Πάνος Σαμαράς, Νύχτα / Το χαμένο λιβάδι

 

Αριθμός 1 σημαντικότατο έργο της σειράς "Ανασύροντας από τη λήθη" των εκδόσεων Σκαρίφημα, αυτή η συγκλονιστική διλογία που κυκλοφόρησε τρία χρόνια πριν και δεν πρέπει επ' ουδενί να περάσει απαρατήρητη.
 

Ο Πάνος Σαμαράς υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή των ελληνικών γραμμάτων, με εντελώς προσωπικό ύφος και γραφή ψυχής, αίματος και ήθους. Οι ήρωές του δεν είναι χάρτινοι, είναι βαθιά ανθρώπινοι, αγωνιζόμενοι για επιβίωση, αγάπη, ελπίδα και φως σε μια κατασκότεινη  ιστορική περίοδο. Απόμακρος από τους λογοτεχνικούς κύκλους και παρεξηγημένος από τους κριτικούς της εποχής του, ο Σαμαράς στερήθηκε τη μεγάλη αναγνωρισιμότητα που του έπρεπε.
 

Πολλά χρόνια μετά, έστω και αργά, χάρη στην ευαισθησία και την οξύνοια των εκδόσεων Σκαρίφημα και του Σπύρου Καρυδάκη, δύο από τα κορυφαία του έργα ξαναγεννήθηκαν, ανασύρθηκαν από τη λήθη, βγήκαν στο φως και ταξίδεψαν ως τα χέρια μας.
 

Κεντρικός ήρωας είναι ένας νεαρός στρατιώτης από τη Θράκη, εγκλωβισμένος στην κατοχική Αθήνα. Ξένος μέσα του, ξένος γύρω του, γυρεύει έναν τόπο, ένα κομμάτι ψωμί, μια ζεστή καρδιά. Στη "Νύχτα", περιπλανώμενος, με το μυαλό στοιχειωμένο από εικόνες φρίκης του πεδίου της μάχης, ήχους των πολυβόλων και οβίδων, είναι ένας άνθρωπος-σκιά που νοσταλγεί τον τόπο του και το λιβάδι των παιδικών του χρόνων, την οικογένειά του, τη Μάγδα που του ορκίστηκε ότι θα τον περιμένει.  Στη μαύρη νύχτα χωρίς άστρα, η γη του και οι άνθρωποί του είναι το μόνο φως. Ώσπου ένα άλλο φως αρχίζει να τον ζεσταίνει, το φως των ματιών της Λουκίας. Κι ο κόσμος γίνεται πολύ πλατύς, όσο κι ο ουρανός. Κι ένα φως ακόμα, φως τρεμόσβηστο: η μητέρα του ένα κερί στον άνεμο, ένα σώμα που ίπταται, ένας νους που κάνει ταξίδι στο χρόνο.  Τα μάτια του ήρωα είναι λιβάδια απέραντα που χάνουν το χρώμα τους, γίνονται ασπρόμαυρη φωτογραφία, γιατί όλα χάνονται, ο κατοχικός τρόμος είναι φλόγα που κατακαίει ό,τι ξεκίνησε ν' ανθίζει.
 

Στο "Χαμένο λιβάδι", ο ίδιος ήρωας, μετά την Κατοχή, ταξιδεύει στη Γερμανία προς αναζήτηση ανθρώπων-θεμελίων του. Εκεί ξημερώνουν άλλες μέρες, άλλοι τρόμοι, οι παλαιοί εχθροί ξεπηδούν από παντού. Εκείνοι που σκόρπισαν θάνατο και οδύνη τώρα θρηνούν, αρνούνται ή αποδέχονται. Η επιστροφή του νεαρού ήρωα στην Ελλάδα είναι φορτωμένη θλίψη μα και δύναμη να ξαναχτίσει έναν κόσμο απ' την αρχή όσο η Ιστορία αλλάζει σελίδα.
 

Κατοχική και μετακατοχική λογοτεχνία με εναλλασσόμενες αποχρώσεις, ποιητικότητα, λιβάδια που αλλάζουν σχήμα. Άνθρωποι κουκίδες στα μαύρα κατάστιχα...

 

 

Εκδόσεις Σκαρίφημα