δεν κατάφερε, περιτριγυρισμένος από τον κόσμο αλλά όχι μέσα στον κόσμο, "αρρωσταίνει" από τη ναυτία του κενού και του υπερπλήρους, έρχεται αντιμέτωπος με τον φόβο του θανάτου, με τις ήττες του, με την μετριότητά του. Ξέρει πως υπάρχει γιατί κι ο κόσμος υπάρχει αλλά αδυνατεί να αντιμετωπίσει την πολυπλοκότητά του.
Βλέπει οράματα, έχει παραισθήσεις, συμμετέχει -όντας ουσιαστικά απών - στα όσα λαμβάνουν χώρα στους δρόμους, σε έναν εμφύλιο πόλεμο που ξεσπά -ή ξέσπασε πριν χρόνια-, στις λεωφόρους των επαναστάσεων, των αναταραχών εκεί όπου οι άνθρωποι σκοτώνουν και σκοτώνονται προκαλώντας τον θάνατό τους.
Δεν είναι ηλικιακά μικρός ούτε μεγάλος, είναι σχολαστικός και διαρκώς ανήσυχος, είναι κυνικός και, την ίδια στιγμή, ευαίσθητος και τρυφερός. Πίνει πολύ, για να ξεχάσει όσα θυμάται. Απόκεντρος μες στο πλήθος της μεγαλούπολης, ταλανίζεται από έναν καταρράκτη συλλογισμών, παρατηρεί, κάνει ενδοσκόπηση, αναλύει και αυτοαναλύεται, προσπαθεί να ανακαλύψει τα κίνητρα που ενεργοποιούν τη ζωή, τον έρωτα, τον κάθε πόλεμο, το σύστημα, την εργασία, την απάτη, την αυταπάτη, τη διάθεση για κάθε νέα αρχή μετά από κάθε τέλος, την ασφυκτική θλίψη των κυριακάτικων δειλινών.
Δεν είναι ηλικιακά μικρός ούτε μεγάλος, είναι σχολαστικός και διαρκώς ανήσυχος, είναι κυνικός και, την ίδια στιγμή, ευαίσθητος και τρυφερός. Πίνει πολύ, για να ξεχάσει όσα θυμάται. Απόκεντρος μες στο πλήθος της μεγαλούπολης, ταλανίζεται από έναν καταρράκτη συλλογισμών, παρατηρεί, κάνει ενδοσκόπηση, αναλύει και αυτοαναλύεται, προσπαθεί να ανακαλύψει τα κίνητρα που ενεργοποιούν τη ζωή, τον έρωτα, τον κάθε πόλεμο, το σύστημα, την εργασία, την απάτη, την αυταπάτη, τη διάθεση για κάθε νέα αρχή μετά από κάθε τέλος, την ασφυκτική θλίψη των κυριακάτικων δειλινών.
Είναι ένας κομπάρσος στον μεγάλο, παράλογο ανθρώπινο θίασο και κουβαλά εντός του ολόκληρη την υπαρξιακή αγωνία της ανθρώπινης φύσης.
Βαδίζοντας, φτάνει στον τοίχο του κόσμου. Και μένει εκεί. Ολομόναχος. Με απροσδιόριστες, χαμένες επιθυμίες να ψάχνει να βρει τι του λείπει / τι του έλειπε, κι αυτό που του λείπει / του έλειπε είναι ότι ποτέ δεν έμαθε όσα ήθελε να μάθει γιατί ένιωθε πάντοτε ότι δεν ήταν άξιος να μάθει.
Βαδίζοντας, φτάνει στον τοίχο του κόσμου. Και μένει εκεί. Ολομόναχος. Με απροσδιόριστες, χαμένες επιθυμίες να ψάχνει να βρει τι του λείπει / τι του έλειπε, κι αυτό που του λείπει / του έλειπε είναι ότι ποτέ δεν έμαθε όσα ήθελε να μάθει γιατί ένιωθε πάντοτε ότι δεν ήταν άξιος να μάθει.
Μετράει τα χρώματα γύρω του, κάνει βουτιές μια στο απόλυτο σκοτάδι και μια στο εκτυφλωτικό φως, δηλώνει γνώση και άγνοια, είναι ελεύθερος φυλακισμένος, μονολογεί και συνομιλεί, ονειροπολεί κι ονειρεύεται, βλέπει όσα οι άλλοι δεν βλέπουν. Πίσω απ' τον τοίχο, ασφαλής, μακριά από το βάραθρο και το κενό που το αγκαλιάζει.
Σε μια απρόσκοπτης ροής πρωτοπρόσωπη, συγκλονιστική αφήγηση που τσακίζει κόκαλα!
Κι εκεί, στο σκοτάδι του τοίχου, του φανερώνεται απ' το παράθυρο ένα ολάνθιστο, κατάλευκο δέντρο κι όλος ο κόσμος μεμιάς γίνεται μπαξές, κήπος, ένα απέραντο λιβάδι με μια σκάλα ασημένια που οδηγεί προς το φως.
Κι εκεί, στο σκοτάδι του τοίχου, του φανερώνεται απ' το παράθυρο ένα ολάνθιστο, κατάλευκο δέντρο κι όλος ο κόσμος μεμιάς γίνεται μπαξές, κήπος, ένα απέραντο λιβάδι με μια σκάλα ασημένια που οδηγεί προς το φως.
Κι ένα φως που ο Μοναχικός φοράει κατάσαρκα.
Η Σοφία Αυγερινού υπογράφει μια άριστη, υποδειγματική μετάφραση κι ένα εξαιρετικό επίμετρο σε ένα ιλιγγιώδες αφήγημα, σε έναν χείμαρρο ψυχής και συνειδητότητας όπου ήρωας, συγγραφέας και αναγνώστης γίνονται Ένα.
Η Σοφία Αυγερινού υπογράφει μια άριστη, υποδειγματική μετάφραση κι ένα εξαιρετικό επίμετρο σε ένα ιλιγγιώδες αφήγημα, σε έναν χείμαρρο ψυχής και συνειδητότητας όπου ήρωας, συγγραφέας και αναγνώστης γίνονται Ένα.
Εκδόσεις Κυψέλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου