Ανάμεσα στο σπουδαίο, εκτεταμένο και πολυποίκιλο έργο του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Γιόζεφ Ροτ - έργο που τα τελευταία χρόνια διαβάζουμε σε προσεγμένες μεταφράσεις στη γλώσσα μας -, "Ο τυφλός καθρέφτης", μικρής έκτασης, θαυμαστής δομής, που ανήκει στα πρώιμα κείμενα του διανοητή και λογοτέχνη, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κριτική σε αυτόν τον καλαίσθητο τόμο και "συγκατοικεί" με τη νουβέλα "Απρίλης - Μια ιστορία αγάπης". Δυο υποδειγματικές νουβέλες των νεανικών χρόνων του Ροτ - δημοσιεύτηκαν το 1925 μετά το περίφημο "Ο ιστός της αράχνης" του 1923 - που αναδεικνύουν το χάρισμά του να φιλοτεχνεί με τα πιο ζεστά χρώματα της παλέτας του ανθρώπινα πορτρέτα καθώς και τοπία και την ιστορία μιας πόλης, μιας επαρχίας ή μιας χώρας. Πορτρέτα ανθρώπων μοναχικών, σχεδόν περιθωριακών, που ζουν, κινούνται και ονειρεύονται ή βουλιάζουν σε ένα πικρό σκοτεινό περιβάλλον κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο κριτικός λογοτεχνίας James Wood είχε δηλώσει για τον Ροτ: "Ίσως να μην υπάρχει άλλος σύγχρονος συγγραφέας που να συνδυάζει με μεγαλύτερη μαεστρία τον μυθιστορηματικό και τον ποιητικό λόγο, τον εύρωστο άφθαρτο ρεαλισμό με δυνατές αναλαμπές μεταφοράς και παρομοίωσης." .Και αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα και στις δυο νουβέλες "Ο τυφλός καθρέφτης" και "Απρίλης" όπου η καθημερινή ζωή των χαρακτήρων, οι πόθοι, οι προσδοκίες, οι ματαιώσεις, οι αγώνες και οι τραγωδίες τους περιγράφονται με σπαρακτικό λυρισμό και ρεαλισμό ταυτόχρονα, με ειρωνεία και σοβαρότητα και εναλλαγές δράματος και υπογείου χιούμορ. Χωρίς να διαθέτουν τη μεγαλοπρέπεια, την ωριμότητα και τον επικό χαρακτήρα των κατοπινών έργων του Ροτ τα οποία και τον κατέταξαν στο βάθρο με τους σπουδαιότερους πεζογράφους του 20ου αιώνα, δεν στερούνται μεστότητας, ζεστασιάς και λαμπερής ποιητικότητας που φωτίζουν τη σκοτεινή και παγωμένη ατμόσφαιρα του μικρόκοσμου των ηρώων.
"Ο τυφλός καθρέφτης" είναι μια τρυφερή σπαραξικάρδια ιστορία ενηλικίωσης με πρωταγωνίστρια την έφηβη Φίνι, που ονειρεύεται και παρατηρεί τον κόσμο γύρω της και τον ανάστατο κόσμο μέσα της. Βιώνει με τρόμο την πρώτη της περίοδο, τα πρώτα ξυπνήματα της σάρκας και έρχεται αντιμέτωπη με μικρές και μεγάλες παγίδες. Με εναλλαγές από το τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού σε πρώτο πληθυντικό, ο Ροτ με αξιοθαύμαστη επιδεξιότητα χτίζει λέξη λέξη της ανάσες και τα αβέβαια βήματα της ηρωίδας του στον έρωτα. Με ελεγειακή τρυφερότητα παρατηρεί την αγωνία της να κερδίσει μια θέση στον κόσμο, να υποδέχεται την επιστροφή του πατέρα της από τον πόλεμο, να βαδίζει πλάι του. Η Φίνι αντικρίζει τις παρουσίες και τις απουσίες του έρωτα, αφουγκράζεται τη μουσική του "που περιέχει τους ήχους όλου του κόσμου", αμφιταλαντεύεται στο πριν, στο τώρα, στο μετά. Φοράει νούφαρα στα μαλλιά και ανεβαίνει τα σκαλοπάτια προς τα σύννεφα. Έρημη, αθώα, ένοχη.
"Ο Απρίλης" είναι το χρονικό μιας αγάπης, είναι μια ιστορία που γράφτηκε για ένα μονάχα βλέμμα, είναι ένα ποίημα για προσδοκίες ανεκπλήρωτες και για τον παλιό κόσμο που δεν χωράει στον καινούργιο. Ο ήρωας του "Απρίλη" είναι ένας μοναχικός άντρας που φτάνει σε μια επαρχιακή πόλη μια απριλιάτικη νύχτα. Οι άνθρωποι γύρω του κουβαλούν πεπρωμένα ή είναι οι ίδιοι πεπρωμένα: ο ταχυδρόμος, ο πανδοχέας, ο επίσκοπος, ο αμαξάς, η Άννα - που ο ήρωας ερωτεύεται - , ο υπάλληλος του σιδηροδρόμου, ο σερβιτόρος Ίγκνατς, το φάντασμα του παλιού φίλου Άμπελ και "το κορίτσι στο παράθυρο" που αστράφτει από ομορφιά, που χαμογελά και που ανάβει φλόγα στην καρδιά και στο νου του αφηγητή. Ώσπου να φτάσει η 28η Μαΐου και η αναβλητικότητα θα γίνει φυγή κι ένα τελευταίο βλέμμα φανερώνει τη ζωή που τρέχει και τραντάζεται πάνω στις ράγες.
Ο Γιώργος Δεπάστας, εμπειρότατος και με μακρά θητεία στη μετάφραση εμβληματικών έργων της παγκόσμιας δραματουργίας, παρέδωσε στα δυο μυθιστορήματα μικρού μήκους του Ροτ μια υποδειγματική μετάφραση, φωτίζοντας την ποίηση των λέξεων, των εικόνων και της υπνωτιστικής γοητείας της γλώσσας του.
Εκδόσεις Κριτική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου