Έργο ζωής για την Σκωτσέζα ποιήτρια, θεατρική συγγραφέα και πεζογράφο Τζάκι Κέι, τα "Χαρτιά υιοθεσίας", είναι μια δίγλωσση θαυμάσια έκδοση που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Loggia και εντάχθηκε στην Μοβ σειρά της ποίησης, μόνο που εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια συμβατική ποιητική συλλογή αλλά για ένα συνδυασμό ποιητικής πρόζας με αυτοβιογραφικά στοιχεία και θεατρικού λόγου με τρεις πρωταγωνίστριες, τρεις εναλλασσόμενες φωνές σε μια βαθιά ανθρώπινη, πολυφωνική και συνταρακτική εξιστόρηση γεγονότων. Η βιολογική μητέρα, η κόρη και η θετή μητέρα βγαίνουν και στέκονται στο προσκήνιο και πίσω τους, στο φόντο, μια κοινωνία που αλλάζει μένοντας πάντοτε ίδια, συντηρητική, με λοξό βλέμμα και έτοιμη ανά πάσα στιγμή να καταδικάσει καθετί αλλόκοτο, διαφορετικό, που δεν συμβαδίζει πλήρως με τους κανόνες της.
Οι τρείς γυναίκες σε αφηγήσεις και χρόνους που εναλλάσσονται, αφηγούνται τις εμπειρίες τους και αποσπάσματα συγκεκριμένων στιγμών των βίων τους. Μιλούν, εκφράζονται, τραγουδούν, εξομολογούνται, συγκινούν και συγκινούνται, χάνουν, αναπολούν, αναζητούν, θυσιάζουν και θυσιάζονται, μπαίνουν στο κοινωνικό στόχαστρο, ζουν και περιμένουν.
Η πίκρα και το σκοτάδι της μιας μητέρας γίνεται η χαρά και το φως της άλλης ενώ η κόρη αναζητά τη θέση της στον κόσμο, τις ρίζες της, τη φωνή της και την ταυτότητά της.
Προσωπική ιστορία της Τζάκι Κέι ,τα "Χαρτιά υιοθεσίας", που αποτελεί τη βάση και το χτίσιμο αυτής της υπέροχης πολυφωνικής αφηγηματικής ποίησης, αρχικά γράφτηκε για το ραδιόφωνο του BBC και στη συνέχεια κατέληξε να γίνει το πρώτο και κυρίαρχο μέρος της πρώτης συλλογής της Κέι, για την οποία τιμήθηκε με τρία βραβεία στη χώρα της.
Η Τζάκι Κέι, μιγάδα, είναι καρπός ενός επιπόλαιου νεανικού ερωτικού ειδυλλίου μεταξύ της Σκωτσέζας μητέρας της κι ενός Αφρικανού πλανόδιου μουσικού και σε βρεφική ηλικία υιοθετήθηκε από ένα ζευγάρι λευκών Σκωτσέζων της μεσαίας κοινωνικής τάξης.
Οι αφηγηματικές φωνές των τριών γυναικών γίνονται διακριτές με τη χρήση διαφορετικής τυπογραφικής γραμματοσειράς και, πέρα από το θέμα της υιοθεσίας, αγγίζουν ζητήματα κοινωνικά όπως ο ρατσισμός και τα κοινωνικά ταμπού, αγγίζουν ζητήματα προσωπικά όπως η ήττα, η νίκη, η μοναξιά, η σεξουαλικότητα, η αγάπη, η νοσταλγία, η ταυτότητα, οι επιθυμίες, ο φόβος, οι ρίζες και οι δεσμοί αίματος αλλά και ζητήματα που κινούνται στα σύνορα προσωπικού και συλλογικού για το πώς διαμορφώνεται η ανθρώπινη ταυτότητα ανάμεσα στις συμπληγάδες της πατριαρχικής κοινωνίας, των κανόνων της και των κρατικών μηχανισμών.
Η αφήγηση των τριών πρωταγωνιστριών ξεκινά με μια εισαγωγή όπου περιγράφονται εν συντομία η επιθυμία της θετής μητέρας για απόκτηση παιδιού, η ανταλλαγή των πρώτων βλεμμάτων με το μωρό και η βιολογική μητέρα, χρόνια μετά, να θυμάται το παιδί που έφερε στον κόσμο έχοντας τη φωτογραφία του ακόμα στο συρτάρι. Ακολουθούν τρία μέρη που καλύπτουν χρονικά την περίοδο από το 1961 (χρονολογία γέννησης της Τζάκι Κέι) ως τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 (όταν κυκλοφόρησε η παρούσα συλλογή).
Η αρχή της ιστορίας, το πιστοποιητικό γέννησης, οι λίστες αναμονής, το τέλος της αναμονής, η πολυπόθητη υιοθεσία, ο οξύς πόνος της βιολογικής μητέρας για μια ζωή που στερείται αγάπης και μοιράσματος, τα νυχτερινά όνειρα με τον χορό των γονιδίων, η αποκάλυψη, η αναζήτηση, το μεγάλωμα, η "ξένη" αγάπη που έγινε "οικεία" μικρή πατρίδα, η μουσική που ξυπνά το σώμα και το ένστικτο και σπάει τις αλυσίδες, το βίωμα του ρατσισμού στη σχολική κοινότητα, ένα φιλί για καληνύχτα και αγκαλιά μητρική στην αφίσα της Άντζελα Ντέιβις (γνωστή Αμερικανίδα πολιτική ακτιβίστρια, ακαδημαϊκός, συγγραφέας και υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Οι φωνές που δεν σβήνουν, η στάχτη της σόμπας αντί για νεκρό κορμί κάτω απ' το χώμα. Η διαρκής προσπάθεια της κόρης να φανταστεί πώς μπορεί να είναι η βιολογική της μητέρα και η εικόνα που πλέκει η βιολογική μητέρα για την κόρη της. Ζωές μεταξένιες κεντημένες ανάποδα στον καμβά του άδικου κόσμου. Η δυνατή επιθυμία για μια συνάντηση, έστω για μια φορά μονάχα. Η φανταστική συνάντηση. Κι ένα γράμμα με την ένδειξη "Επείγον - Συστημένο" που ποτέ δεν έρχεται.
Σε αυτό το πεζοποιητικό θαύμα πλασμένο από χαρτί, μελάνι και ψυχή γινόμαστε θεατές στην διαδρομή ενηλικίωσης της κόρης και δημιουργού της παρούσας ποιητικής τριφωνίας και στο μεγάλωμά της από τη θετή μητέρα της ,η οποία θεωρείται κοινωνικά αποτυχημένη ούσα ανίκανη να φέρει στον κόσμο ένα δικό της παιδί παρά υιοθέτησε ένα παιδί ξένο και μάλιστα διαφορετικού χρώματος. Και από την άλλη, είμαστε μάρτυρες στην ιστορία της ανύπαντρης βιολογικής μητέρας που ερωτεύτηκε έναν Νιγηριανό, έμεινε έγκυος, έδωσε το παιδί της για υιοθεσία και βίωσε τον κοινωνικό κατατρεγμό.
Η βιολογική μητέρα δεν θεωρεί τον εαυτό της "μητέρα" από τη στιγμή που έδωσε το παιδί της σε άλλα χέρια. Είναι μια γυναίκα βαθιά τραυματισμένη ψυχικά και σωματικά και παραλληλίζει την υιοθεσία του μωρού της με τον θάνατό του.
Η θετή μητέρα από τη στιγμή που νομιμοποιείται ως "μητέρα" από την αρμόδια υπηρεσία, υπερβαίνει εαυτόν και πολιτικών πεποιθήσεων για το παιδί που μπαίνει σαν φως ανοιξιάτικο στην εως τώρα παγωμένη καθημερινότητά της.
Και η κόρη, μοιρασμένη ανάμεσα σε μια ζωή φανταστική και σε μια αληθινή -που δημιουργούν δυο κόσμους σε σύγκρουση- αναπλάθει τις ρίζες της και αναζητά την παρουσία του μαύρου μέσα στο λευκό.
Οι φωνές τους αντηχούν σε ξεχωριστούς μονολόγους και σε κάποια σημεία συνυφαίνονται επιδέξια σαν πλεξούδες, σαν ταιριαστές νότες σε μια πολυφωνική συμφωνία.
Και για τις δυο μητέρες, η κοινωνία κρατάει τον κυρίαρχο ρόλο στη νομιμοποίηση και την αναγνώριση της μητρότητας στο αυστηρό ρατσιστικό περιβάλλον της Σκωτίας των δεκαετιών 1970 - 1980 ενώ η ανακάλυψη ταυτότητας και η εδραίωση της κόρης - ποιήτριας μέσα στο συγκεκριμένο περιβάλλον και την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ξεπερνούν τα όρια της αυτοβιογραφικής αφήγησης, ξεπερνούν την εποχή τους και μεταμορφώνονται σε ζήτημα συλλογικό που αντικατοπτρίζει το σήμερα, σαν ποτέ και τίποτα να μην έχει αλλάξει από τότε.
Η Τζάκι Κέι καταπιάνεται με ένα ριψοκίνδυνο, ευαίσθητο θέμα και καταφέρνει να κρατήσει απολύτως τις ισορροπίες αποφεύγοντας μελοδραματισμούς χάρη στην υψηλή ποιητική της πρόζα και στην άλλο τόσο υψηλή συναισθηματική της ευφυΐα.
Κι έτσι, με τα "Χαρτιά υιοθεσίας" μάς χαρίζει ποίηση γενναία, ειλικρινή, συγκινητική, ρυθμική σε τζαζ αυτοσχεδιασμούς. Ποίηση που φωνάζει, ψιθυρίζει, τραγουδά, πονάει, με λόγο προσωπικό και συλλογικό, σκληρό και τρυφερό, κωμικό και δραματικό ταυτόχρονα που αγκαλιάζει ταυτότητες, φύλα, κληρονομιές, δικαιώματα, απώλειες και την πολύπλευρη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η Μαρία Σ. Μπλάνα έκανε θαυμάσια δουλειά με το επίμετρο και τις σημειώσεις της και κυρίως με την λεπτομερή της μετάφραση -ακριβείας- στην εκτυφλωτική σαν μαύρο διαμάντι ποίηση της Τζάκι Κέι.
Εκδόσεις Loggia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου