Για πρώτη φορά μεταφρασμένος στην ελληνική γλώσσα ο Πορτογάλος πολυβραβευμένος συγγραφέας και πολυδιάστατος καλλιτέχνης Αφόνσου Κρουζ, ο οποίος επισκέφθηκε τη χώρα μας τον περασμένο Ιούνιο στα πλαίσια του Φεστιβάλ ΛΕΑ, είναι γέννημα θρέμμα και ψυχή της Ιβηρικής χερσονήσου. Γεννημένος το 1971 στην Φιγκέιρα ντα Φοζ της Πορτογαλίας, έχει εκδώσει πάνω από σαράντα βιβλία -μυθοπλασία, δοκίμια, ποίηση, θεατρικά έργα και νουβέλες για νέους- και, εκτός από θαυμάσιος πεζογράφος, είναι εικονογράφος, κινηματογραφιστής, μουσικός, στιχουργός και τραγουδιστής, μέλος του συγκροτήματος The Soaked Lamb και εξαίρετος ποιητής. Με όλες αυτές τις ιδιότητες να είναι διακριτές στο παρόν εντυπωσιακό του μυθιστόρημα "Ο Ιησούς Χριστός έπινε μπίρα", -ποιητικότητα, λυρισμός, λαμπερές σαν ανοιξιάτικες λιακάδες παρομοιώσεις, ρυθμός και μουσικότητα, χρήση εικονοποιίας και πολυμορφικοί, αλησμόνητοι χαρακτήρες που μεταμορφώνουν την καθημερινότητά τους έτσι ώστε αυτή να είναι ταιριαστή με τις επιθυμίες τους- ο Αφόνσου Κρουζ αναμφισβήτητα αποτελεί μια από τις πολύ ιδιαίτερες και ξεχωριστές φωνές της σύγχρονης πορτογαλικής λογοτεχνίας. Μια φωνή που πατάει γερά στο σήμερα με το μοντέρνο ύφος γραφής της και με ένα ζεστό βλέμμα αγάπης προς το παρελθόν και τους προκατόχους της.
Το μυθιστόρημα "Ο Ιησούς Χριστός έπινε μπίρα" κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ευρασία - Στιγμός στη σειρά "αλλότρια", αντλεί χαρακτηριστικά από ποικίλα λογοτεχνικά είδη και είναι ένα τεράστιο μωσαϊκό ανθρώπων, ιδεών, φιλοσοφίας και στοχασμών για το Καλό, το Κακό και τη δύναμή τους, για την ύπαρξη και την ανυπαρξία του Θεού, για τη ζωή και τον θάνατο, τη μοναξιά, τη φύση, την πολιτική, τους ηγέτες, τις επιθυμίες, το άπειρο, το παντοτινό και το εφήμερο.
Και, παράλληλα, είναι μια μελέτη για όσα θυσιάζονται στο όνομα της αγάπης, ένα βαθιά συγκινητικό έργο όπως είναι κάθε έργο βαθιά ανθρώπινο που ερευνά και φωτίζει ζητήματα της ανθρώπινης συνθήκης και της καρδιάς που, είτε μονάχη της είτε μοιρασμένη, λαχταρά για αγάπη και φως.
Κεντρική ηρωίδα είναι η Ρόζα, μια νεαρή φτωχή αγρότισσα στο Αλεντέζου της Νότιας Πορτογαλίας, η οποία μετά την εγκατάλειψη της μητέρας της και τον θάνατο του πατέρα της, μεγαλώνει με τη γιαγιά της, Αντόνια. Η Ρόζα έχει έντονες μνήμες από τα παιδικά της χρόνια. Θυμάται μυρωδιές, γεύσεις, σχήματα, σιωπές, ψιθύρους και προσευχές. Θυμάται τα ψυχρά πορσελάνινα χέρια της μαμάς Ιζαμπέλ και τα αγριωπά χέρια του μπαμπά Ζοάου Λούκας Μάρκους Ματέους. Θυμάται τη μαμά παγωμένη σαν χειμώνα και τον μπαμπά ζεστό σαν καλοκαίρι κι ύστερα την απουσία, το άδειο σπίτι, τη θλίψη και τη γεύση της πέτρας στα χείλη που είχε γεύση μητρικής αγκαλιάς και στιγμών ευτυχίας και πόνου.
Η Ρόζα είναι πνεύμα ελεύθερο, δεν συμβαδίζει απόλυτα με την εποχή, τη ζωή στην επαρχία και τους κανόνες της. Διαβάζει αστυνομικά μυθιστορήματα και γουέστερν και το αγαπημένο της είναι το "Ο Θάνατος δεν ακούει τον πιανίστα", με πρωταγωνιστή τον πιστολέρο Χάρολντ Εστεφανία ο οποίος στο τέλος του βιβλίου πεθαίνει αφού πιο πριν σκοτώνει τη γυναίκα που αγάπησε και αφήνει πίσω του μια επιστολή που η κατάληξή της κάνει τη Ρόζα πάντα να κλαίει σε κάθε ανάγνωση.
Το νεαρό κορίτσι τριγυρίζει στους αγρούς, ασχολείται με το περιβόλι και τις δουλειές του σπιτιού, φροντίζει την κατάκοιτη γιαγιά της, γνωρίζει τη γλύκα του έρωτα στο πρόσωπο του βοσκού Άρι. Για ένα διάστημα, τις καθημερινές, εργάζεται ως οικιακή βοηθός σε ένα πλούσιο σπίτι μακριά από τη γιαγιά Αντόνια. Κάνει όνειρα, σαν τους σκόρους που αφήνουν παντού τα αυγά τους κι έτσι τα όνειρα πολλαπλασιάζονται. Ο θάνατος φέρνει βόλτες. Οι φιλίες τελειώνουν. Το μίσος αναδεύεται στο καθαρό ποτήρι της καλοσύνης. Και στη μέση του δρόμου, η Ρόζα συναντά ένα ξεραμένο από τη μοναξιά στάχυ: τον ιδιόρρυθμο ηλικιωμένο καθηγητή Μπόρζα, ένα κωμικοτραγικό πρόσωπο με τραγικό παρελθόν.
Ανάμεσά τους αναπτύσσεται μια ζεστή σχέση. Οι δυο τους συστέλλονται ώσπου να γίνουν μια μικρή φωτεινή σφαίρα.
Η Ρόζα του εξομολογείται την τελευταία επιθυμία της γιαγιάς της προτού φύγει από τη ζωή: να πάει στους Αγίους Τόπους, στα Ιεροσόλυμα. Ο καθηγητής προθυμοποιείται να βοηθήσει και στο σχέδιό τους να μετατραπεί το Αλεντέζου σε Ιερουσαλήμ θα συμβάλλουν μια πάμπλουτη Αγγλίδα πρώην χίπισσα με εμπειρία στις μυστικιστικές αναζητήσεις, ένας Νιγηριανός μάγος, μια ιερόδουλη, ένας Ινδός γυμνοσοφιστής και οι κάτοικοι του χωριού υπό τα άγρυπνα και καχύποπτα βλέμματα του αρχιφύλακα Ολιβέιρα, του βοσκού Άρι -που είναι σφόδρα ερωτευμένος με τη Ρόζα- και ενός μαζοχιστή ιερέα. Και οι τρείς τους είναι εχθροί του καθηγητή Μπόρζα, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους.
Το σχέδιο τίθεται σε εφαρμογή και η γιαγιά "μεταφέρεται" αεροπορικώς στα Ιεροσόλυμα συνοδευόμενη από την εγγονή της και τον καθηγητή. Λαμβάνουν μέρος σε μια σκηνική αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου όπου ο Ιησούς Χριστός δεν έπινε οίνο αλλά μπίρα, συνδυασμό άρτου και νερού, το ποτό των φτωχών, των αμαρτωλών και των περιθωριοποιημένων. Κι όλα. σε μια ατμόσφαιρα κατάνυξης, πίστης, θεωριών, αληθοφάνειας, παραλογισμού και νυχτερινών σταυρώσεων.
Η Ρόζα που αρχικά είχε γοητευτεί από τις θεωρίες του καθηγητή, στην πορεία απογοητεύεται από την ανικανότητά του να θυσιαστεί για τις ιδέες του και να γίνει ήρωας, σαν τον ήρωα Χάρολντ Εστεφανία που πέθανε για έναν έρωτα, για μια αγάπη και την αλήθεια.
Κι έπειτα, μετά το τέλος, ως έκπληξη, εμβόλιμα, μιλάει η έρημος και αφηγείται τη μοναξιά της και τη μοναξιά των ανθρώπων, των ζώντων όντων, των λίθων και των απωλειών και πλέκει το εγκώμιο της ζωής που είναι καμωμένη για να εισχωρήσει σε μια άλλη ζωή.
Χωρισμένο σε 74 κεφάλαια σαν κινηματογραφικά πλάνα, με γρήγορη, ελκυστική, κοφτή και ποιητική αφηγηματική ροή, το εξαίρετο, πρωτότυπο και πολυεπίπεδο μυθιστόρημα του Αφόνσου Κρουζ είναι πλημμυρισμένο από ζωή που νικά τον πόνο και τον θάνατο ενώ η διάχυτη θλίψη του πορεύεται σε ισορροπία με το εκλεπτυσμένο χιούμορ και τον σαρκασμό κάτω από ένα ψιλόβροχο μαγικού ρεαλισμού.
Ο Νίκος Πρατσίνης, ένας έμπειρος και αξιόλογος μεταφραστής μας, απέδωσε επιτυχώς στα ελληνικά την ατμόσφαιρα, τα αρώματα και τις μουσικές του ανθρώπινου τοπίου,την καρδιά της καρδιάς, τον καρπό και το γκροτέσκο των χαρακτήρων, όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά στοιχεία της πορτογαλικής ψυχής και την εκλεπτυσμένη ερωτεύσιμη πρόζα του Αφόνσου Κρούζ, ενός ικανότατου συγγραφέα του οποίου ευελπιστούμε να διαβάσουμε και τα υπόλοιπα έργα του στη γλώσσα μας.
Εκδόσεις Ευρασία - Στιγμός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου