'Εξι εμβληματικά έργα, δυο τόμοι, 1200 περίπου σελίδες, ένα εκδοτικό γεγονός! "Το μυθιστόρημα της Φεράρας" στην ολοκληρωμένη του εκδοχή κυκλοφόρησε φέτος το καλοκαίρι - σαν θησαυρός από παλιό ναυάγιο που βγήκε στην επιφάνεια - και διαβάστηκε λέξη λέξη, πρόταση πρόταση υπό το φως του ήλιου, υπό το τρεμοφέγγισμα των αστεριών, στη σιγαλιά της νύχτας, ως μελέτη γραφής, ύφους, ατμόσφαιρας, ψυχογραφήματος και πιστής αναπαράστασης των δρόμων, των κτισμάτων, της φύσης και της κομψότητας μιας μικρής πόλης.
Καρπός μιας ολόκληρης ζωής τα διηγήματα και τα μυθιστορήματα του Giorgio Bassani αποτελούν - σε πρώτη ματιά - βιβλία αυτόνομα και διαφορετικά μεταξύ τους τα οποία όμως συνδέονται οργανικά και αριστοτεχνικά από το λεπτό δυνατό νήμα που γνέθει η βασική πρωταγωνίστρια των ιστοριών και που ενώνει πρόσωπα, ζωές και καταστάσεις.
Η Φεράρα πρωταγωνιστεί, θυμάται, ξεχνά, ψιθυρίζει, παρηγορεί, κρύβει μυστικά, ξεδιπλώνεται, φωτίζει και φωτίζεται κομμάτι κομμάτι στον αναγνωστικό χάρτη που τρυφερά εναποθέτει στα χέρια μας ο μεγάλος αυτός συγγραφέας, που κυριολεκτικά μαγεύει με την εκθαμβωτική αφήγησή του.
Ένα πλήθος χαρακτήρων στη Φεράρα και γύρω από αυτή - των δικών της, των ντόπιων, των ξένων - αγωνιούν, φλερτάρουν με τη θολή πλευρά της μνήμης, ερωτεύονται, απογοητεύονται, συναντούν το παράλογο, βιώνουν έντονα την υπαρξιακή τους κρίση, την απόρριψη και το τραύμα, ματαιοπονούν, ταπεινώνουν και ταπεινώνονται, προδίδουν και προδίδονται, πέφτουν στα μαύρα νερά της λύπης, των πληγών και του αναπόφευκτου. Θύτες και θύματα της μοίρας, του έρωτα και της Ιστορίας, μέσα σε κήπους, πίσω από πόρτες, μπροστά στη βιτρίνα ενός ταριχευτηρίου, στα σιωπηλά βλέμματα την ώρα ενός γεύματος ή μιας τυχαίας συνάντησης, στα όσα δεν λέγονται αλλά εννοούνται με μια ανεπαίσθητη κίνηση, με μια μεγάλη παύση, φροντίζουν μάταια τα τραύματά τους και αντιμετωπίζουν στωικά τη ζωή που αλλάζει και τους αλλάζει.
Στα έξι βιβλία της Φεράρας δεν υπάρχει αίσθηση ιστορίας που ρέει και προκαλεί διαφοροποιήσεις και ανατροπές γιατί αυτά συμβαίνουν αθόρυβα κάτω απ' το πρώτο στρώμα της αφήγησης με μια υπόκωφη ύπουλη ένταση. Το αφηγηματικό "εγώ" συναντά το αφηγηματικό "αυτός", "αυτή", "εμείς", "αυτοί" και οι μικρές ιστορίες συγχωνεύονται μέσα στον ασκό της Ιστορίας. Το ατομικό χαρακτηριστικό ενώνεται με το αντίστοιχο συλλογικό χωρίς εξάρσεις, με μια ποιητική ησυχία και ένα θαυμάσιο κινηματογραφικό τρόπο που χρησιμοποιεί ο Bassani για να εξιστορήσει - σε μη γραμμικό ύφος - γεγονότα και ημέρες της εβραϊκής κοινότητας στη Φεράρα, την άνοδο και την πτώση της κατά το ήμισυ του 20ου αιώνα ενώ παράλληλα χτίζει με μαεστρία μια σπονδυλωτή αυτοβιογραφία της ζωής του και της πατρίδας του. Σκαλίζει ζητήματα όπως η ανάκτηση της μνήμης και η απόρριψη της άγνοιας, ασχολείται με την τραγωδία του ανθρώπου που είναι ολομόναχος ανάμεσα στους άλλους και εδώ ακριβώς αναδύονται τα στοιχεία του βαθιά ανθρώπινου και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας που φεγγοβολούν απ΄ άκρη σ' άκρη σε ολόκληρη την έκταση των έργων του.
Ο εβραϊκός μικρόκοσμος - ένας κόσμος ολόκληρος - δεν αναπαρίσταται με ντοκουμενταρίστικο τρόπο όσον αφορά τους διωγμούς και το δράμα του από το φασιστικό καθεστώς. Ο Bassani ως ποιητής ποιητικά, κινηματογραφικά, με συνεχή κίνηση μέσα στο χρόνο, με απαλές αποχρώσεις δημιουργεί τα πορτρέτα της πόλης του και των κατοίκων της για να μας μείνουν αλησμόνητα και το καταφέρνει επάξια. Ο συγγραφέας / αφηγητής κάνει τη διαδρομή προς την ενηλικίωση μαζί τους ενώ η Ιστορία στο φόντο μεταμορφώνεται και αφήνει απ' τον κόρφο της να γλιστρήσει το φίδι του ναζισμού που σέρνεται και δηλητηριάζει ό,τι πριν έμοιαζε με μικρό παράδεισο.
Το πρώτο βιβλίο με τίτλο "Εντός των τειχών" αποτελείται από πέντε εξαιρετικά διηγήματα με ήρωες καθημερινούς ανθρώπους, με τη θλίψη τους και τις ανάσες τους κύματα στη ροή της Ιστορίας.
Στο δεύτερο βιβλίο με τίτλο "Τα χρυσά γυαλιά", σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ζωντανεύει η ιστορία του γιατρού Φαντιγκάτι που οδηγείται στην περιθωριοποίηση και στην αυτοκτονία, λόγω της σεξουαλικής του ταυτότητας, περικυκλωμένος από γενική εχθρότητα και γνωρίζοντας την ταπείνωση κατά την περίοδο της αντισημιτικής εκστρατείας.
Το τρίτο βιβλίο "Ο κήπος των Φίντζι Κοντίνι" είναι ίσως το πιο διάσημο έργο του συγγραφέα (μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Βιτόριο Ντε Σικά, το 1970), με επίκεντρο τη μοίρα μιας πλούσιας εβραϊκής οικογένειας που παρασύρεται από τα αγριεμένα νερά της φυλετικής δίωξης. Ο άλλοτε παραδεισένιος κήπος, η νιότη των ηρώων κι ένας έρωτας που ανθίζει, έχουν τραγικό επίλογο.
Στο τέταρτο βιβλίο, "Πίσω από την πόρτα" έχουμε την ιστορία δυο νεαρών αγοριών, τη φιλία τους, την κοινή τους εφηβεία, την προδοσία και το τέλος, σε μια ατμόσφαιρα σαδιστική.
"Ο Ερωδιός", το πέμπτο βιβλίο, θεωρείται από αρκετούς το αριστούργημα του Bassani. Είναι το χρονικό μιας μέρας κυνηγιού. Εδώ ο ερωδιός - θύμα πυροβολισμού και ο αργός θάνατός του γίνεται ο καθρέφτης του κεντρικού ήρωα ο οποίος αναμετριέται με τις αγωνίες του Κόσμου και το αναπόφευκτο του θανάτου. Το ανεξήγητο κενό του παρόντος, το παράλογο της ύπαρξης και η επίγνωση του τέλους είναι τα θέματα που εδώ ο συγγραφέας "σκηνοθετεί" ρεαλιστικά και μινιμαλιστικά.
"Η μυρωδιά του κομμένου χόρτου" είναι το έκτο βιβλίο που αποτελείται από έξι ελκυστικά αυτοβιογραφικά κείμενα με το τελευταίο - υπό τον τίτλο "Εκεί πέρα, στο τέρμα του διαδρόμου" - να είναι μια διαφωτιστική επίσκεψη στο εργαστήρι του συγγραφέα, στις σκέψεις του για τη γραφή και την κατασκευή ιστοριών και χαρακτήρων.
Ένα ακόμα αμύθητης αξίας λογοτεχνικό διαμάντι που ήρθε να προστεθεί ανάμεσα στα υπόλοιπα της μεγαλοπρεπούς σειράς Orbis Literae των εκδόσεων Gutenberg, "Το μυθιστόρημα της Φεράρας", αυτό το ανυπέρβλητο έργο της ιταλικής πεζογραφίας που διατρέχει πενήντα χρόνια ιταλικής Ιστορίας, είχε την τεράστια τύχη να μεταφραστεί από τον Γιώργο Κεντρωτή που έγραψε επίσης ένα σύντομο πρόλογο, εφοδίασε το έργο με σημαντικές σημειώσεις και ανέδειξε επιτυχώς όλη την παλέτα των αποχρώσεων της απαράμιλλης γραφής του Giorgio Bassani.
Εκδόσεις Gutenberg / σειρά Orbis Literae
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου