Υπάρχουν άνθρωποι - φωτιές, άνθρωποι - θάλασσες, άνθρωποι - δρόμοι, άνθρωποι - απάτητα βουνά, άνθρωποι - φώτα, άνθρωποι - σκιές, άνθρωποι - στίχοι τραγουδιών του Χατζιδάκι "που μες στη θλίψη φυτρώνει μια γλύκα ή μες στη γλύκα θρέφεται μια θλίψη", άνθρωποι - σύννεφα, άνθρωποι - ψιλόβροχο. Ακούνε τον βουβό κυματισμό του ωκεανού, καίγονται από κοινό κάρβουνο, κουβαλάνε σακιά, διαβάζουν τα μάτια των άλλων, τα Σαββατόβραδα σηκώνουν φουρτούνα στα φυλλοκάρδια τους, έχουν τον ουρανό για ταβάνι και σχηματισμούς λευκών άστρων παρηγοριά τους τις νύχτες που το μέσα κύμα θεριεύει. Η ζωή δεν τους χάρισε ηλιοβασιλέματα γεμάτα αναμνήσεις παρά τους έδωσε ένα τρεμόσβηστο φως όταν συνομιλούν με το Θεό και τα φευγάτα τους. Πετάνε και προσγειώνονται στα όνειρά τους με δικά τους σχέδια πτήσης. Πιάνουν μια θέση στα πίσω πίσω καθίσματα, δεν ζητούν τίποτα, τους αρκεί μια γλυκιά ανάμνηση, ένα όνομα, μια μορφή, μια λέξη, μικρά κεράκια στη νυχτωμένη ζωή τους. Οι άνθρωποι - ήρωες της Ιωάννας Καρυστιάνη που περιγράφονται πιο πάνω είναι οι διπλανοί μας, οι δικοί μας, εμείς οι ίδιοι. Κλέβουν καμιά φορά στο ζύγι της ευτυχίας για να καλοπιάσουν τη δυστυχία τους, ο νους τους δεν παίρνει ρεπό αφού κατακλύζεται μονίμως από σκέψεις και αναμνήσεις καλές, μέτριες, κακές. Θυμούνται τα πάντα με λεπτομέρειες: μυρωδιές, ήχους, τα "άυλα τιμαλφή", τα ψιλά γράμματα.
Και ο Μιχάλης Τσιούλης, ο πρωταγωνιστής στο νέο συγκλονιστικό μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη, θυμάται. Πορεύεται, ενηλικιώνεται, ωριμάζει, σκαλίζει και θυμάται τα δικά του τιμαλφή, τα ψιλά γράμματα της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής Ιστορίας όπως εκείνη πέρασε από δίπλα του κι εκείνος την παρατήρησε και την παρατηρεί απόμακρος, έξω από τη δράση και τις ανάποδες στροφές των γεγονότων ενώ προσπαθεί να συνθέσει τη ζωή του, το παρελθόν του και τα προσωπικά του ψιλά γράμματα.
Η πλοκή του μυθιστορήματος διατρέχει την περίοδο από το 1972 έως το 2006 και όλα τα μικρά και μεγάλα περιστατικά που πήγαν τη χώρα ένα βήμα μπροστά και δυο βήματα πίσω. Και στο κέντρο της ιστορίας ο Μιχάλης που αθόρυβα χτίζει όσα μπόρεσε κι όσα τόλμησε να χτίσει. Γεννημένος στο Αγρίνιο αρχές της δεκαετίας του '50, μεγαλωμένος στη σκιά του μεγαλύτερου αδερφού του Κίμωνα που κατείχε την πρώτη θέση σε όλα και που θα ακολουθήσει καριέρα διπλωμάτη, στη σκιά του δασκάλου πατέρα του και της αριστερής του ταυτότητας και του θείου Φώντα, αντάρτη του Δημοκρατικού Στρατού που σκοτώθηκε ηρωικά στον Γράμμο, ο άτολμος, αδέξιος και ατάλαντος Μιχάλης κάνει προσπάθειες να χαράξει τον δικό του δρόμο. Λαχταρώντας τα ταξίδια και την ελευθερία στους αιθέρες, σχεδιάζει στο μυαλό του πτήσεις μακριά, πολύ μακριά, ψηλά, πολύ ψηλότερα απ' όλους, δίνει εξετάσεις στη Σχολή Ικάρων, αποτυγχάνει και καταλήγει να σπουδάζει Μηχανική Αεροσκαφών σε ιδιωτική σχολή της Αθήνας.
Μεγαλομέτοχος της μοναξιάς της μεγαλούπολης και του εαυτού του, ευτυχής ως απαρατήρητος παρατηρητής από τις πίσω σειρές, στην άκρη του δρόμου και της δράσης, με κάτι έρωτες άγευστους. Γιατί ο νους του έμεινε για πάντα αιχμάλωτος σε μια φιγούρα: ένα κορίτσι της χορωδίας, βράδυ Μεγάλης Παρασκευής του '73 στην περιφορά του Επιταφίου, κλέβει την καρδιά και τη σκέψη του. Λίγους μήνες μετά, το κορίτσι της απριλιάτικης βραδιάς, τυχαία ξανά μπροστά του στην πύλη του Πολυτεχνείου. Η φωνή της, η μορφή της, το όνομά της και μια λέξη σαν αρχάγγελος στην κόλαση της νύχτας θα ηχούν στα αυτιά του Μιχάλη και θα στοιχειώσουν τη μνήμη του για το υπόλοιπο του βίου του. Έκτοτε, κάθε Μεγάλη Παρασκευή, ο Μιχάλης αναζητά και θα αναζητά το μελαχρινό κορίτσι μάταια, πιστά, συγκινητικά, ακούραστα. Μαραμένος τους υπόλοιπους μήνες, ανθισμένος με μια φρούδα ελπίδα κάθε Απρίλη, κάθε Μεγαλοβδόμαδο. Στη συνέχεια, είτε χαράζει είτε βραδιάζει, ευαίσθητος και μόνος με ένα θίασο ανθρώπων να παρελαύνει δίπλα του: ο πατέρας, η μάνα, ο αδερφός, ο θείος - μύθος, οι συγγενείς, οι συμπατριώτες, οι συνάδελφοι στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, οι λιγοστές ναυαγισμένες εξαρχής ερωτικές του σχέσεις, η μορφή του κοριτσιού που παραμένει κορίτσι κι ας περνούν τα χρόνια. Οι αποχωρισμοί, οι θάνατοι, οι βουτιές στο βυθό, οι ονειροφαντασίες που τον κρατάνε στην επιφάνεια, η ανημπόρια να ξεστομίσει τ΄ αφανέρωτα της ψυχής του. Άχρωμα δειλινά και ξημερώματα και οι νύχτες που έρχονται μονάχα για να δώσουν τη θέση τους στις επόμενες μέρες. Και ο Μιχάλης να μη ζητά, να μην επιθυμεί τίποτα παραπάνω απ΄αυτά που έχει. Με επιτακτική ανάγκη να αγαπήσει κάτι, να πιαστεί από κάπου, οι έλικες είναι σύντροφοι πιστοί του για να 'χει τόπο η ψυχή του να πετάει, να ονειρεύεται. Με μια μόνιμη κρυμμένη Μεγάλη Παρασκευή καρφίτσας τσίμπημα στα σωθικά του, οι καινούργιες λέξεις και οι πληροφορίες για μάχες και αεροσκάφη μέσα από διαβάσματα και από το Ίντερνετ και οι στίχοι τραγουδιών λειτουργούν ως επίδεσμοι στα ραγίσματα και στις πληγές του. Η Ελλάδα προχωράει και ανανεώνεται με λίφτινγκ. Παντού χρήματα, αρχιτεκτονική ευτυχίας, ψεύδος, υποσχέσεις, συνθήματα ανύπαρκτα. Όλα γύρω μάταια, όλα ένα ψέμα κι η μόνη αλήθεια είναι εκείνη η λέξη της νύχτας του Νοέμβρη που βγήκε ρυθμικά από το στόμα του κοριτσιού: Ε - λευθε - ρί - α.
Από την - μη γραμμική -τριτοπρόσωπη αφήγηση στην εξομολογητική πρωτοπρόσωπη και εναλλάξ, με γραφή διεισδυτική, στιβαρή και αιχμηρή, η κορυφαία συγγραφέας των σπουδαίων σπαρακτικών μυθιστορημάτων και των ηρώων της που ξεπηδούν απ΄το χαρτί και ριζώνουν στην καρδιά του αναγνώστη, αφουγκράζεται και ψυχογραφεί τον ήρωά της, τη χώρα και μια ολόκληρη εποχή. Με τα σκαπτικά εργαλεία του εργαστηρίου της σκάβει στα πιο βαθιά χώματα του Μιχάλη και των συμπρωταγωνιστών του, στα δικά της χώματα, στα δικά μας, στα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα. Με τα μαγικά της χέρια πλάθει έναν άνθρωπο "μικρό" που κινείται στη μεγάλη εικόνα, έναν άνθρωπο που πατάει στη γη σιγανά και ταπεινά έξω από λίστες, ουρές, δημοσιοσχετίστικες συναναστροφές, εκπλήξεις, κούφιες χαρές, χωρίς σπινθήρες και πυροτεχνήματα και ζεί την προσωπική και συλλογική ανθρώπινη περιπέτεια που περιγράφεται και αναλύεται από κέντρο προς την έξοδο.
Σε μια εποχή που τα συναισθήματα στριμώχνονται άγαρμπα και μουλωχτά κάτω απ' το χαλί, η Καρυστιάνη δημιούργησε ένα χαρακτήρα με μια απέραντη γεωγραφία συναισθημάτων.
Κομπάρσος στο βίο του, ο Μιχάλης, και μεγάλος πρωταγωνιστής σε ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά μυθιστορήματα των τελευταίων ετών, είναι ένας άνθρωπος που ταυτιστήκαμε / ταυτιζόμαστε μαζί του και βιώσαμε / βιώνουμε τις πτήσεις, τις πτώσεις, τα ραγίσματά του.
Εκδόσεις Καστανιώτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου